اندرزها و حکمتها از پيغمبر(ص)

« وصيت آن حضرت به  امام علي (ع)»

1. اي علي! قسمتي از يقين عبارت از آنست که کسي را در مقابل خشم خدا راضي نگه نداري و بخاطر آنچه خدا بتو داده است ديگري را مدح نگوئي، و بدان جهت که خدا چيزي بتو نداده است کسي را نکوهش نکني، زيرا نه حرص آزمندان جلب کننده ي  روزي است و نه ناخشنودي کسان جلوگيرنده ي آن. خداوند بحکمت و فضل خود انبساط و شادماني را در يقين و رضا قرار داده است و حزن و اندوه را درشک و ناخشنودي.

2. اي علي! هيچ فقري بدتر از ناداني، هيچ مالي سودمندتر از عقل و هيچ تنهائي وحشتناکتر از خود پسندي نيست. هيچ کمک خواهي بهتر از مشورت و هيچ عقلي همچون تدبير(کارداني) و هيچ حسبي مانند حسن خلق و هيچ عبادتي مانند تفکر نمي باشد.

3. اي علي! آفت سخن گفتن، دروغ است؛ آفت دانش، فراموشي؛ آفت عبادت، سستي؛ آفت گذشت و بزرگواري، منت گذاشتن؛ آفت شجاعت، ستم پيشگي است؛ آفت زيبائي، خودپسندي و آفت حسب افتخار بدان.

4. اي علي! برتو باد بدينکه راستي پيشه کني و هيچ نوع دروغي از دهانت خارج نشود، هيچگاه بخود جرأت خيانت مده. چنان خوف خدا را در دل داشته باش که گوئي او را مي بيني، مال و جان خود را پاي دينت بذل کن، و بر تو باد بداشتن اخلاق حسنه و حفظ کامل آن، بپرهيز از اخلاق بد و از آن اجتناب کن.

5. اي علي! محبوبترين کارها نزد خدا سه خصلت است: کسيکه هرچه خدا بر او واجب کرده است ادا کند، از عابدترين مردم است، کسيکه از محرمات خدا بپرهيزد، از پارساترين مردم است و شخصي که بروزي خداداديش قناعت کند، از بي نيازترين مردم مي باشد.

6. اي علي! سه چيز از اخلاق کريمه است: به پيوندي به کسي که از تو بريده باشد، اعطا کني به کسي که ترا محروم کرده است و در گذري از کسي که نسبت به تو ستمي روا داشته است.

7. اي علي! سه چيز باعث نجات است: زبانت را نگهداري، بر اشتباه و خطايت بگريي و وسعت خانه ات در خور زندگيت باشد. 

8. اي علي! سرور اعمال سه خصلت است؟ از خود نسبت به مردم انصاف روا داري، برابري کني با برادرت در راه خدا و در هر حال خدا را بياد داشته باشي.

9. اي علي! سه چيز از زيورهاي الهي هستند: مردي که بخاطر خدا برادر مؤمنش را زيارت کند، خدا را زيارت کرده است و برخدا لازم است که زيارت کننده اش را ارجمند دارد و هرچه بخواهد باو عطا فرمايد. مردي که نماز گزارد و تعقيب بخواند تا نماز ديگر مهمان خدا است و بر خدا است که مهمانش را گرامي دارد. حج و عمره بجا آورنده مهمان خدا است و برخدا است که مهمان خود را اکرام کند.

10. اي علي! سه چيز است که هم در دنيا و هم در آخرت پاداش دارد: حج، فقر را از بين ميبرد؛ صدقه، بلا را رفع ميکند و صله رحم، عمر را زياد ميگرداند.

11. اي علي! سه چيز است که چون در کسي نباشد عملش استوار نخواهد گشت: پارسائي و ورعي که او را از معصيت خداي عزوجل باز دارد، علمي که ناداني سفيه را از بين ببرد و عقلي که بوسيله آن با مردم خوشرفتاري کند.

12. اي علي! سه کس روز قيامت زير سايه ي عرش هستند؟ مردي که آنچه براي خودش ميخواهد براي برادرش ميخواهد و مردي که چون کاري بدو رسد نه بدان اقدام کند و نه در آن تأخيري روا دارد تا بداند که آن کار مورد رضايت خدا است يا خشم او، و مردي که از برادرش عيبي نگيرد مگر اينکه آن عيب را در خود اصلاح کند؛ زيرا هر عيبي را در خود اصلاح کند عيب ديگري بر او آشکار ميشود و کافي است براي مرد که بخود مشغول باشد.

13. اي علي! سه چيز از درهاي نيکوکاري است: سخاوت نفس، خوش گفتار و تحمل در برابر آزار.

14. اي علي! در تورات چهار چيز در جنب چهار چيز ديگر است: کسيکه شب را بروز ميآورد در حاليکه بدنيا حريص است، نسبت به خدا نيز خشمناک است. کسيکه از پيش آمده و ابتلائي که برايش رخ داده شکايت کند، از پروردگار خويش شکايت کرده است. کسيکه به پروتمندي روي آورد و در برابر او خود را ببازد و سر فرود آورد، دو ثلث دين خود را از دست داده است. کساني از اين امت وارد آتش خواهند شد که آيات خدا را ببازي و مسخره گيرند.

15. اي علي! چهار چيز در کنار چهار چيز است: کسيکه مالک چيزي شد خودکامه ميشود. کسيکه با ديگري مشورت نکند پشيمان ميشود، آنطور که پاداش ميدهي پاداش ميگيري. فقر، بزرگترين مرگ است. بدو گفته شد: فقر از دينار و درهم!؟ نه، فقر ديني!

16. اي علي! در روز قيامت هر چشمي گريان است جز سه چشم: چشمي که در راه خدا بيدار مانده باشد، چشمي که از محرمات خدا پوشيده باشد و چشمي که از ترس خدا اشکش بريزد.

17. اي علي! خوشا بصورتي که خدا بدان نگريست، چهره اي گريان از گناه، که جز خدا کسي از آن گناه آگاه نباشد.

18. اي علي! سه چيز باعث هلاک است و سه چيز باعث نجات. « هلاک کنندگان عبارتند از: هواي نفسي که از آن اطاعت شود، بخل نفسي که از آن پيروي شود، و خود پسندي مرد». « نجات دهندگان عبارتند از: دادگري در حالت خشنودي و غضب. ميانه روي در حالت غني و فقر. ترس از خدا در آشکار و نهان، چنان که او را مي بيني، زيرا اگر تو او را نبيني او ترا مي بيند. 

19. اي علي! درسه مورد دروغ گفتن خوب مينمايد: حيله در جنگ، وعده ي بهمسرت و اصلاح بين مردم.

20. اي علي! درسه جا راست گفتن بد مينمايد: سخن چيني، چيز ناخوش آيندي را درباره خانواده کسي بدو گفتن، تکذيب مردي که از کار خير خبر ميدهد.

21. اي علي! چهارچيز است که بجائي نميرسد: خوردن پس از سيري، چراغ در ماهتاب، زراعت در زمين شوره زار و احسان نزد نا اهلش.

22. اي علي! چهارکس بسرعت بيشتري عقوبت را بدنبال دارند: مردي که تو بدو نيکي کني و او نيکي را با بدي مکافات دهد. مردي که بر او ظلم نکني و او بر تو ستم روا دارد. مردي که با او پيمان بسته باشي، کار تو وفاي باو و کار او خيانت بتو باشد. مردي که بدوصله رحم کني و او قطع رحم کند.

23. اي علي! چهارچيز است که هرکس آنها را داشته باشد اسلامش کامل شده است: راستي، سپاسگزاري، شرم و نيکخوئي.

24. اي علي! از مردم کم حاجت خواستن خود بي نيازي و ثروت موجود است، و حاجت زياد از مردم خواستن ذلت و فقري است موجود.