1- تأثير رژيم غذايي و تغذيه در ترك اعتياد
الف) تمامي افرادي كه شديداً به الكل و مواد مخدر معتاد هستند، دچار سوء تغذيه اند.
درك نقش تغذيه، براي كمك به ترك اعتياد اهميت زيادي دارد. از سوختن يك گرم الكل در بدن ، 7 كيلو كالري انرژي و از سوختن يك گرم چربي ، 9 كيلو كالري انرژي توليد مي شود. در بين مواد مغذي ، فقط چربي داراي انرژي بيشتري از الكل است ولي با اين همه ، معتادين هنگام نوشيدن الكل، خيلي كم يا اصلاً احساس سيري نمي كنند. موادي مثل الكل كه داراي انرژي تهي ( يعني توليد انرژي بدون داشتن مواد مغذي ) هستند، باعث به وجود آمدن عادات غذايي ناكافي و نامناسب و بروز سوء تغذيه مي شوند.
معتادين به مواد مخدر نيز مانند معتادين به الكل هستند. الكل و مواد مخدر باعث مي شوند كه بدن عمل جذب و هضم مواد مغذي و دفع سموم را به درستي انجام ندهد و منجر به بروز بيماري ها و مشكلات متعددي در بدن مي شوند.
ب) بازگرداندن معتادين به سلامت جسمي و روحي اوليه
ترك اعتياد ، شامل تغيير عادات و رفتار منفي به نوع مثبت است. تغذيه مناسب، استراحت و آرامش و ورزش، نقش مهمي در انجام اين تغيير به طور موفقيت آميز دارند. انتخاب درست و سالم مواد غذايي، براي رسيدن به شيوه سالم زندگي، اهميت دارد.
معتادين، به دليل عدم توجه به برنامه غذايي خود، دچار اختلالات گوارشي متعددي مثل: اسهال، يبوست، عدم توانايي در هضم درست غذاها به همراه كاهش اشتها مي باشند. در نتيجه، اين افراد داراي نيازهاي تغذيه اي خاصي هستند. غذاي اين افراد بايد حاوي مقادير زيادي مواد مغذي باشد تا بتواند بافت ها و اندام هاي از بين رفته بدنشان را مجدداً بسازد و عملكرد سيستم عصبي و گوارشي را بهبود بخشد.
ج) تغذيه صحيح ، ميل به مصرف الكل و مواد مخدر را به مقداري زيادي كاهش مي دهد.
هر معتادي در آغاز ترك خود، به شدت با ميل به مصرف مواد مخدر و الكل درگير است و با آن دست و پنجه نرم مي كند. تحقيقات نشان داده است، داشتن رژيم غذايي حاوي انواع خوب پروتئين با ارزش بيولوژيكي بالا و غني از كربوهيدرات مرغوب ، در ترك اعتياد، نسبت به ساير رژيم ها ، تأثير بيشتري داشته است.
غذاها بر روي اخلاق و رفتار فرد نيز اثر دارند. كمبود مواد مغذي مثل اسيد فوليك و ويتامين هاي گروهB به همراه كمبود اسيدهاي آمينه ، خطري جدي براي سلامتي فرد هستند. مصرف شكر و كافئين( قهوه) باعث تغييرات رفتاري نامطلوبي مي شود؛ بنابراين نبايد در مراحل اوليه ترك اعتياد مصر ف شوند يا به مقدار خيلي كم مصرف شوند.
مصرف مواد مخدر والكل ، باعث عدم توانايي بدن در فرايند صحيح دو اسيد آمينه مهم؛ تيروزين و تريپتوفان مي شود. اين دو اسيد آمينه مهم ، مسئول توليد نوراپي نفرين، دوپامين و سروتونين در بدن مي باشند. اين تركيبات، انتقال دهنده هاي عصبي هستند كه براي پايداري احساس، هوشياري ذهن و داشتن حالت شادابي وطراوت ، لازم اند.
تيروزين، پيشساز انتقال دهنده هاي عصبي نوراپي نفرين و دوپامين است كه اين انتقال دهنده ها، سطح هوشياري وتيزهوشي فرد را افزايش مي دهند. اين اسيد آمينه غير ضروري در غذاهاي غني از پروتئين مثل انواع گوشت قرمز وسفيد ، غذاهاي دريايي و خمير سويا(tufa) وجود دارد.
اسيد آمينه تريپتوفان براي توليد سروتونين لازم است؛ سروتونين اثر آرامش دهنده در فرد دارد وباعث خواب راحت و آرام مي شود. اين اسيد آمينه در موادغذايي مثل موز، شير، تخمه هاي آفتابگردان، و گوشت بوقلمون وجود دارد.
2- برنامه غذايي در ترك اعتياد
مطالعات تغذيه اي نشان داده است كه تغذيه افراد در مراحل ترك اعتياد، بايد به صورت " كروز كنترل" (Cruise control) باشد؛ يعني افراد بايد وعده هاي غذايي سبك را بصورت متناوب و مقدار كم بخورند تا بيش از پيش مقدار انرژي بدن و عادات رفتاري صحيح خود را حفظ كنند.
الف) توصيه هاي غذايي براي ارتقاء كيفيت ترك اعتياد:
* استفاده از هرم راهنماي غذايي براي آماده كردن وعده هاي مناسب و متعادل غذايي ( مطلب هرم راهنماي غذايي در بخش رژيم هاي لاغري/ تغذيه / اجتماعي در همين سايت وجود دارد)
* خوردن 3 وعده اصلي غذايي و 3 ميان وعده در هر روز.
* نوشيدن قهوه بدون كافئين و دم كرده هاي گياهي براي كاهش دريافت كافئين.
* خوردن ميوه و سبزيجات تازه.
* خوردن غذاهاي تهيه شده از غلات كامل ( مثل آرد سبوس دار، دانه هاي خوراكي سبوس دار)
* خوردن انواع محصولات تهيه شده از غلات و لوبياها و ساير دانه هاي خوراكي به مقدار زياد، كاهش مصرف گوشت قرمز( زيرا گوشت قرمز دير هضم مي شود)
* حذف يا مصرف بسيار كم مواد غذايي حاوي شكر و كافئين.
* آگاهي از وجود شكر و قند پنهان در كاكائو، چاشني ها و بيشتر داروهاي بدون نسخه پزشك.
* آگاهي از وجود كافئين در بيشتر داروهاي تجويز شده توسط پزشك يا بدون تجويز.
ب) تركيب مواد مغذي در برنامه غذايي ترك اعتياد:
25 درصد پروتئين
45 درصد كربوهيدارت
30 درصد چربي
انرژي كل 2000 كيلو كالري
ج) نمونه اي از وعد هاي غذايي در روز:
در وعده هاي غذايي فرد، مي توانيد از اين مواد غذايي استفاده كنيد:
صبحانه: نان ذرت، نان ساجي يا كلوچه، خوراك ( گوشت و ماكاروني و اسفناج و پنير)، املت، ماست.
ناهار: انواع ساندويچ، انواع سالاد، انواع سوپ.
شام: انواع سوپ و آبگوشت، برنج و انواع لوبيا، جوجه( مرغ) و سبزيجات، چيپس ذرت، لازانيا همراه با سبزيجات.
دسر: ماست، ميوه، كلوچه هاي ذرتي، فرني.
د) نكته اي در مورد ويتامين ها:
مصرف مواد مخدر و الكل باعث دفع ويتامين ها و املاح مي شود، بنابراين خوردن مكمل هاي مولتي ويتامين و املاح به همراه مكمل هاي ويتامينB براي بدن ضروري و مفيد است.
مكمل هاي غذايي و ويتاميني براي جذب بهتر، بايستي همراه با غذا خورده شوند.