شايد شما هم تا به حال از خود پرسيده باشيد آيا دين و معنويت ميتواند بر سلامت جسم و روان انسان اثري بگذارد و يا موجب بهبود سلامت خانواده ها شود؟ آيا به راستي آموزه هاي مذهبي و الگوهاي فکري پيامبران الهي، ميتواند تحمل پذيري صبورانه و آگاهانه ما را در برابر حوادث تلخ و شيرين زندگي تقويت کند؟ آيا اينکه ميگويند پايبندي به اعتقادات تضمين کننده آرامش و نشاط بيشتر در زندگي است صحت دارد؟ پس چرا بسياري از ما که مدعي دينداري هستيم (هر دين و مذهبي) اين اثربخشي را در مشکلات عاطفي و رواني خود نميبينيم...
در مورد اين پرسشهاي ذهني شما بايد گفت که اهميت دين و رشد معنوي در انسان در چند دهه اخير بسيار مورد توجه روانکاوان و روانشناسان قرار گرفته است حتي متخصصان هم به طور جدي دريافته اند که شيوه هاي موجود علمي و درماني براي بهبود مشکلات رواني و حتي جسماني کافي نيست. مثلا ديده اند گرايشهاي سالم ديني، فشار خون انسان را تعديل ميکند اما اينکه دين و رشد معنويت چگونه ميتواند سلامت جسمي و رواني ما را تقويت کند تا حد زيادي به سبک زندگي اخلاقي و حتي تغذيه ديندار راستين بستگي دارد. به عنوان نمونه يک مسلمان واقعي در دين ما مشروب نميخورد، مواد مخدر استفاده نميکند، رفتارهاي غيرمشروع ندارد، به آزار ديگران و رفتار غيرانساني نميپردازد، آنها را گناه دانسته و از آنها پرهيز ميکند. اگر کمي دقت کنيد، ميبينيد او با هر يک از اين پرهيزها از برخي دغدغه هاي رواني و استرسزا و برخي عواقب و مشکلات جسماني فاصله ميگيرد و به سلامتي نزديک ميشود. تجربه شخصي من در برخورد با خانواده هايي که متاسفانه به دليل ضعف آموزش فرهنگي و ديني و غفلت از خدا دچار گرفتاري ميشوند نشان داده آنها در جنجال خانوادگي و خشونتهاي خانگي به خاطر چنين کمبودي دچار آسيب شدهاند.
بسياري از صاحبن ظران غربي معتقدند عقايد ديني در اميدوارکردن انسان و ايجاد انگيزه و شفا يافتن براي بيماريهاي جسمي و رواني آنها موثر است حتي مطالعه جديدي نشان ميدهد برخي مبتلايان به بيماري ايدز که بيشتر عمر کرده بودند، براي کنار آمدن با بيماريخود به دين متوسل شده بودند و در مراسم ديني خود شرکت کرده بودند. روابط و پيوندهاي اجتماعي حاصل از فعاليت ديني موجب کنترل و کاهش افسردگي و اضطراب ميشود و از تنهايي انسان جلوگيري ميکند.
در دين ما، اسلام نيز به وضوح شاهديم در قرآن کريم، اشاره به شفابخشي جسم و جان شده و آيات الهي زيادي معناي هدايت و رحمت براي مردم را به همراه دارند حتي تمثيل طبيب براي همه پيامبران الهي نيز کنايه از وظيفه اساسي آنان در تحقق سلامتي و شفاي بشر دارد.
دکتر سيدحسن علم الهدايي
عضو هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد