پرسش ـ مفهوم و معناي واقعي صبر را توضيح دهيد.
پاسخ ـ واژه صبر در زبان قرآن عبارت است از اينكه انسان براي رسيدن به خشنودي خداوند، سختيها و مشكلات را بر خويشتن هموار گرداند؛ چنان كه اين معنا از آيه شريفه «وَالَّذينَ صَبَرُوا ابْتِغاءَ رَبِّهِمْ...» (رعد13، آيه 22.) به خوبي استفاده ميشود. (يوسف قرضاوي، سيماي صابران در قرآن، ترجمه محمد علي لساني فشاركي تهران: بنياد قرآن، بيتا ص 22.) علامه طباطبايي(ره) در اين زمينه ميفرمايد:
صبر يعني خود داري كردن از جزع و نا شكيبي و از دست ندادن امر تدبير. ( الميزان، ج 2، ص 242.)تبيين بيشتر مفهوم صبر مستلزم بيان چند نكته است:
1 . صبر از ويژگي هاي انسان است. حيوانات به دليل فقدان عقل، صد در صد محكوم غرائزشان بوده و فرشتگان نيز بهدليل فقدان غرايز و تمايلات نفساني،پيوسته در طاعت الهي اند،اما اين انسان است كه به جهت صفآرايي عقل و نفس در وجود خويش، ميتواند در پرتو صبر و مقاومت در برابر تمايلات نفساني، به عاليترين مدارج كمال نايل شود.
2 . هرچند ماهيت وحقيقت صبر همان خويشتنداري است، اما قلمرو آن بسيار وسيع است؛ چنان كه غزالي ميگويد:
اگر شكيبايي در برابر شهوات جنسي و شكمبارگي باشد، عفت نام دارد؛ اگر شكيبايي در برابر مصائب روزگار باشد، صبر نام دارد كه ضد آن جزع است... اگر شكيبايي در برابر ثروتمندي و مال و مكنت باشد، ضبط نفس نام دارد (ظرفيت داشتن و خود را گم نكردن) كه ضد آن حالتي است كه «بَطَر» نام دارد؛ اگر شكيبايي در صحنه كارزار و ميدان جنگ باشد شجاعت و دليري نام دارد... اگر شكيبايي در هنگام خشم و شعله كشيدن غضب باشد، حلم ناميده ميشود و... ( سيماي صابران در قرآن، ص 24. )
پيامبر اكرم(ص) در بياني جامع، محورهاي اساسي صبر را اين چنين بيان فرمود:
صبر سه گونه است: صبر بر مصيبت، صبر بر اطاعت از دستورات الهي و صبر در برابر گناه و معصيت (كافي، ج 3، ص 147.)
3 . پشتوانه اصلي صبر، ذكر و ياد خداوند در تمامي حالات است؛ چون صبر، بيانگر آرامشي است كه صبركننده از آن برخوردار است و شكي نيست كه اين آرامش فقط در سايه ياد خدا تحقق خواهد يافت كه:
اَلا بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ( رعد 13، آيه 28.)
امام حسين(ع) نمونه ممتاز صبر و بردباري است. آن حضرت در روز عاشورا هرقدر تنهاتر ميشد، چهره اش برافروخته تر ميگشت و توكل بر خدا را فراموش نميكرد و بر مصيبت و بلايي كه بر ايشان وارد ميشد صبر ميكرد و تا لحظه شهادت به رضاي خداوند راضي بود.
4 . انسان صبور كسي است كه در برابر تمايلات و رفتارهاي خويش، با تدبير و برنامهريزي عمل نموده و از هر نوع حركت نسنجيده پرهيز كند.
صبر در راه خدا، كليد فتح و پيروزي و جلب كننده امدادهاي غيبي است، چنانكه خداوند متعال به مجاهدان ميفرمايد: «آري، اگر صبر كنيد و پرهيزكاري نماييد و با همين جوش [و خروش] بر شما بتازند، همانگاه پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار ياري خواهد كرد ( آل عمران 3، آيه 125.) ».
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید