افراد مبتلا به اختلال شخصيت گسيخته گون يا اسکيزوتايپ(schizotypal) از غيرعاديترين افراد به شمار مي روند.
تفکر جادويي، عقايد منحصر به فرد و افکار عجيب و غريب از ويژگي هاي اين افراد به شمار مي رود.
اگر شما هم تمايل داريد با اين افراد که تقريبا 3 درصد افراد جامعه را شامل ميشوند آشنا شويد، گفتگوي زير را با دکتر محمدمهدي قاسمي، روانپزشک بخوانيد.
اختلال شخصيت گسيخته گون يا اسکيزوتايپ چه طور آغاز ميشود؟
همان طور که مي دانيد تشخيص انواع اختلال شخصيت از 18 سالگي به بعد امکان پذير خواهد بود، اما الگوي ذهني و رفتاري اين اختلال از دوره کودکي و نوجواني هم ممکن است بروز کند.
با چه علائمي؟
گوشه گيري، رابطه ضعيف با همسالان، اضطراب در جمع، افت تحصيلي در مدرسه، حساسيت بيش از حد نسبت به رفتار و ديدگاه ديگران، خيال بافي ها و اشتغالات فکري شگفت انگيز و غيرعادي،انديشه خاص و گفتار عجيب از جمله موضوعاتي است که در کودکي و نوجواني اين افراد مشاهده مي شود.
اين افراد به نظر ديگران غيرعادي و نابهنجار هستند و سبب جلب توجه و مضحکه ديگران مي شوند که اين کار موجب تشديد گوشه گيري افراد گسيخته گون مي شود.
اختلال شخصيت گسيخته گون در آقايان بيشتر است يا خانم ها؟
اين اختلال در 3 درصد جمعيت وجود دارد، اما نسبت جنسي آن چندان مشخص نيست؛ البته در بستگان تني بيماران اسکيزوفرني بيشتر مشاهده ميشود.
افکار اين بيماران چگونه است؟
افراد مبتلا به اختلال شخصيت گسيخته گون، مي پندارند هر رويدادي با آن ها در ارتباط است و يا مفهوم خاصي را در ارتباط با آنها بيان مي کند، به طور مثال اگر دو نفر با يکديگر در حال صحبت باشند و بخندند، وي گمان مي کند به او خنديده اند و پشت سر او صحبت مي کنند. آن ها اغلب به کشف احساسات ديگران به ويژه حالات عاطفي منفي، مثل خشم بسيار حساساند.
اين افراد ممکن است خرافاتي باشند و به موضوعاتي که در فرهنگ خود آنها هم پذيرفته نيست اعتقاد پيدا کنند. اعتقاد شديد به پيشگويي آينده از طريق فال بيني، اعتقاد به انتقال فکر از فردي به فرد ديگر يا تله پاتي، اعتقاد به وجود حس ششم به نحوي که مي پندارند نيروي ويژهاي دارند که آنان را به دانستن رويدادها پيش از وقوع آن ها توانا مي سازد، يا مي توانند انديشه ديگران را بخوانند، از اين جمله است.
بنابراين افراد مبتلا به اختلال گسيخته گون به بدبيني هم دچار ميشوند؟
بله. اغلب اين افراد گمان مي کنند که آشنايان، همکاران يا خويشاوندان قصد صدمه زدن به آنان را چه از نظر جسمي و چه از نظر معنوي دارند. روش برخورد آنان با ديگران در موقعيت هاي اجتماعي، خشک، محدود و نامتناسب است، زيرا قادر به ابراز کامل عواطف خود، حتي از طريق حالات چهره و حرکات بدني نيستند.
در واقع تمايل به انزواي اجتماعي، علاوه بر تبادلات عاطفي محدود و گاه نامتناسب آنان روابط بين فردي را براي شان مشکل آفرين مي کند و موجب مي شود دوستان انگشت شماري داشته باشند و يا به جز با يک خويشاوند درجه يک، با کسي دوستي نزديک نداشته باشند.
اصولا روابط اجتماعي براي شخصيت هاي گسيخته گون مشکل است و ارتباط با ديگران آنان را ناراحت مي کند، زيرا حس ميکنند متفاوت از ديگران هستند و در جمع به درستي جا نمي افتند.
بر خلاف افراد معمولي که اگر در جمع وارد شوند در ابتدا اضطراب دارند، ولي پس از گذشت زمان و آشنايي با افراد گروه احساس آرامش مي کنند، در افراد گسيخته گون اين اضطراب فرو نمي نشيند، بلکه بيشتر هم مي شود، زيرا اضطراب آنان ناشي از سوء ظن درباره انگيزه هاي ديگران است.
اگر بخواهيد مهم ترين ويژگي مبتلايان به اين اختلال را مثال بزنيد، به کدام يک از ويژگي ها اشاره مي کنيد؟
مهم ترين ويژگي اختلال شخصيت گسيخته گون يا همان اسکيزوتايپ، غيرعادي بودن ادراک ها، فرآيندهاي انديشه، رفتار و عاطفهاست، اما اين اختلال فقط در موارد خاص به حد روان پريشي مي رسد.
آن ها خرافاتي، خيالباف و عجيب و غريبند!
اين افراد از ويژگي هاي غيرعادي اختلال شخصيتي خود آگاه نيستند و درصدد درمان آن برنمي آيند و اگر هم براي درمان مراجعه کنند، به علت نشانه ها و علائم ديگري مانند اضطراب، افسردگي يا ديگر حالات عاطفي ناخوشايند است.
درمان چنين افرادي چگونه صورت مي گيرد؟
براي درمان اين اختلال شخصيت مي توان از روان درماني و دارو درماني بهره گرفت.
در هر حال با انديشه خاص و عجيب چنين افرادي بايد با دقت و احتياط روبرو شد و ديدگاه ها و عقايد اين بيماران نبايد مورد استهزا يا قضاوت ارزشي قرار گيرد.
از نظر درمان دارويي نيز داروهاي ضد روان پريشي براي مقابله با نشانه هاي روان پريشي به کار مي رود و مي توان در کنار روان درماني از آن استفاده کرد.
همچنين در صورت وجود افسردگي بارز، داروهاي ضد افسردگي نيز کاربرد پيدا ميکند.
مصاحبه کننده: دکتر عليرضا ناصري