زخم معده" و"زخم اثني عشر" از شايع ترين موارد مراجعه ي افراد به پزشكان داخلي و جراحان به حساب مي آيد كه در بروز اين مشكلات، عوامل مختلفي دخالت دارند. يکي از اين عوامل، وجود نوعي ميكروب به نام "هليكو باكتر پيلوري" مي باشد که در دستگاه گوارش عده زيادي از مبتلايان به زخم هاي گوارشي، ديده شده است.
اما اعتقاد عاميانه اي در فرهنگ ايراني وجود دارد، كه مثلا وقتي مادرها يا مادربزرگ ها، از شلوغي و آزار بچه ها و نوه هاي خويش، به ستوه مي آيند، خطاب به آنها مي گويند: بس است ديگر! از دست تو زخم معده گرفتم!؟ صحت اين صحبت عاميانه يعني وجود ارتباط ميان غم و غصه و بروز زخم هاي گوارشي، توسط منابع علمي جديد كاملا تاييد مي شود:
"مشاهدات باليني طي ساليان طولاني نشان داده است، كه علايم زخم هاي گوارشي ممكن است در اثر تغييرات هيجاني بيمار، يا تجربه شرايط استرس زاي مختلف، شروع يا تشديد شود."(1)
در راستاي اين فكر، مطالعه اي كه روي هزاران نفر از افراد خوانده شده براي خدمت سربازي در ايالات متحده آمريكا، انجام گرفته است، نشان مي دهد كه زخم هاي گوارشي بيشتر در افرادي پيدا مي شود كه هم ميزان ترشحات معدي(به خصوص اسيد معده) در آنها بالاتر از حد طبيعي است، وهم دچار برخي واكنش هاي هيجاني هستند که باعث ايجاد زخم گوارشي درآنها مي شود.(2)
در اين مورد"فرانس الكساندر" به ترسيم شخصيت هاي خاصي از نظر رواني مي پردازد كه زخم هاي گوارشي در آنها بيشتر بروز پيدا مي کند.(3)
به اين ترتيب اين مجموعه نكات را بايد در ايجاد تسكين رواني در مبتلايان به زخم هاي گوارشي، در نظر داشت.
با اين اوصاف مي توان توجيه كرد كه عوامل تسكين دهنده ي روان،(به خصوص در صدر آنها عوامل مذهبي) مي توانند نقش عمده اي در كاهش دادن زمينه ابتلا به زخم هاي گوارش ايفا كنند و در اين مورد در كشور ما جاي تحقيق ها و پژوهش هاي جامع آماري، كه به مقايسه معني دار ميان نمازگزاران و تارك الصلوه ها، در مورد ميزان ابتلا به بيماري هاي مورد بحث، در طب روان تني، از جمله زخم هاي گوارشي بپردازند، به شدت خالي است.
اما آنچه كه با استناد به شواهد نظري مي توان استنتاج كرد(يعني با روشي كه نويسنده اين مجموعه مقالات با توجه به امكانات محدود خود، ناگزير به آن بوده است) اين است كه:
"نماز به عنوان يك واكسن قدرتمند در ايمني بخشي در مقابل استرس ها و ناملايمات زندگي و ايجاد احساس امنيت رواني در اشخاص و مهم تر اينکه با ايجاد ثبات در شخصيت و برقرار كردن تعادل رواني، مي تواند اثر شگرفي بر همه مشكلات جسمي، كه به شدت تحت تاثيرات رواني هستند بگذارد.
تأثير نماز بر سلامت كليه هاسلامت دستگاه ادراري انسان، به خصوص كليه ها، تأثير بي نهايت مهمي در ادامه حيات انسان دارند و بيماري كليوي از دردناك ترين و پر مخاطره ترين، گرفتاري هاي جسمي است.
در اين ميان عفونت دستگاه ادراري كه يكي از شايع ترين علل مراجعه بيماران به مطب پزشكان مي باشد، علاوه بر آن كه خود بخود و به تنهايي بيماري آزار دهنده اي است، گاهي سبب بروز بيماري هاي ديگر نيز در بدن انسان مي شود.
به عنوان مثال برخي عفونت هاي دستگاه ادراري مي توانند، گاهي باعث نارسا شدن و از كارافتادگي كليه شوند يا عفونت كليوي در خون و در نتيجه در تمام بدن پخش شود يا برخي عفونت ها ممكن است به ايجاد سنگ كليه در بيماران منتهي شوند، كه همه اينها نشانه اهميت موضوع است.
ادرار پس از آنکه توسط دو كليه انسان توليد شد، توسط دو لوله موسوم به " حالب" كه كليه ها را به مثانه وصل مي كنند، به مثانه تخليه مي شود تا بدان وسيله از بدن دفع گردد.
حال چنانچه مثانه به موقع از ادرار خالي نشود، ادرار از مثانه به حالب ها و حتي كليه باز مي گردد و همين "برگشت ادرار از مثانه به حالب ها، سبب ايجاد استعداد در فرد براي ابتلا به عفونت كليه مي شود" و به اين ترتيب كساني كه در شبانه روز، بنا به هر علتي به ندرت ادرار مي كنند به طور جدي در معرض خطر هستند.
اما در رسايل فقهي توضيح المسائل، يكي از مبطلات وضو و نماز، خروج بول و غائط و نفخ کليه (گاهي کليه ها را دردي مي گيرد شبيه به درد کليه اما شن يا سنگي در کليه ها يا مجاري ادراري وجود ندارد. اطباء سنتي معتقدند گاهي مقداري از گازها و حباب هاي هواي داخل خون از راه مويرگ ها به کليه منتقل شده و تجمع تعدادي از آنها در کليه ها حالتي را به نام نفخ کليه به وجود مي آورد)، از بدن انسان درج شده است و اين موضوع سبب مي شود كه شخص نمازگزار و احياناً "دائم الوضو"، براي پرهيز از ابطال عبادتش به طور معمول و بر حسب عادت ، قبل از وضو ، به تخليه ادرار بپردازد.(تعبيه توالت در مجاورت وضو خانه مساجد در واقع به منظور پاسخ به اين عادت پسنديده و سلامتي بخش صورت مي گيرد).
به اين ترتيب حداقل سه بار، دفع ادرار از بدن، در زمان هايي به فواصل مناسب نسبت به يكديگر و در حدي كه براي يك انسان طبيعي لازم است، فرد را در مقابل ابتلا به عفونت هاي كليه و دستگاه ادراري مصون مي سازد و مي تواند به عنوان نكته اي مهم پيرامون نماز مورد توجه قرار گيرد.
تاثير نماز بر بيماري هاي پوستيدر مطالب قبلي، پس از بحث كوتاه پيرامون برخي فوايد پزشكي اوقات نماز، به مقدمات نماز و طهارت نمازگزار توجه كرديم و برخي فايده هاي طبي مترتب بر آن را به اختصار اشاره نموديم. از جمله پيرامون اهميت نظافت دست و صورت كه بر اثر نماز به انسان هديه مي گردد سخن گفتيم . اما در ادامه وضو ، فرمان الهي بر مسح سر و پا قرار گرفته است .(1)
هر چند مي توان در بعد نمادين و از ديدگاه زيبايي شناسي ، مسح سر و پا در پايان وضو را سمبلي جسم ، از سر تا پا و از فرق تا قدم به حساب آورد و به عنوان عاملي در ياد آوري پيوسته مسلمانان مبني بر نظافت تمام بدن تلقي كرد، اما در باره بيماري ها نيز مي توان به نكاتي چند توجه نمود .
پاها و سر انسان بر خلاف دست و صورت، از اعضايي هستند كه در بخش قابل توجهي از شبانه روز پوشيده هستند، تا حدي كه حتي خود نيز معمولا توجه كمي به آنها دارند .(2)
اما امروزه دانش بشر، گروهي از بيماري ها را مي شناسد كه شروع تظاهرات اين بيماري ها از پوست سر و پاهاست، به عنوان مثال برخي بيماري هاي قارچي پوست از حد فاصل ميان شست و ديگر انگشتان پا آغاز مي گردد كه اتفاقا درست محل اين ناحيه، مسح واجب دارد و به همين ترتيب مسح سر نيز مي تواند توجه انسان را به آلودگي يا ضايعه عفوني در مو و پوست سر توجه دهد و در نتيجه انسان را براي رفع آن به اقدام وادارد.
در ضمن وجوب مسح سر و پا فرصتي است براي برداشته شدن پوشش پا و سر و در معرض هوا و اكسيژن قرار گرفتن اين اعضاء كه علاوه بر شادابي پوست، به نوبه خود مانع رشد ارگانيزم هاي بي هوازي در منافذ پوست خواهد شد.
البته لازم به توجه است كه بسياري از بيماري هاي پوست (به ويژه عفونت ها) بوسيله غسل هاي متعدد اعم از واجب و مستحب كه شخص نمازگزار در طول زندگي خود به جا مي آورد، قابل پيشگيري هستند كه براي پرهيز از اطاله كلام تنها به همين اشاره بسنده مي كنيم.
پي نوشت:1. آيه شريفه 6 سوره مباركه مائده
2. پوشش پا به صورت جوراب و كفش امروزه در اكثر فرهنگ ها متداول شده است و پوشش سر به صورت هاي مختلف از چادر و عمامه گرفته تا كلاه و روسري از دير باز معمول بوده است.
تاثير نماز بر بيماري هاي دهان و دندان (1)
پيامبر اكرم (ص ):
دو ركعت نماز با مسواك بهتر از هفتاد ركعت بدون آنست .
نكته اي كه در مورد نماز قابل توضيح است ، توجه دادن به اين حقيقت متعالي است كه روح حقيقي نماز و فلسفه شكوهمند آن چيزي جز عبوديت محض در مقابل آفرينشگر يگانه هستي و ابراز خشوع بنده ناتوان در پيشگاه قادر متعال نيست و هر آنچه كه انديشمندان و قلم به دستان ، پيرامون فوايد گوناگون نماز در عرصه هاي مختلف بگويند و بنويسند تنها به منزله حاشيه اي بر اين متن گهر بار خواهد بود .
دهان انسان را برخي قلب دوم بدن ناميده اند و توجه به اين نكته كه چنانچه محيط دهان فردي تميز باشد ، آن فرد از ابتلا به بسياري از بيماري ها در امان است ، اين نامگذاري را بسيار مناسب جلوه مي دهد .
به عنوان مثال عفونت هاي دهان و دندان به ويژه در كودكان ، نقش مهمي در ايجاد بيماري هاي روماتيسمي دارد و نقش دندان ها در حفظ و زيبايي و قدرت جويدن و صحبت كردن به خوبي مشخص است و حتي نبودن دندان هاي سالم و زيبا براي بانوان و دوشيزگان ( به خصوص ) اثرات رواني زيادي باقي مي گذارد . چرا كه در كتاب هاي علمي دندانپزشكي مي خوانيم : نيمي از زيبايي بشر منوط به صورت او و از اين مقدار 3/2 آن مربوط به دهان و دندان ها است .
رعايت بهداشت دهان و دندان و پيشگيري از بيماري هاي مختلف آن ، از جمله پوسيدگي دندان ها و بيماري هاي پريودنتال ) بيماري هاي لثه و بافت هاي پشتيبان ( و .. به بهترين شكل بوسيله مسواك زدن ، انجام مي پذيرد.
اما دين مبين اسلام ، از قرن ها پيش با توصيه هاي مؤكد ، مسلمانان را به طرف اين نكته درخشان بهداشتي هدايت نموده است تا جايي كه پيامبر اكرم (ص) مي فرمودند : " اگر بر امتم سخت نمي شد مسواك زدن را واجب مي كردم " و حتي در حديثي ديگر نحوه مسواك زدن را از بالا به پايين و از پايين به بالا نموده اند كه مطابق با جديدترين توصيه هاي علمي درباره روش مسواك زدن است .
علاوه بر آن در كتب گوناگون فقهي و عبادي اسلام ، دستورات مؤكد مبني بر مسواك زدن هنگام ساختن وضو و نماز آمده است و با توجه به اين كه نمازگزار روزانه حداقل 3 بار وضو مي گيرد ، چنانچه قبل از هر وضو اقدام به مسواك زدن بكند ، از حد اكثر پاكيزگي لازم براي پيشگيري از تمامي بيماري هاي دهان و دندان برخوردار مي شود .
تأثير نماز بر بيماري آسم
آسم يكي از شايع ترين بيماري هاي انسان است ، به طوري كه شيوع آن در طب اطفال ، 5 تا 10 درصد كل كودكان تخمين زده مي شود؛ و اين بيماري در بسياري از آنها تا بزرگسالي نيز ادامه پيدا مي كند. بدين ترتيب كمتر كسي است كه در دوران زندگي خود با بيماران مبتلا به آسم ، برخورد نكند و شاهد مشكلات مختلف آنان از جمله تنگي نفس ، سرفه مداوم ، خس خس سينه و ... كه گاهي به صورت حمله هاي شديد بيماري تظاهر مي كنند نباشد.
تلقين سازنده و زندگي بخش توأم با نماز ، گهگاه باعث تسكين آسم يا پيشگيري از بروز حملات آن مي شوند.
مطالعات علمي جديد بر گروه هاي سني مختلف مبتلا به آسم ، نشان دهنده آن است كه در ايجاد بيماري آسم ، سه عامل برجسته ، مهمترين نقش را ايفا مي كنند ، اين سه عامل عبارت اند از :
1- ميكروب هايي كه وارد دستگاه تنفسي انسان مي شوند ( عفونت ها )
2- عوامل حساسيت زا ، از جمله گرد و غبار ، دود سيگار ، گرده گياهان که ممكن است اين عوامل در مورد اشخاص مختلف متفاوت باشند.
3- مسائل رواني از جمله اضطراب ، عصبانيت ، غم و شادي ، تحقير، خنده و حتي انتظار خوشايند شركت در يك محفل اجتماعي مطلوب و به طور كلي استرس هاي حاد و مزمن .
اما نقش عوامل رواني از ديدگاه ديگري نيز، توجه پزشكان را به خود ، جلب نموده است و آن تأثير تلقين بر آسم است ، چرا كه در برخي از موارد، تلقين مي تواند موجب تسكين حمله هاي آسم شود : يك مثال مشهور در اين مورد ، مربوط به پزشكي است كه مبتلا به آسم بود و براي گذراندن تعطيلات آخر هفته ، به هتل دور افتاده اي، در يك منطقه ييلاقي رفته بود ، در نيمه هاي شب او با يك حمله شديد آسم از خواب بيدار شد و كورمال كورمال به جستجوي كليد برق برآمد و وقتي از پيدا كردن آن عاجز شد ، نااميد كفش خود را برداشت و قصد پنجره را كرد و وقتي وجود شيشه اي را احساس كرد ، آن را شكست و نفس هاي عميقي كشيد و حمله آسمي او متوقف شد و شب آرامي را گذراند. ولي صبح روز بعد ، او با حيرت زياد دريافت كه به جاي پنجره، آينه را شكسته است !
با توجه به اين قبيل شواهد مي توان آسم را نيز جزو بيماري هاي مورد بحث در طب روان تني ، به شمار آورد و نتيجه گرفت كه چنانچه بيماران احساس امنيت رواني داشته باشند، قدم بزرگي در تسكين بيماري آنها برداشته شده است.
همچنين عفونت ها كه خود يكي از عوامل برانگيزنده آسم مي باشند به وسيله شستشوي مجراي تنفس در وضو تا حدي قابل كنترل هستند . اين نكته را مي توان در مورد ساير عوامل حساسيت زا ، مثل گرد و خاك و گرده گياهان ( يعني دومين عامل برانگيزنده آسم ) نيز به نحوي صادق دانست. اما آنچه كه در مورد تأثير نماز بر آسم، غير قابل انكار است، تأثير تنش زايي نماز و احساس امنيت رواني عميقي است كه بر اثر آن حاصل مي شود و بي شك اثر التيام بخش بزرگي بر بروز سومين گروه از عوامل برانگيزنده آسم ، يعني عوامل رواني مي گذارد. به خصوص كه تلقين سازنده و زندگي بخش توأم با نماز ، گهگاه باعث تسكين آسم يا پيشگيري از بروز حملات آن مي شوند .
ضمنا ديدگاه ويژه نمازگزار به زندگي در دنيا و ثبات شخصيت او باعث مي شود كه نمازگزار در مقابل افت و خيزهاي غير منتظره زندگي ، نه چندان شاد و نه چندان غمگين شود ، و در نتيجه به حذف آن گروه از تغييرات هيجاني كه مسبب تشديد آسم هستند ، از زندگي خود بپردازد.
تأثير نماز بر بيماري فشار خون
افزايش فشار خون يكي از شايع ترين دلايل مراجعه به پزشك در سرتاسر دنياست. به علت عوارض خطرناك و متعددي كه اين بيماري براي بسياري از اعضاي بدن از جمله قلب، مغز، كليه و چشم و .. دارد، سعي و اهتمام فراواني در دانش پزشكي براي پيشگيري و كنترل اين بيماري وجود دارد.
در تمامي منابع معتبر علمي، براي پيشگيري از ابتلا به افزايش فشار خون و همچنين كنترل تعداد زيادي از بيماران كه افزايش فشار خوني در حد خفيف يا متوسط دارند، رعايت برخي اصول و استفاده از درمان هاي غير دارويي توصيه مي شود. درمان هاي غير دارويي ضمن آن كه هزينه چنداني را بر بيمار تحميل نمي كنند، در پايين آوردن فشار خون و ممانعت از بروز و پيشرفت آن مؤثرند.
چهار درمان اوليه و بسيار مهم غير دارويي كه در منابع جديد علمي براي كنترل فشار خون مورد توجه قرار مي گيرند ، عبارتند از:
1. كاهش اضطراب و استرس
2. كاهش يا عدم مصرف الكل
3. كم كردن وزن
4. انجام ورزش هاي سبك به طور منظم در شبانه روز
اما با توجه به نقش بسيار مهمي كه نمازهاي واجب يوميه، در ايمن كردن انسان در مقابل استرس ها و مشكلات گوناگون زندگي ايفا مي كنند( از جمله تأثير نماز بر اضطراب كه در قسمت هاي بعدي مورد توجه قرار خواهد گرفت ) و نيز با توجه به الزامي كه نماز به شخص نمازگزار مبني بر عدم مصرف مشروبات الكلي مي دهد، مي توان اين امر را قدم مؤثري در پيشگيري و كنترل فشار خون تلقي كرد.
از طرفي نماز با حركات موزون و قيام و قعود و ركوع و سجود منظمي توأم است كه قابل مقايسه با يك نرمش سبك روزانه مشابه آنچه كه در درمان هاي غير دارويي فشار خون توصيه مي شود، مي باشد. همچنين اگر به ياد آوريم كه مسلمان نمازگزار، رو به قبله مكتبي نماز مي خواند كه خداي آن مكتب از پُرخوري و شکم پارگي بيزار است و مثلاً "عالمان فربه و چاق را دشمن مي انگارد " متوجه خواهيم شد كه هر چهار درمان غير دارويي مذكور، براي كنترل و پيشگيري افزايش فشار خون، در وراي احكام نوراني نماز نهفته است.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید