پوشش زنان در برابر خويشاوندان

احمد بن‏ابي‏نصر بزنطي از ياران عاليقدر امام علي بن‏موسي الرضا(ع) است مي‏گويد از آن حضرت پرسيدم: آيا براي مرد جايز است که به موهاي خواهر زنش نگاه کند؟ حضرت فرمود: نه مگر اينکه سالخورده و پير و از کار افتاده باشد. عرض کردم: پس خواهر زن با بيگانه چه فرق مي‏کند يعني هر دوي اينها يکي هستند؟! حضرت فرمود: بلي يکي هستند. پرسيدم: [در مورد سالخورده] چقدر براي من جايز است نگاه کنم؟

فرمود: به موي او و ذراع (از انگشت تا آرنج) او مي‏تواني نگاه کني.

قسمت آخر روايت مربوط به سالخورده و پيرزن از کار افتاده است همان طوري که صاحب وسائل مرحوم شيخ حر عاملي بر آن تصريح نموده‏است.

 نقش (حجاب‏) در سلامت عمومي

در جامعه‏اي که زن و مرد هر کدام کار متعلق به خويش را انجام دهد و اختلاط و معاشرت بي‏مرز در آن وجود نداشته باشد زنان غير متعهد خودنمايي ننمايند و مردان شهوتران هم با چشمان صياد خويش به دنبال طعمه نگردند، در آن جامعه آرامش روحي و رواني بر زن و مرد حاکم خواهد شد، و ثبات و استحکام ويژه‏اي بر خانواده آن سايه خواهد افکند، و روز بروز بر تعداد پيوند ازدواج‏ها و زناشوييهاي مشروع و قانوني افزوده خواهد گرديد که نتيجه آرامش اجتماعات کوچک، آرامش و سعادت جوامع بزرگ انساني خواهد شد. پس پوشش صحيح بالاترين نعمت الهي است که خداوند بر زنان ارزاني داشته و بر آنان لازم شمرده است.

رسول گرامي اسلام روزي در جمع ياران خويش که در مسجد نشسته بودند، پرسيد: بهترين چيز براي زنان چيست؟ کسي نتوانست پاسخ آن حضرت را بدهد. علي(ع) به خانه آمد پرسش پيامبر و ناتواني يارانش را در پاسخ به آن حضرت بازگو کرد. فاطمه زهرا(س) فرمود: خير لهن ان لا يرين الرجال و لايرونهن، فاخبره بذلک فقال(ص) له: من علمک هذا؟ قال(ع): فاطمة. قال(ص):انها بضعة مني;  بهترين چيز براي زنان اين است که به مردان نگاه نيندازند و مردان نيز به آنها نظر نکنند. اميرمؤمنان(ع) به مسجد برگشت و آن را براي پيامبر و مردم بازگو کرد. رسول خدا(ص) پرسيد: از کجا آموختي؟ علي(ع) گفت: اين پاسخ فاطمه است. در آن هنگام پيامبر(ص) فرمود: فاطمه پاره تن من است.

 حدود پوشش بانوان از ديدگاه فقهاء اسلام

بسياري از فقهاء شيعه و اهل سنت‏بعد از اعتماد بر ظهور آيات گذشته و تصريح روايات در مورد وجوب پوشش ادعاي اجماع و اتفاق نموده‏اند و ذيل تفسير آيات سوره نور و احزاب حدود و مقدار پوشش را براي زنان مشخص نموده‏اند. در اينجا به بيان برخي از نظريات فقهاء مي‏پردازيم:

ابن رشد فقيه و فيلسوف معروف اندلسي مي‏نويسد: عقيده اکثر علماء بر اين است که بدن زن جز چهره و دو دست تا مچ عورت () است، ابوحنيفه معتقد است: قدمين نيز عورت شمرده نمي‏شود لکن ابوبکر بن‏عبدالرحمان بن‏هشام بر اين باور است که تمام بدن زن بلا استثناء عورت است.  در الفقه علي مذاهب الخمسه آمده است: علماء اسلام اتفاق نظر دارند که بر هر يک از زن و مرد لازم است آنچه را در خارج نماز بايد بپوشد در حال نماز هم بايد بپوشد سپس مي‏گويد: به عقيده علماء شيعه اماميه بر زن در حال نماز همان قدر از بدن را واجب است‏بپوشاند که در غير نماز بايد از نامحرم بپوشد.

فقهاء اسلامي در دو موضع از کتاب‏هاي فقهي خود وجوب حجاب و حدود پوشش را براي بانوان مطرح نموده‏اند.

الف) در بحث پوشش در حالت نماز (بحث‏ساتر)

ب) در بحث نگاه کردن مرد به زن نامحرم و يا عکس‏آن

علامه حلي(ره) مي‏فرمايد: جميع بدن زن عورت است جز چهره او به اجماع همه علماء، در همه شهرها جز ابوبکر بن‏عبدالرحمان بن‏هشام که تمام بدن زن را عورت دانسته است. سخن او به اجماع فقهاء مردود است. زيرا از نظر علماء ما (شيعه) دو دست تا مچ نيز مانند چهره است و عورت نخواهد بود. مالک بن‏انس و شافعي و اوزاعي و سفيان ثوري در اين جهت‏با علماء شيعه هم عقيده‏اند، ابن‏عباس در تفسير کلام خدا: (و لا يبدين زينتهن الا ما ظهر منها) وجه و کفين را با هم استثنا نموده است. ()

در پايان بايد گفت: فقهاء اسلامي در دو موضع از کتاب‏هاي فقهي خود وجوب حجاب و حدود پوشش را براي بانوان مطرح نموده‏ اند.

الف) در بحث پوشش در حالت نماز (بحث‏ساتر)

ب) در بحث نگاه کردن مرد به زن نامحرم و يا عکس آن امام خميني(ره) در اين دو باب فرموده‏اند:

ج) عورت زن در نماز همه بدن اوست که شامل سر و موي‏ها مي‏گردد و فقط صورت (به مقداري که بايد در وضو بايد شسته شود) و دست‏ها تا مچ و پاها تا ابتداء ساق مستثني شده سپس فرموده‏اند: از آن مقداري که استثناء شده واجب است مقدار بيشتري را پوشاند تا يقين به پوشش مقدار واجب پيدا شود.

د) نگاه کردن مرد به زن نامحرم چه با قصد لذت و چه بدون آن حرام است و نگاه کردن به صورت و دستها اگر با قصد لذت باشد حرام است و اگر بدون قصد لذت باشد مانعي ندارد.