ترخون يک گياه قديمي چند ساله است که که ارتفاع آن ممکن است به 60سانتي ‏متر و بيشتر نيز برسد. ترخون داراي برگ‏ هاي سبزرنگ بلند و باريکي است که ضعيف نيز مي ‏باشند. گياه ترخون از خانواده‏ي گل آفتاب‏ گردان ‏ها است. گل ‏هاي اين گياه زرد رنگ هستند که در فواصل تير تا مهر ماه شکوفه مي ‏دهند. قدمت اين گياه به 500 سال قبل از ميلاد برمي ‏گردد ترخون براي اولين بار در مناطق جنوبي روسيه و سيبري ديده شده است.
امروزه 2 نوع از اين گياه کشت مي ‏شود: روسيه و فرانسه.
برگ‏ هاي گونه فرانسوي براق‏ تر و تند و تيزتر از گونه ‏ي روسيه‏اي آن مي ‏باشد. اکثر ترخون‏هايي که به منظور استفاده در تجارت و بازرگاني استفاده مي ‏شوند از برگ‏ هاي خشک شده‏ي گياه ترخون فرانسوي حاصل مي ‏شوند. البته برخي معتقدند که اين گياه آلماني مي باشد و به اشتباه فرانسوي نام گرفته است.

خواص مفيد ترخون
ترخون منبع بسيار خوبي از آهن، کلسيم و منگنز مي‏ باشد. اين سبزي همچنين داراي پتاسيم، منيزيم و ويتامين ‏هاي A و C مي ‏باشد.
ترخون بيشتر به صورت يک سبزي در پخت و پز استفاده مي ‏شود اما از آن براي مصارف پزشکي نيز استفاده مي ‏کنند. به دليل داشتن خاصيت بي‏ حس‏ کنندگي در دهان، يونانيان باستان اين گياه را براي  تسکين دندان درد مي‏ جويدند. اين گياه همچنين در قرون وسطي به عنوان يک پادزهر براي درمان سم مارگزيدگي استفاده مي ‏شد. از ديگر خواص مفيد ترخون مي ‏توان به مواردي چون کمک به هضم بهتر غذا، مسکن ملايم و يک کمک کننده‏ ي خوب به پيشگيري از بيماري‏ هاي قلبي و چاقي اشاره کرد(البته به شرط اين که به جاي نمک استفاده شود.).
از قديم الايام براي درمان دردهاي شکمي و افزايش اشتها از ترخون استفاده مي ‏شده است. ترخون تنظيم کننده قاعدگي در زنان است. اين گياه مخصوصاً اگر به شکل دم کرده مصرف شود براي رفع خستگي و آرامش اعصاب بسيار سودمند است به همين دليل براي افراد بيش فعال مفيد است.
ترخون توليد صفرا به وسيله ‏ي کبد را افزايش مي‏ دهد و به اين ترتيب به هضم و گوارش غذا کمک مي‏کند و موجب افزايش سرعت فرايند سم ‏زدايي در بدن مي‏ شود.
افرادي که فشار خون بالايي دارند مي‏توانند از اين سبزي به جاي نمک در غذا استفاده نمايند.
 ترخون توانايي بسيار زيادي براي مبارزه با کرم‏هاي روده‏اي نيز دارد.
خواص مفيد روغن ‏هاي فرار ترخون:
روغن‏هاي ضروري ترخون به وسيله‏ تقطير با بخار آب از برگ ‏ها و گل ‏هاي اين گياه استخراج مي‏شوند و شامل سينئول، استراگول، اوسيمن و فلاندرن مي ‏باشند.
روغن ‏هاي ضروري يا همان اسانس هاي فرار موجود در ترخون داراي خواص زيادي مي باشند که از آن جمله مي توان به مواردي چون ضدرماتيسم، اشتها آور، کمک به بهبود گردش خون، کمک به گوارش بهتر غذاها، برطرف‏ کننده بوي بد، قاعده‏آور، محرک و کرم‏ زدا اشاره کرد.
حالا چگونگي تاثير روغن‏هاي فرار بر روي برخي بيماري‏ ها را براي ‏تان توضيح مي ‏دهم:
* ضد روماتيسم
بد نيست که بدانيد دو عامل مهم در ايجاد رماتيسم (درد مفاصل) و آرتريت (التهاب و ورم مفاصل) دخيل هستند؛ 1) گردش خون و لنف نامناسب مخصوصاً در اندام‏ هايي مثل دست و پا و 2) تجمع مواد سمّي مانند اسيد اوريک در بدن. خوب با اين توضيحات براي درمان اين بيماري بايد 2 اتفاق بيفتد: يا اين که ماده ي درمان کننده به جريان خون کمک کند و آن را آسان ‏تر نمايد يا بايد سم ‏زدا باشد يعني بايد سم‏ ها را از بدن خارج کند.
روغن ‏هاي فرار ترخون بيشتر به دليل اول براي اين بيماري مفيد هستند يعني توانايي بسيار خوبي براي افزايش جريان خون دارند. بدين ترتيب موجب گرم شدن ناحيه ي آسيب ديده مي ‏شوند و علاوه بر اين نمي ‏گذارند که اسيد اوريک در آن مکان‏ هاي خاص تجمع کنند. ترخون همچنين به سم‏ زدايي نيز به ‏وسيله‏ ي تحريک دفع ادرار و مدفوع کمک مي‏ کند.
 
* اشتهارآور
ترخون ترشح شيره‏ هاي گوارشي معده را تحريک مي ‏کند و به همين دليل موجب افزايش اشتها مي ‏شود. اين اتفاق درست در زماني شروع مي ‏شود که شما آن را در دهان تان قرار مي ‏دهيد جايي که در آن بزاق توليد مي‏ شود. در قسمت ‏هاي پايين‏ تر دستگاه گوارشي، شيره‏ ي معده و صفرا ترشح مي ‏شوند تا اگر غذايي در معده باشد سرعت هضم مواد غذايي را افزايش دهند و اگر نباشد و به عبارتي معده خالي باشد به نوبه ‏ي خود موجب افزايش اشتها شوند.

* کمک به بهبود گردش خون
روغن ‏هاي فرار موجود در ترخون گردش خون و مخاط را بهبود مي ‏بخشند و به توزيع مناسب مواد مغذي، اکسيژن، هورمون ‏ها و آنزيم ‏ها در سراسر بدن کمک مي ‏کنند.

* کمک به هضم مواد غذايي
اين روغن‏ها يا به عبارتي اسانس ‏ها همان ‏طور که در بالا ذکر شد موجب افزايش شيره‏ هاي گوارشي در سراسر دستگاه‏ گوارش مي ‏شوند و بدين ترتيب به افزايش توانايي بدن به هضم مواد غذايي از طريق تجزيه‏ ي غذاها به مواد مغذي مختلف کمک مي کند(ترخون به خصوص براي هضم پروتئين‏ ها و چربي‏ هاي گوشت کمک کننده ي خوبي است) و به وسيله‏ ي تحريک حرکات دودي روده‏ ها موجب تسهيل حرکت غذاها در کل سيستم گوارشي مي ‏شوند.

* بوزدايي
بوي تند و معطر ترخون براي دور کردن بوي بد از بدن استفاده مي ‏شود. ترخون همچنين موجب مهار رشد ميکروب ‏هاي روي پوست نيز مي ‏شود و به اين ترتيب موجب کاهش بيشتر بوي بدن مي ‏شود.
* قاعده ‏آور
ترخون قاعدگي را آسان ‏تر و آن را منظم مي ‏کند. علاوه براين، ترخون موجب تسکين مشکلاتي چون دردهاي شکمي، حالت تهوع، خستگي و ديگر آزار و اذيت‏هاي اين دوران خواهد شد.
* محرک
ترخون موجب تحريک و تهييع مغز، سيستم عصبي، سيستم گوارشي، سيستم گردش خون و سيستم هورموني(اندوکريني) مي ‏شود. به عبارتي اين گياه به نوبه ‏ي خود همه ‏‏ي سيستم ‏هاي متابوليکي را تحريک مي ‏کند و در نتيجه رشد و ايمني بدن را ارتقا مي بخشد.
* کرم ‏زدا
سميت اين روغن کرم ‏هاي بدن را مي ‏کشد. اين ها شامل کرم‏هاي گرد و نواري که در روده يافت مي ‏شوند، کرم قلاب‏ دار که مي تواند به هر جايي از بدن برود و حتي کرم حشره که بر روي زخم‏ ها وجود دارد، مي‏ شوند.
البته دقت داشته باشيد که تا وقتي اين روغن‏ ها به صورت موضعي و خارج از بدن استفاده مي ‏شوند جاي نگراني وجود ندارد اما هنگامي که به صورت خوراکي مصرف مي‏شوند بايد مراقب بود زيرا اين‏ها سمّي هستند.
چند نکته که بايد توجه کنيد:
- اين روغن‏ها به دليل وجود استراگول سمّي هستند، استراگول نام ديگر ميتل چاويکول است و از اين رو نبايد به کودکان کم سن (زير 4 سال) و زنان باردار داده شود.
- ترخون را به صورت تازه 10 تا 14 روز مي ‏توان در يخچال نگهداري کرد. اما در فريزر 4 تا 6 ماه قابل نگهداري است.
- براي خشک کردن ترخون، ابتدا آن را پاک کرده و خوب بشوييد و سپس در يک محل تاريک و گرم قرار دهيد وقتي که خشک شدند آن ها را درون شيشه‏ ي تميزي ريخته و در جاي خنک و تاريک نگه داري کنيد.
ترخون‏هاي خشک شده داراي طعم و مزه‏ ي همانند ترخون ‏هاي تازه نيستند، اما به هر حال براي زماني که سبزي تازه در دسترس نيست مناسب هستند