حالات چهره و قيافه ظاهري :

سيسرون ، سخنور رومي ، گفته :«چهره ، تصوير روح است»؛ يعني احساسات و هيجانات انسان ، غالباً در چهره ي وي منعکس است .1
چهره هم شامل اجزاي متفاوتي است که به هر يک بطور جداگانه خواهيم پرداخت:

الف) موي سر:
موي سر ، يکي از عناصر اصلي در شکل ظاهري هر فرد است . زيبايي رو و صورت آدمي ، در کنار موي سر جلوه مي کند که اين تقارن و ملازمت صورت زيبا با موي سر ، نزد بانوان ، خود بيشتر مي نماياند. اگر فرد زيبايي را در نظر بگيريد که تمام اجزاي صورت او يعني چشم ، ابرو ، لب ها ، بيني و... متناسب و زيبا باشند امٌا موي سر نداشته باشد ، خواهيد ديد که نه تنها آن زيبايي جلوه نمي کند ، بلکه ممکن است آن فرد زشت هم به نظر برسد.
در همين باره حديثي از نبي اکرم نقل شده که اهميت موي سر را در زيبايي نشان مي دهد:
وردفيالحديث انٌ رسول الله (صلي الله عليه وآله) نهي المرأة الٌتي وصلت الي حدٌ البلوغ ان تتشبٌه بالرٌجال في قصٌ شعرهامن الخلف،اومن الوسط اومن الامام
پيامبر اکرم (صلي الله عليه وآله) :نهي فرمود از آنکه زني (دختري)به حدٌ بلوغ رسيده باشد و مانند مردان موي خود را از پشت سر ، يا از ميان ، يا از جلوي سر کوتاه نمايد.
امام صادق (عليه السلام) نيز فرمود:
لشعرالحسن من کشوة الله فأکرموه
موي زيبا ، از پوشش هاي خدا است ، پس آن را گرامي بداريد.
در مورد نگهداري از مو نيز رواياتي آمده است ، از جمله پيامبر اکرم فرمود:
من اتٌخذ شعراً فليحسن ولايته اوليجزه
هر کس موي سرش را بلند مي گذارد ، خوب نگهداري کند ، يا آنکه کوتاهش نمايد
امام صادق (عليه السلام) نيز فرموده است :
استأصل شعرک يقلٌ دونه ودوابه ووسخه وتغلظ رقبتک وبحلوبصرک
موي سر را کوتاه کن ، چرا که [با کوتاه شدن مو] آلودگي ها و انگل هاي آن کم ، گردنت استوار و نور ديده ات افزون مي شود
درباره ي شانه زدن و روغن ماليدن به مو ، در فصل قبل احاديثي آورده شد، اما براي تکميل بحث به دوحديث ديگر اشاره مي کنيم.
امام صادق (عليه السلام) در تفسير کلمه ي «زينت»ذيل آيه«خذوازينتکم عندکل مسجد» فرموده است:
المشط ،فانٌ المشط يجلب الرزق و يحسن الشعروينجزٌ الحاجة ويقطع البلغم
[منظور از زينت] شانه است ، زيرا (شانه زدن) باعث جلب روزي است، و مو را زيبا مي کند ، حاجت را برآورده مي سازد و بلغم را از بين مي برد.
درباره روغن زدن مو نيز امام صادق (عليه السلام) ، مي فرمايد :
اذا اخذت الدٌهن علي راحتک فقل:اللهم اني اشألک الزٌين والزينه
موقع روغن زدن موي سر بگو:خدايا از تو درخواست زيبايي و زينت دارم.

ب) موي سر: اين قسمت مخصوص آقايان محترم است:
اسلام ، به نگه داشتن ريش و شانه زدن آن توصيه هاي فراواني دارد. درباره ي پيامبر گرامي اسلام نقل شده :
و کان صلي عليه و آله سرٌح تحت لحيته اربعين مرٌة ومن فوقها سبع مرٌات و يقول:انٌه يزيد في الذٌهن و يقطع البلغم.
پيامبر اکرم ، ريش خود را چهل بار از زير چانه و هفت بار از بالاي آن شانه مي زد و مي فرمود: اين کار ذهن را زياد و بلغم را قطع مي کند
در روايتي ديگر از ايشان آمده است :
لا يطوٌلنٌ احدکم شاربه قان الشيطان يتخذه مخبأ يستتربه
هيچ کس موي بالاي لب خود را بلند نگذارد ، چون شيطان آنرا پناهگاه خود قرار مي دهد
کنايه از اينکه جايگاه آلودگي ها و ميکروبهاي مضرّ خواهد شد.

ج) پوست صورت :
از ديگر عناصر مهم در شکل ظاهري افراد ، بخصوص در بانوان ، داشتن پوستي سالم ، روشن و لطيف است . از دير باز ، استفاده ازمواد گياهي و روغن هاي مفيد براي حفظ زيبايي و سلامت پوست امري رايج بوده است که آموزه هاي پيشوايان معصوم نيز نشان دهنده ي اهميت آن براي کليه ي افراد جامعه (چه زنان و چه مردان) است .
اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرموده است :
الدهن يلين البشره و يزيد في الدماغ و يذهب الفشف و يسفراللون
روغن زدن ، پوست را نرم و نيروي عقل را زياد مي کند و آلودگي پوست را بر طرف مي سازد و به آن ، روشني مي بخشد
همچنين امام باقر(عليه السلام) مي فرمايد :
دهن اليل يجري في العروق و يروي البشرة و يبيض الوجه
روغن زدن(پوست) به هنگام شب ، باعث رسيدن آن به رگ ها شده پوست را سيراب و صورت را سفيد مي کند

د) پاکيزگي دهان
بي شک داشتن دندانهاي تميز و سفيد ف خواسته ي هر فرد آراسته است ؛ زيرا به جزء تأثير به سزا در سلامت جسمي افراد ، در زيبايي ظاهري آنها نيز مؤثر است . از آن گذشته ، بوي مطبوع دهان هنگام صحبت با ديگران ، الزاماً وابستگي مستقيم به رعايت بهداشت دندان ها و رسيدگي به آنها و در نتيجه سالم بودن آنها دارد. در همين زمينه امام صادق (عليه السلام) فرموده است :
لکل شيء طهور، وطهورالغم المسّواک
هر چيزي را پاک کننده اي است و پاک کننده دهان مسواک زدن است
به احتمال زياد ، بشر شستن و يا تميز کردن دندان را براي رسيدن به زيبايي آغاز کرده است ؛ زيرا به قول يکي از صاحب نظران ، کشش به سوي زيبايي در سرشت بشر ، نيرومندتر از کشش به سمت بهداشت است . به هر حال ، رعايت بهداشت دندان نيز همچون ميل به زيبايي ، به ظهور پيامبران و تأکيد آنان به صورت سنّت در آمده که روايت بسياري مؤيد اين مدّعاست.
امام صادق (عليه السلام) فرموده است :
المسواک من سنن المرسلين
مسواک زدن از سنت هاي پيامبران است
پيامبر گرامي اسلام نيز در سفارش به مسواک زدن فرموده است :
مازال جبرئيل يوصفي بالمسواک ، حتي ظنت انه سيجعله فريضة
آنچنان جبرئيل مرا به مسواک زدن سفارش کرد که گمان بردم ان را واجب خواهد نمود
در حديثي ديگر از ايشان آمده است :
لا ان اشقّ علي امتي لامرتهم بالمسواک مع کل صلاة
اگر نمي ترسيدم که امتم به زحمت و مشقت بيفتد ، به آنها دستور مي دادم براي هر نماز ، مسواک بزنند
در آثار و فوايد جسمي مسواک زدن و همچنين ثواب آن و افزايش ثواب بسياري از عبادت ها (چنانجه با مسواک زدن همراه شوند) ، احاديث زيادي وارد شده که به يک نمونه اشاره مي کنيم :
امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد :
في المسواک اثفتا عشرة خصلة هومن السنة ومطهرة للفم ومجلاة للبصر ، ويرضي الرحمان ، يبيض الامنان ويذهب بالحفر ويشد اللثه ويشهي الطعام ، ويذهب بالبلغم ، و يزيد في الحفظ ويضاعف به الحسنات وتفرح به الملائکه
در مسواک زدن دوازده ويژگي است ، از سنت [پيامبر اکرم] است ، موجب پاکي دهان است ، نور ديده را جلوه گر مي نمايد ، لثه را محکم مي سازد ، اشتهاي به غذا را زياد مي کند ، بلغم را از بين مي برد ، حافظه را افزايش مي دهد ، ثواب ها را چند برابر مي کند ، و ملائکه را شاد مي گرداند

ح) رسيدگي به ناخن ها
ديگر از نعمت هاي خدايي و نمودهاي زيبايي انسان که در نگاه اول به نظر نمي آيد ، وجود ناخن در دست و پاي آدمي است ؛ اما هنگامي اين نعمت اهميت خود را بيشتر نمايان مي سازد که خداي ناخواسته ، بر اثر بيماري يا حادثه اي يکي از ناخن ها ي خود را از دست بدهيد ، خواهيد ديد که شکل ظاهري دست و پا ، نمايي نا زيباخواهند گرفت .
درباره توجه به اين جزء از بدن و تميز نگاه داشتن آن ، امام باقر(عليه السلام) مي فرمايد :
انما قصت الاظفار ، لانها مقيل الشيطان ، وفيه يکون النسيان
به اين دليل ناخن ها را کوتاه مي کنيد ، چون محل استقرار شيطان است و از[آلودگي] آن ، فراموشي بوجود مي آيد.
همچنين اميرالمؤمنين عليه السلام) مي فرمايد:
تقليم الاظفار، يمنع الداء الاعظم ويدرّالرزق
کوتاه نمودن ناخن ها از بيماري عظيم جلوگيري مي کند و باعث سرازير شدن روزي مي گردد
در برخي روايات ، حتي به حنبه ي ظاهري و زيبايي ناخن براي زنان نيز توجه شده است . درباره امام صادق (عليه السلام) نقل شده است که :
قال للرجال :«قصوا ظافيرکم»:وللنساء:«اترکن فانه ازين لکن»
به مردان فرمود : ناخن هاي خود را کوتاه کنيد و به زنان فرمود: ناخن هاي خود را بلند نگه داريد که براي شما زيباتر است