حضرت علي (ع) مي فرمايد :  
"خداوند هر گاه خيري بر بنده اش بخواهد، به او كم خوابي، كم خوري و كم حرفي را تلقين مي كند."
در قسمت قبل از تأثير نماز بر بهداشت خواب صحبت كرديم. حال در ادامه همان موضوع بايد گفت كه دانش پزشكي ظرف چند دهه اخير، موفق به کشف مهمي پيرامون خواب شده است و آن كشف، بخشي مهم در طول خواب انسان، به نام خواب  REM بوده است( خواب از دو مرحله ي خواب عميق و خواب REM تشکيل شده است که به طور يک در ميان در طي شب حاصل مي شوند).
پس از آن كه حدود 45 دقيقه از خواب رفتن انسان گذشت، مرحله  REM آغاز مي شود و براي مدت كوتاهي (حدود 10 تا 15 دقيقه) ادامه مي يابد.
در طول مرحله REM ، به طرز اسرار آميزي تمام عضلات اسكلتي بدن از كار مي افتد و شخص كاملاً بي حركت مي شود و نوار مغزي شخص به جاي حالت خواب ، حالت بيداري كامل را نشان مي دهد، طوري كه در اين حالت مغز از فعاليت بالايي برخوردار است.
در طي مرحله ي REM ، درجه حرارت بدن و ضربان قلب به طور غير منتظره اي بالا مي رود و حركات سريعي در چشم هاي فرد ديده مي شود كه علت نامگذاري اين مرحله نيز مي باشد(مرحله حركات سريع چشم:  RAPID  EYE  MOVEMENT). چنانچه شخص را در اين حالت بيدار كنيم به احتمال بسيار قوي، ابراز مي كند كه در حال خواب ديدن بوده است.
امروزه دانش پزشكي به اثبات رسانده كه يكي از علائم مهم در بيماري افسردگي، افزايش مدت خواب  REM نسبت به ميزان طبيعي است.
روش درماني جديد براي بيماران افسرده ، بيدار نگه داشتن آنها ، براي كاهش ميزان REM مي باشد.
زمان نماز صبح كه در آيه ي 78 سوره مباركه " اسراء" با عنوان " إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا " از آن نام برده شده است* و مورد تأكيد فراوان مي باشد، به گونه اي قرار گرفته است كه سبب كاهش قابل ملاحظه ميزان خواب REM در اشخاص مي شود.
مرحله REM پس از 10 تا 15 دقيقه متوقف مي شود و پس از آن در طول خواب و به طور دوره اي و به طور منظم تكرار مي شود . با اين وجود كل دوران REM در طول يك خواب 8 ساعتي در اشخاص طبيعي، 90 دقيقه خواهد بود و قسمت اعظم آن در ساعات نزديك به صبح به وقوع مي پيوندد.
امروزه دانش پزشكي به اثبات رسانده كه يكي از علائم مهم در بيماري افسردگي، افزايش مدت خواب  REM نسبت به ميزان طبيعي است، طوري كه شخص افسرده بيشتر از ساير اشخاص خواب مي بيند، يعني زمان بيشتري را در مرحله  REM به سر مي برد.
از اين جهت يك مبناي مهم در توليد داروهاي ضد افسردگي، كاهش مرحله  REM از خواب مي باشد، از جمله داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي.
علاوه بر اين يك روش درماني جديد براي بيماران افسرده ، بيدار نگه داشتن آنها ، براي كاهش ميزان REM مي باشد.
زمان نماز صبح كه در آيه ي 78 سوره مباركه " اسراء" با عنوان " إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا " از آن نام برده شده است* و مورد تأكيد فراوان مي باشد، به گونه اي قرار گرفته است كه سبب كاهش قابل ملاحظه ميزان خواب REM در اشخاص مي شود.
همانطور كه خوانديد قسمت اعظم خواب REM در حوالي صبح به وقوع مي پيوندد و چنانچه شخص خود را ملزم به بيداري صبحگاهي كند، در حقيقت جلوي ورود خود به مرحله قابل توجهي از خواب REM را گرفته است.
لذا بيداري صبحگاهي براي نماز، خود به تنهايي مي تواند به عنوان دارويي در پيشگيري از افسردگي و حتي درمان آن مطرح باشد.
لازم به توضيح است كه خواب  REM در حد متعادل براي حفظ سلامت و رفع خستگي لازم است، اما زيادي آن منجر به مشكلات مختلفي از جمله افسردگي مي شود و نقش نماز به عنوان متعادل كننده ميزان  REM مشهود است.
نويسنده : دكتر مجيد ملك محمدي
پي نوشت:
*آيه ي 78 سوره اسراء:
أَقِمِ الصَّلاَه لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَي غَسَقِ اللَّيلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كَانَ مَشْهُودًا