ختلالات اضطرابي رايج ترين بيماري هاي رواني در جامعه اند که در 15 تا 20 درصد از بيماران کلينيک هاي درماني ديده مي شود. اضطراب حالتي نامطبوع، همراه با انتظاري نامطمئن از رخداد موضوعي زيان آور است. اضطراب موقعيتي است که گاهي در زمان امتحان يا اعمال جراحي و ... ديده مي شود. اضطراب بر اساس تجربه باعث اختلال در يادگيري و ايجاد خطاهاي بيشتر مي شود.
از نشانه هاي ذهني اضطراب مي توان عدم تمرکز فکري، ضعف در ادراک، ناتواني در تحليل و ضعف حافظه را نام برد.

تاثير صوت قرآن بر کاهش اضطراب

روش هاي گوناگوني براي کاهش اضطراب مي توان نام برد که از جمله آنها روش هاي "تن آرامي" و "موسيقي درماني" را نام برد. بديهي است که انتخاب يک روش درماني بدون عارضه، کم هزينه، سالم و ساده نظير موسيقي درماني از ارجحيت برخوردار است.
يکي از صداهاي دلنشين و جذاب، آواي عرفاني قرآن کريم است. کلام الهي با قدرت نفوذ فراوان خود، آنچنان بر روح و جسم اثر مي نمايد که گويي بعد از شنيدن آن انسان تازه متولد شده و احساس سبکي، سرزندگي و رهايي از قيد و بندهاي مادي مي نمايد. هراس و نگراني را از دل مي زدايد و در فرد شنونده ايجاد آرامش مي کند.
همانگونه که در قرآن آمده "الا بذکر الله تطمئن القلوب"، 260 بار کلمه "ذکر" آورده شده است که منظور يادآوري است.
بهداشت روان انسان بحث سراسر قرآن کريم است. قرآن در حدود 6236 آيه در زمينه پرورش صحيح انسان و حفظ بهداشت روان سخن گفته است.

قرآن آرامش و امنيت را، راه دستيابي به سلامت روان مي داند. مطالعات انجام شده با مضمون تاثير آواي قرآن بر اضطراب و درد بيماران تحت عمل جراحي يا آزمون هاي تشخيصي، بيانگر تاثير مثبت آواي قرآن بر بهداشت روان و جسم مي باشد. لذا جهت برخورداري از آثار معنوي قرآن، بهره گيري از اين کلام الهي به عنوان يک روش تسکين دهنده ي مفيد و قابل دسترسي براي کاهش اضطراب پيش از آزمون دانشجويان پيشنهاد مي شود. چرا که نظم آهنگ واژگان قرآن، نغمه دلکش و نوايي دلپذير مي آورد، نوايي که احساسات آدمي را برمي انگيزد و دل ها را شيفته خود مي کند.
نواي زيباي قرآن براي هر شنونده اي، هرچند غير عرب، جذاب و روح بخش است.

بررسي نقش نماز بر کاهش اضطراب

انسان از دو ديدگاه جهان بيني الهي و مادي نگريسته مي شود.
در جهان بيني الهي، انسان بر اساس آيات قرآني "نفخت فيه من روحي" و "اني جاعلک في الارض خليفه"، داراي فطرتي خدايي و به عبارتي نيمه ملکوتي است. موجودي مستقل، امانت دار خدا، مسئول خويشتن و جهان، مسلط به طبيعت و زمين و آسمان، ملهم به خير و شر که وجودش از سستي و ناتواني به قوت و کمال سير مي کند.
در جهان بيني مادي، در تفسير انسان و توجيه رفتار او، به يک سري عوامل بيوشيميايي، ارثي و مسائل زيست شناختي بسنده مي شود.

حال اين سوال مطرح است که آيا باورها و اعتقادات فرد، در سلامت روحي - رواني او موثر است؟
تحقيقات نشان داده است که بيشتر بيماري هاي رواني ناشي از ناراحتي هاي روحي و تلخ کامي هاي زندگي، در ميان افراد غيرمذهبي، بيشتر ديده مي شود. از طرفي شيوع اضطراب در ميان زنان بيشتر از مردان است.
اضطراب عبارت است از تشويشي فراگير، ناخوشايند و مبهم که اغلب با علائمي مانند سردرد، تعريق، تپش قلب، درد قفسه سينه، ناراحتي مختصر معده و ... همراه است. به علاوه اضطراب، بر تفکر، ادراک و يادگيري فرد اثر مي گذارد.
اضطراب طبيعي، پاسخي مفيد به واقعيتي تهديد کننده است. در حالي که اضطراب مرضي به دليل شدت يا مدتش، پاسخي است نامتناسب به يک محرک فرضي.
دکتر هاسيلوپ مي گويد "مهم ترين عامل خواب آرام بخش که من در طول سال هاي متمادي با کسب تجربه در مسايل رواني به آن پي بردم، همين نماز است".

همچنين بسياري از روان شناسان و روان پزشکان دريافته اند که دعا و داشتن يک ايمان محکم به دين، باعث رفع نگراني، تشويش و يا حس ترس را که موجب بيشتر بيماري هاست مي شود. توجه کامل به خداوند با تمام اعضاء و حواس، روي گرداني از مشکلات زندگي و اشتغالات فکري که در حين نماز ايجاد مي شود و مدتي پس از نماز هم ادامه دارد، باعث به وجود آمدن حالتي از آرامش رواني مي شود. بر اساس تحليلي از اين آيه قرآن هم مي توان به نقش آرامش بخش بودن نماز پي برد.
از طرفي آمده در قرآن که "الا بذکر الله تطمئن القلوب" (با ياد خدا دل ها آرام مي گيرد) و از طرفي آيه "اقم الصلوه لذکري" (نماز را براي ياد من اقامه کنيد)، اشاره به اين دارد که نماز باعث آرامش دل هاست.
در مطلب بعدي در مورد " رابطه توکل به خدا با کاهش اضطراب " براي شما صحبت خواهيم کرد.

مريم آقا محمد رضا