مهم‏ترين و حساس‏ترين وظيفه بانوان پرورش و تربيت فرزنداست.در اين باره پدر و مادر هر دو مسئوليت دارند ليكن ثقل اين كارمعمولا بر دوش مادران مي باشد. اين شغلي است که حتي اگر زني در بيرون از منزل شاغل باشد نه تنها از دوشش برداشته نمي شود بلکه وظيفه ي اصلي او
زيرا آنها هستند كه مي توانند مرتبا از كودكان خويش مراقبت وحفاظت نمايند.اگر مادران به وظيفه سنگين و مقدس مادرى آشنا باشند و با برنامه صحيح نونهالان اجتماع را پرورش دهند ، مي توانند اوضاع عمومى‏ يك اجتماع بلكه جهان را به طور كلى دگرگون سازند.بنابراين ترقى وتنزل،پيشرفت و عقب‏ماندگى اجتماع در دست‏بانوان و به اختيار آنهاست.
بدين جهت پيغمبر اسلام (ص) فرمود:بهشت در زير پاى مادران است. (1)
بچه‏دارى‏كار آسانى نيست‏بلكه شغل بسيار پر مسئوليتى است.مقدس‏ترين وارزنده‏ترين شغلى است كه دستگاه آفرينش بر عهده بانوان گذاشته است. 

ثمره ازدواج
وجود فرزند ميوه درخت زناشويى و يك‏آرزوى طبيعى است.ازدواج بى‏فرزند مانند درخت‏بى‏بار است.وجودفرزند پيوند زناشويى را استوار مي سازد،مرد و زن را به خانه و زندگى‏علاقه‏مند مي گرداند. محيط خانه را با صفا و طراوت مي كند و مرد را به تلاش و كوشش بيشتر وادار و زن را به خانه و كاشانه دلگرم مي سازد.
امام سجاد عليه السلام فرمود: سعادت انسان در اينست كه فرزندان ‏صالحى داشته باشد كه به آنان استعانت جويد. (2)
اطفالى كه هم اكنون در محيط كوچك خانه پرورش مى‏يابند مردان‏ و زنان آينده اجتماع خواهند بود.هر درسى را كه در محيط خانه و در دامن‏پدر و مادر فرا گيرند در اجتماع فردا به مرحله عمل خواهند رسانيد.اگرخانواده‏ها اصلاح گردند اجتماع نيز حتما اصلاح خواهد شد. چون‏اجتماع به غير از همين خانواده‏ها چيزى نيست.اگر كودكان امروز،تندخو،ستيزه‏گر، متجاوز،چاپلوس،دروغگو،بد اخلاق،كوتاه فكر،بى‏اراده،شنو،ترسو،خجول، نادان،خودخواه،پول پرست،لاابالى پرورش يابند جامعه بزرگ فردا نيز به همين صفات واخلاق زشت گرفتار خواهد شد.اگر امروز با تملق و چاپلوسى از شماچيزى گرفتند فردا هم در مقابل زورگويان چاپلوسى خواهند كرد.
و بالعكس اگر كودكان امروز درستكار،شجاع،بلند همت،خوش اخلاق،خيرخواه،بردبار،دلدار، با ايمان،زور نشنو،غير متجاوز،عدالتخواه،بزرگ نفس،حقگو،امانتدار،دانا،روشنفكر،راستگو، صريح اللهجه تربيت‏شوند فردا هم همين صفات عالى را به صورت‏كاملترى ظاهر خواهند ساخت.
بنابراين،پدران و مادران و بالاخص مادران در قبال فرزندان خويش و اجتماع بزرگترين و سنگين‏ترين مسؤوليت را خواهند داشت.
والدين اگر مطابق نقشه صحيح و برنامه دقيق تربيتى در تربيت كودكان خويش‏اقدام نمايند بزرگترين خدمت را نسبت‏به اجتماع آينده خواهند نمود.واگر در انجام اين وظيفه بزرگ سهل‏انگارى كنند در قيامت مسؤول خواهندبود.
بدين جهت امام سجاد عليه السلام فرمود:
 حق فرزندت اينست كه‏بدانى كه او از تو مي باشد. بد باشد يا خوب با تو نسبت دارد.در قبال‏پرورش و تاديب او و راهنمايى‏اش به سوى خدا و كمك كردنش به‏فرمانبردارى مسؤوليت دارى.رفتارت با او رفتار كسى باشد كه يقين دارد در مقابل احسان كردن به او پاداش نيك خواهد داشت و در مقابل‏بد رفتارى كيفر بد خواهد ديد. (3) 

در اينجا بايد يادآور شويم كه چنان نيست كه هر بانويى از شغل‏مادرى و تربيت صحيح آگاه باشد بلكه رموز آنرا بايد ياد گرفت.ليكن دراين مقاله ي  كوتاه نمي توان وارد فن تربيت‏شد و مباحث دقيق آنرا موردتجزيه و تحليل قرار داد.
 
خوشبختانه كتابهايى در اين باره تاليف شده دراختيار خوانندگان قرار دارد.مادران علاقه‏مند ميتوانند آنها را تهيه ومطالعه نمايند و از تجربيات خودشان نيز استفاده كنند.( در بخش خانواده نيز مقالاتي در باره ي کودکان و تربيت آن ها در اختيار کاربران قرار دارد.) اگر بانويي با هوش وعلاقه‏مندى باشد مي تواند علاوه بر تربيت كردن فرزندان،خدمات علمى‏ارزنده‏اى هم انجام دهد.با بكار بستن دستورهاى تربيتى و ملاحظه آثار و نتايج آنها بزودى در فن تربيت تخصص پيدا خواهد كرد.در آنصورت مي تواند به وسيله اطلاعات جالبى كه در اين باره بدست آورده در راه اصلاح‏و تكميل كتابهاى تربيتى خدمات علمى و ارزنده‏اى انجام دهد.
 
ليكن يادآورى يك نكته ضرورت دارد.بسيارى از مردم از معناى‏صحيح تربيت غافل بوده بين تعليم و تربيت فرق نمي گذارند.تربيت را نيزيك نوع تعليم مى‏پندارند.خيال مي كنند با ياد دادن يك سلسله مفاهيم ومطالب سودمند دينى يا تربيتى و به وسيله پند و اندرزهاى حكما و شعراء و نقل سرگذشت مردان نيك مي توان كودك را كاملا تحت تاثير قرار داد ومطابق دلخواه تربيتش نمود.
 
 
مثلا گمان مي كنند اگر آيات و روايات مربوط به مذمت دروغگويى را به اطفال ياد دادند و وادارشان كردند چندين حديث‏و داستان درباره فضيلت راستگويى از بر كنند،و حتى در حضور مردم‏بخوانند و جايزه بگيرند، راستگو تربيت‏خواهند شد.در صورتيكه در موردتربيت‏به اين مقدار نمي توان اكتفا نمود.البته از بر كردن آيه و حديث وداستانهاى آموزنده بى‏اثر نيست.ليكن آثارى را كه از تربيت انتظار داريم ‏نبايد از اين قبيل برنامه‏هاى صورى انتظار داشته باشيم.
اگر در صدد تربيت‏صحيح و كامل باشيم بايد كودك را در شرايط و اوضاع خاصى قرار دهيم‏ و محيط صالح و مناسبى برايش بوجود آوريم كه طبعا راستگو و صالح ودرستكار پرورش يابد.
محيط نشو و نما و پرورش كودك اگر محيط راستى ،درستى ،امانتدارى ، ايمان ،پاكيزگى ،انضباط ،شجاعت ،خيرخواهى ،مهر ،وفا ،صميميت ،عدالت ،كار و كوشش ،عفت، آزادى ،بلند همتى ،غيرت ،فداكارى باشد ،كودك نيز با همين صفات خو گرفته‏تربيت مي شود.و همچنين اگر در محيط خيانت،نادرستى،دروغ،حيله بازى،چاپلوسى،تعدى و تجاوز، عدم رعايت‏حقوق،عدم آزادى،بغض و كينه توزى،ستيزه‏گرى،لجبازى،كوتاه فكرى،نفاق ودو رويى پرورش يافت‏خواه ناخواه بدين صفات زشت‏خو گرفته فاسد و بد عمل تربيت‏خواهد شد. و در اينصورت پند و اندرزهاى دينى و ادبى‏گر چه آنها را از بر بخواند اصلاحش نخواهد كرد.
 
صدها آيه و روايت وشعر و داستان به مقدار يك عمل آموزنده تاثير نخواهد كرد-دو صد گفته‏چون نيم كردار نيست .پدر و مادر دروغگو نمي توانند به وسيله آيه و حديث‏كودك را راستگو تربيت نمايند. پدر و مادر بى‏انضباط با عمل‏خودشان بچه را كثيف و بى‏انضباط بار مي آورند. كودك بيش از آن مقداركه به سخنان شما توجه دارد در اعمال و رفتارتان دقت مي كند.
بنابراين پدر و مادراني كه در صدد اصلاح و تربيت فرزندان خويش‏هستند بايد قبلا محيط خانوادگى و روابط خودشان و اخلاق و رفتارشان‏را اصلاح كنند تا فرزندانشان خواه ناخواه صالح و شايسته تربيت‏شوند. 

 
پى‏نوشتها:
1-مجمع الزوائد ج 8 ص 138.
2-وسائل ج 15 ص 96.
3-بحار ج 74 ص 6.