کمرويي و روش هاي درمان آن  ( قسمت هفتم )
در بخش پاياني اين مبحث مهم، لازم به يادآوري مجدد است که کمرويي رفتاري است آموخته شده و همه ي کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالاني که از کمرويي رنج مي برند و يا از نظر ديگران کمرويي قابل توجهي دارند اعم از زن و مرد و در هر موقعيت و شرايط رواني، اجتماعي و اقتصادي که باشند، مي توانند با توکل به خداوند عليم و حکيم، و قدير و اعتماد به نفس و اراده ي قوي بر کمرويي خود فائق آيند.
 سعي کنيد هميشه ظاهري ساده و آراسته داشته، در سلام پيشقدم باشيد. با افراد غريبه در مسجد، در اتوبوس، قطار، هواپيما، اطاق انتظار پزشک، مغازه، بانک، کتابخانه و پارک صحبت کنيد و شما خود در برقراري ارتباط و شروع صحبت با ديگران، با ادب و کلمات و رفتار مطلوب اجتماعي پيشگام باشيد.
براي غلبه بر کمرويي و زدودن نگراني و اضطراب اجتماعي  بايد «کاري» انجام داد، فردا و فرداها دير است، از همين امروز مي بايست با برنامه اي جامع و معين کار درمانگري را شروع کرد. مايه ي اين کار توکل به خداوند، جديت و اراده و خودباوري است. در انجام اين مهم بزرگترهاي خانواده به کوچکترهاي کمرو کمک خواهند کرد و بزرگترهاي کمرو ضمن برخورداري از بعضي مساعدت ها و حمايت هاي رواني ديگران، بيشترين مسئوليت را خود به عهده دارند، بدون اين که منتظر قطره ي شفابخش، يا درمان فوري و ناگهاني از جايي باشند، با جديت، قاطعيت و پشتکار امر درمانگري کارآمد را آغاز مي کنند.
مؤثرترين گام هاي عملي در تقويت اعتماد به نفس و غلبه بر کمرويي عبارت اند از:
1. با دقت تمام و به طور واقع بينانه و منصفانه نقاط قوت و ضعف خود را بازشناسي کنيد و اهداف معقولي را براي زندگي پر تحرک، پويا و مولد خودتان در نظر بگيريد.
2. براساس نقاط مثبت و ويژگي هاي شخصيتي و ارزشي که براي خود، هدف ها و خواست هاي خويش قائليد، تصميم بگيريد و برنامه ي خودتان را از همان جا شروع کنيد.
3.مروري بر زندگي گذشته ي خود داشته باشيد و وضعيت گذشته را کاملاً مشخص کنيد. ابتدا سعي کنيد ذهنتان را از تجارب و خاطرات ناخوشايند در روابط شخصي و ناکامي هاي ارتباطات اجتماعي پاک نماييد و در عوض تلاش کنيد تا تجارب موفق خود را در خانه و مدرسه، کوچه و خيابان و محل کار و در برخورد با ديگران مجدداً مرور کرده، آنها را به خاطر بسپاريد.
4.احساسات آزار دهنده و بازدارنده را از خودتان دور کنيد.
احساس خجالت، احساس شرمندگي، احساس عجز، احساس حقارت، احساس بي کفايتي، احساس اجتماع گريزي، احساس تعارض، احساس ستيز و خصومت و ... آفات رشد مطلوب عاطفي و تعالي شخصيت هستند.
5.جنبه هاي مختلف شخصيت و مجموعه رفتار خودتان را از نظر زيستي (جسماني)، ذهني، اجتماعي، اقتصادي و سياسي مورد بررسي قرار دهيد.
مطمئن باشيد که شما دچار نقيصه ي شخصيتي نيستيد و بر سلامت کامل شخصيت خود اطمينان حاصل کنيد.
6.به خاطر بياوريد و مطمئن باشيد که هميشه براي غلبه بر يک مشکل و يا حالت و احساس ناخوشايند راه هاي متعددي وجود دارد.
هرگز در اين که مي توانيد بر کمرويي خودتان غلبه کنيد، ترديدي نداشته باشيد و همچنان به روش ها و راه حل هاي مؤثر بينديشيد و عمل کنيد.
7.هرگز خود را مورد سرزنش و شماتت قرار ندهيد و هيچ گونه احساس و نگرش منفي نسبت به شخصيت خودتان نداشته باشيد؛ چرا که وجود احساسات منفي و مزاحم مانع اضطراب زدايي، تقويت اعتماد به نفس و غلبه بر حالت کمرويي خواهد بود.
8.اجازه ندهيد که ديگران از کمرويي شما سوء استفاده کنند و با جسارت زياد و احساس خود برتري از شما انتقاد بيجا بنمايند. بديهي است که هميشه نظريات دلسوزانه و انتقادهاي منطقي و سازنده ي ديگران را پذيرا خواهيد بود.
9.به خاطر داشته باشيد که بعضي اوقات شکست ها و ناکامي ها خود برکت هستند
و انسان با کوله باري از تجارب حاصل، اهداف و برنامه هاي زندگي خود را مورد بازنگري قرار مي دهد و با انتخاب رويه و حرکت تازه، توفيقات بيشتري را کسب مي کند.
10.سعي کنيد در برابر افراد، شرايط و موقعيت هايي که شما را با فشار رواني مواجه مي کنند و به طور مستقيم و غير مستقيم احساس بي کفايتي را به شما القاء مي نمايند، ايستادگي و مقابله کنيد. اگر مي توانيد بايد با اراده ي قوي در بازخوردها و نگرش هاي افراد نقاد و يا شرايط و موقعيت هاي تنش زايي ه در آن قرار مي گيريد، با قدرت کلام و رفتار مطمئن و مطلوب اجتماعي تغييراتي ايجاد کنيد و با به روش فعال ديگري بينديشيد و راه حل تازه اي را انتخاب کنيد.
11.بخشي از اوقات خودتان را براي استراحت، تفکر، تنش زدايي و تمرين آرامش رواني – عضلاني اختصاص دهيد.
رهايي از نگراني ها و تنش هاي رواني براي شما امري لازم و ضروري است.
12.سعي کنيد در برقراري ارتباط با ديگران ابتکار عمل را به دست بگيريد.
چيزي بدهيد و يا مطالبه کنيد. (مثلاً شيريني و ميوه تعارف کنيد، قلم و تقويمي هديه کنيد، سؤالي بپرسيد و يا کتاب و مجله اي را به امانت بخواهيد و ...).
13.کوشش کنيد که بيش از حد گرفتار آداب و رسوم و تعارف و تکلف نباشيد.
به عبارت ديگر خيلي مراقب نهاد خود (EGO)  نباشيد و بسيار راحت و ساده و بي تکلف با ديگران ارتباط برقرار کنيد. ضمن حفظ نظافت، سادگي و آراستگي، چندان در پي مد لباس، پوشش فوق العاده و ظاهرآرايي و استفاده از کلمات و جملات ويژه در ارتباطات اجتماعي نباشيد.
14. براي برخورداري از يک زندگي پر برکت و پويا اهداف کوتاه مدت و دراز مدتي را براي خودتان تعيين کنيد
و با مشورت اهل خانه و صاحب نظران، روش هاي واقع بينانه اي را براي نيل به اهداف خود برگزينيد.
15. يادتان باشد که خالق متعال شما را با شخصيتي کاملاً منحصر به فرد آفريده است. ارزش وجودي شما با همه ي انسان ها برابر است
و همه ي تجارب تاريخ حيات انسان ها به شما هديه شده است. شما شيء نيستيد، که زود بشکنيد و آسيب ببينيد، و گل نيستيد که پژمرده شويد. والاترين ارزش ها و قابليت ها در نهاد شما به وديعه گذاشته شده است، پس به خود آييد، بينديشيد و برخيزيد و زندگي تازه اي را آغاز کنيد.
سعي کنيد از همين امروز با ابتکار عمل و براي اولين بار با ديگران صحبت کنيد و اين بار خودتان آغازگر صحبت باشيد. انجام اين کار خيلي سخت نيست،
لااقل مي توانيد:
الف) به اطلاعات (118) تلفن بزنيد و شماره ي تلفن دوست يا طبيبي را بپرسيد.
ب) به اداره، شهرداري، فروشگاه، رستوران يا مدرسه اي زنگ بزنيد و ساعات کار آنها را جويا شويد. به فرودگاه زنگ بزنيد و ساعت پرواز هواپيما را به شهر مورد نظر سؤال کنيد.
ج) به روابط عمومي صدا و سيما زنگ بزنيد و نظرتان را نسبت به يکي از برنامه هاي راديويي يا تلويزيون بگوييد.
د) به کتابخانه ي عمومي شهر يا يکي از ناشران معروف کتاب زنگ بزنيد و سراغ کتابي را بگيريد.
ه) سعي کنيد هميشه ظاهري ساده و آراسته داشته، در سلام پيشقدم باشيد. با افراد غريبه در مسجد، در اتوبوس، قطار، هواپيما، اطاق انتظار پزشک، مغازه، بانک، کتابخانه و پارک صحبت کنيد و شما خود در برقراري ارتباط و شروع صحبت با ديگران، با ادب و کلمات و رفتار مطلوب اجتماعي پيشگام باشيد.
و) با اشخاص مختلف، اعم از کوچک و بزرگسال و آشنا و غريبه وقت ملاقات بگذاريد و با آنان نشستي داشته باشيد. سعي کنيد براي هر ملاقات و جلسه چيزي براي گفتن يا نشان دادن داشته باشيد، مثلاً مي توانيد براي اين کار:
. کتاب و مجله اي جديد را بخوانيد و اطلاعات خودتان را بيشتر کنيد.
2. در امور سياسي و اقتصادي جامعه، معلومات بيشتري کسب نماييد.
3. خاطرات و تجارب جالب خود را مرور کنيد و براي بازگويي آنها آمادگي داشته باشيد.
4. از دوران کمرويي و تجاربي که با آن مواجه بوده ايد، سخن بگوييد.
 سعي کنيد ذهنتان را از تجارب و خاطرات ناخوشايند در روابط شخصي و ناکامي هاي ارتباطات اجتماعي پاک نماييد و در عوض تلاش کنيد تا تجارب موفق خود را در خانه و مدرسه، کوچه و خيابان و محل کار و در برخورد با ديگران مجدداً مرور کرده، آنها را به خاطر بسپاريد.
بعضي اوقات و در يک موقعيت اجتماعي ويژه که افراد ديگر حرف تازه اي براي گفتن و فرصت چنداني براي مطرح شدن نداشته باشند، اگر فرد کمرو با برخورداري از قابليت ممتاز، اطلاعات بيشتر و حرف هاي تازه اي براي گفتن، مرکز اصلي توجه باشد، با انگيزه ي بيشتر سخن مي گويد و اعتماد به نفس بيشتري مي يابد.
ز) هميشه با مقدمه کوتاه و جالب محاوره ي شخصي را آغاز کنيد و ارتباط بصري تان را حين سخن گفتن به طور کاملاً طبيعي با مخاطبان خود حفظ کنيد.
ح) به هنگام گوش دادن به سخنان طرف مقابل، سعي کنيد همواره شنونده ي فعالي باشيد و با دقت و مفروضات ذهني به صحبت هاي وي گوش کنيد. به هنگام لزوم سؤالاتي مطرح نماييد؛ درباره ي ديدگاه هاي گوينده اظهارنظر کنيد و توضيح بيشتري بخواهيد.
ط) سعي کنيد در تمام کردن جلسه يا نشست و مذاکره و گفت و گو با ديگران نقش فعالي داشته، در خداحافظي هم پيشقدم باشيد.
ي) و سرانجام اينک که به ياري حق توانسته ايد بر اضطراب اجتماعي و کمرويي خودتان غالب شويد و از يک زندگي نسبتاً فعال و رضايتبخشي برخوردار گرديد، سعي کنيد به ساير افراد کمرو، بخصوص اعضاي محترم خانواده ، بستگان و دوستان خود بيشتر ياري برسانيد.
موفق باشيد
منابع:
روان شناسي کمرويي و روش هاي درمان آن – تأليف غلامعلي افروز
روان شناسي و تربيت کودک و نوجوان - تأليف غلامعلي افروز
خود درمانگري در لکنت زبان - تأليف غلامعلي افروز
روان شناسي تربيتي کاربردي – تأليف غلامعلي افروز
مباحث عمده در روان پزشکي – ترجمه جواد وهاب زاده