نعناع Peppermint
نام علمي Mentha Piperita
گياه شناسي .
اسم من نعنا است ، به من نعناع و نعنع هم مي گويند. فارسي من سبزي هزارپا است ، زيرا ريشه من پاهاي زياد دارد و با سرعت در زمين جلو مي رود و شاخه هاي نو از خود خارج مي كند و  در شيراز به من ((رافويه )) مي گويند. بيش از سه هزار نوع دارم و تاكنون نام هشتاد گياه از خانواده ما در كتاب هاي داروسازي وارد شده و استفاده از آنها در درمان بيماريها تجويز شده است . پونه ها و سوسنبرها برادران تني من هستند كه انواع و اقسام زياد دارند. ملايم ترين انواع ما نعناي بومي ايران است كه در شمال و مركز ايران مي رويد و آنرا در رديف سبزي هاي خوردني مي فروشند، و نعناي اهوازي قسم ديگري از آن است . يك نوع بومي من نيز در جنوب ، مخصوصا بلوچستان بطور وحشي مي رويد، و با اين كه عطر زيادي دارد هنوز مورد توجه صنعتگران واقع نشده و از اسانس فراوان آن بهره برداري نشده است . قسمت مورد استفاده ما خانواده برگ و شاخه هاي گلدار ما است كه از آنها عرق نعنا و اسانس نعنا مي گيرند.
نعناع گياهي است علفي و چند ساله كه علاوه بر ساقه زير زميني كه گياه را در خاك مستقر مي سازد داراي ساقه هوايي نيز هست . تز محل گره هاي ساقه كه در تماس با زمين است ريشه هاي خارج شده كه ساقه جديد را درست مي كند بنابراين اگر شما فقط يك ساقه نعناع در باغچه خود بكاريد بزودي تمام باغچه شما پر از نعناع مي شود .
برگهاي نعناع بيضي شكل ، نوك تيز و دندانه دار مي باشند . گلهاي آن بسته به نوع نعناع ممكن است قرمز ،ارغواني يا سفيد باشد . نعناع در مناطق معتدل و آفتاب گير بخوبي رشد مي كند .
نعناع از قديم الايام بعنوان يگ گياه معطر و اشتها آور و براي ناراحتي هاي دستگاه گوارش بكار رفته است بقراط پدر علم طب از نعناع در نوشته هاي خود ياد كرده است در قرون وسطي از نعناع در معالجه بيماريها و براي التيام زخم ها و درمان درد گزيدگي زنبور و سگ هار استفاده مي شود

خواص داروئي:
نعناع از نظر طب قديم ايران نسبتا گرم و خشك است و از نظر خواص دارويي از پونه قوي تر است . از نعناع اسانس ، روغن و تنتور تهيه مي كنند كه مصارف طبي مختلفي درد
1)نعناع باد شكن است و گاز معده و روده را از بين مي برد
2)نعناع تقويت كننده معده وبدن است
3)نعناع ضد تشنج و ضد سرفه است
4)يك فنجان چاي گرم نعناع سينه را آرام مي كند
5)نعناع مسكن ،آرام بخش و قاعده آور است
6)استفاده از نعناع درد شكم را برطرف مي كند
7)نعناع درمان سرماخوردگي و آنفوانزا مي باشد
8)نعناع ناراحتي هاي عصبي را برطرف مي كند
9)براي تسكين درد دندان نعناع را دردهان گذاشته و بجويد
10)آشاميدن چاي نعناع و يا عصارع نعناع خونريزي سينه را قطع مي كند
11)كمپرس نعناع درد سينه و پهلو را از بين مي برد
12)نعناع كرم هاي روده و معده را مي كشد
13)براي از بين بردن سكسكه و دل بهم خوردگي و استفراغ نعناع را با انار ترش بخوريد
14)نعناع ادرار را زياد مي كند
15)براي رفع قولنح و دردهاي روده معده و هضم نشدن غذا چاي نعناع بنوشيد
16)براي از بين بردن گلو درد چاي نعناع غرغره كنيد
17)نعناع معرق است بنابراين تب را پائين مي آورد
18)در هنگام سرماخوردگي بيني را با چاي نعناع بشوئيد
19)اگر بدن شما خارش درد مقدر 2 گرم اسانس نعناع را در 50 گرم وازلين ريخته ، خوب با هم مخلوط كرده و در محل خارش بماليد
اگر از بيماري رماتيسم و آرتروز رنج مي بريد از روغن نعناع استفاده كنيد طرز استفاده از آن به اين صورت است كه 2 قطره روغن نعناع را با يك قاشق سوپخوري روغن بادام مخلوط كرده و محل هاي دردناك را با آن ماساژ دهيد .
20)براي رفع سردرد از كمپرس نعناع استفاده كنيد بدين ترتيب كه 10قطره روغن نعناع را با يك ليوان آب سرد مخلوط كرده و در يك كاسه بريزيد سپس يك پارچه كه باندازه پيشاني باشد در آن فرو برده آب اضافي آنرا بگيريد و روي پيشاني و شقيقه ها بگذاريد تا سردرد برطرف شود.
21)نعناع بهترين دوست كبد است . كبد را تميز كرده وص فرا را رقيق مي كند و كلسترول خون را پائين مي آورد .براي اين مورد چاي نعناع را قبل از غذا بنوشيد
22)نعناع با تمام خواصي كه گفته شد اگر زيادمصرف شود سيستم گوارشي را تحريك مي كند اگر شما دو تا سه فنجان چاي نعناع در روز بنوشيد بهتر است كه بعد از دو هفته چند روزي آنرا قطع كرده و دوباره شروع كنيد
 ضد تشنج ، محرك و نيروبخش هستم .
سكسكه و تنگ نفس را شفا مي دهم .
اگر به دستوري كه داده ايم عمل كنيد، از سردرد راحت خواهيد شد.
ترشحات معده را كم مي كنم و عفونت ها را از بين ميبرم .
هنگامي كه سبزي فروش هاي دوره گرد آهنگ گل پونه ، نعنا پونه را مي خوانند همه مي دانند كه نزديك بهار شده و نوروز باستاني به زودي خواهد رسيد. در بين سبزي ها، من يادآور طراوت بهار مي باشم ، به همين جهت موقع را مغتنم شمرده و از طرف كليه خوراكيها كه خود را در زبان خوراكيها معرفي كرده و مي كنند، اين جشن بزرگ را به شما تبريك مي گويمعرق و اسانس نعنا باد شكن ، ضد تشنج ، محرك و نيروبخش مي باشد - ترشحات زيادي معده را كم مي كند و مسكن درد و زخم معده و سوزش آن است . دم كرده من جهت تقويت معده و روده توصيه شده و در ايران معمولا برگهاي مرا خشك كرده و براي خوشبو كردن ماست و دوغ به كار مي برند و نيز آنرا سرخ كرده به نام نعنا داغ جهت خوشبو كردن آش ها و سوپ ها مصرف مي كنند. برگ هاي ما پس از خشك شدن به صورت پودر در مي آيند و به همين جهت است كه قبل از خشك كردن ، بايستي آنها را شست و تميز نمود. چه در غير اينصورت پس از خشك شدن ، شستن آن مقدور نيست . خانواده ما به علت داشتن عطر و خواص بسيار، داراي اهميت بوده - ضد عفوني كننده ، ضد سم و ضد حشرات مي باشيم . در خوزستان با بسته هاي خرما چند شاخه نعنا همراه مي كنند تا از كرم گذاشتن آنها جلوگيري كنند. در طب سنتي ايران زخمهايي كه در اثر كثافات و چرك كرم مي گذاشتند با جوشانده ي نعنا شسته و ضد عفوني مي كردند. براي جلوگيري از شپش و ساير حشرات نيز از اين گياه استفاده مي شد. جوشانده دم كرده برگ ما ضد كلسترول بوده و خون غليظ را طبيعي مي نمايد و اين خاصيت در نوع بومي ايران زيادتر است و روي اين اصل به اشخاصي كه خون غليظ دارند، و چربي خونشان زياد است توصيه مي شود به جاي چاي از دم كرده نعنا خشك استفاده نمايند. ماليدن برگ ما مخصوصا با آرد جو مسكن سر درد مي باشد، چكاندن آب ما با عسل در گوش ، درد آنرا ساكت مي كند. جويدن ساقه و برگ ما، درد دندان را از بين مي برد و چون مرا با پر سياوشان بجوشانند و آنرا بنوشند، جهت درد قلب و خفقان و تقويت معده و قوه ماسكه (نگاهدارند غذا در معده ) و تقويت هاضمه و تسكين درد معده نافع است . نفخ معده و آروغ را تسكين مي دهيم و خوردن چند شاخه ي ما با رب انار ترش ، مسكن سكسكه و مانع قي است . ثقل سرد و اسهال شديد كه در اثر مسموميت غذايي ايجاد شده باشد با خوردن ما برطرف مي شود. براي تسكين سكسكه و تنگ نفس بهتر است مرا همراه با مستكي بجوند. ما ضد يرقان ، مقوي قوه باء مي باشيم . چنانچه يكي دو شاخه ما را در شير بماليد مانع بريدن و لخته شدن آن مي شويم . خوردن ما همراه با سركه و ساير ترشي ها مانع ضرر آن ها روي اعصاب است . براي تقويت اعصاب ، خوردن نان و پنير و نعنا سودمند مي باشد. دوغ و سكنجبين را هميشه با برگ و سرشاخه هاي ما معطر كنيد تا نوشابه اي مفيد و معطر داشته باشيد. وقتي شير در پستان جمع شد و منعقد گرديد، بهترين راه درمان آن استفاده از ضماد ما همراه با آرد جو مي باشد. ضماد ما جهت درمان بواسير و ورم بيضه و درد آن نافع است حول ما قبل از جماع مانع باردار شدن است و اين يكي از دستورهاي مفيدي است كه از هزار سال قبل در ايران جهت تنظيم خانواده و كنترل مواليد مرسوم بوده است . زياده روي در خوردن ما مولد باد بوده و توليد خارش در گلو مي نمايد.