اسفناج Spinach
نام علمي Spinacia oleracea
گياه شناسي
اسم من اسفناج است يا بهتر بگويم ، اسپناج است . من يك گياه اصيل ايراني هستم كه اعراب پس از غلبه بر ايران ، مرا با خود بردند پس از آن به اروپا رفتم و در آنجا كشت من معمول گشت . در بسياري از كشورهاي اروپايي نام مرا از اسپناج گرفته و با كمي تغيير تلفظ مي نمايند، اعراب هم اسپناج را معرب كرده اسفاناج و اسفناج نموده اند.
به من ملكه ي سبزيها - عروس سبزيها و جاروب معده هم گفته اند.
 از اوائل قرن اول ميلادي کم کم به نقاط ديگر دنيا راه يافت . بطوريکه در تاريخ مسطور است اسفناج در قرن هفتم در چين و در قرن دوازدهم در اسپانيا کشت ميشده است . کشت اسفناج در سال 1806 در آمريکا شروع شد .
اسفناج گياهي است يکساله داراي ساقه اي راست به ارتفاع نيم متر که برگهاي آن پهن و نرم مثلثي شکل برنگ سبز مي باشد . اسفناج نسبت به سرماي زمستان مقاوم است .
دو نوع اسفناج وجود دارد که بنام پائيزه و بهاره ناميده مي شود . اسفناج بهاره در فصل بهار کاشته مي شود و به اسفناج انگليسي معروف است . نوع پائيزه آن که به خاک بسيار غني احتياج دارد در پائيز کاشته مي شود . گلهاي اسفناج برنگ سبز کمرنگ مي باشد .
اسفناج چون داراي مواد غذايي فراواني است کشت آن امروز در تمام نقاط دنيا معمول است .
خواص داروئي:
 )) ميباشم . در فصل بهار ويتامين ((ث )) در من زياد است . من داراي مقدار زيادي آهن هستم و از اين نظر هيچ سبزي ديگري همپايه و همتاي من نيست . گويچه هاي قرمز خون را زياد مي كنم و بهترين غذا براي زنان باردار و اشخاص كم خون هستم . من داراي املاح كسليم - سديم - پتاسيم - يد - مس - ارسنيك و منيزيم هستم و به علت داشتن منيزيم جلوي پيشرفت سرطان را ميگيرم . من محرك كليه ها بوده ، كار و فعاليت آنها را زياد مي كنم . عده اي مي گويند من داراي اسيد اكزاليك بوده ، و ايجاد سنگ ريزه مي نمايم . ممكن است بعضي از انواع من كه در اروپا به عمل مي آيد چنين نقيصه اي را داشته باشند، ولي من كه از اصيل ايراني هستم ، فاقد اسيد اكزاليك بوده ، و چنين عيبي در من نيست ، و همانطور كه گفتم ، از دوستان كليه و مثانه مي باشم ، و براي مبتلايان به حبس البول غذاي مطلوبي مي باشم ، من اشتها مخصوصا اشتهاي اطفال را زياد مي كنم . ملين و زود هضم بوده ، مثل ساير سبزيها توليد نفخ نمي نمايم .
من داراي مواد صمغي - مواد سفيده اي - مواد قندي - سبزينه و يك ماده ي صابوني هستم . ترشي خون را كم مي كنم عضلات و استخوان ها را تقويت مي نمايم . رعشه و بوي بد دهان را از بين ميبرم و از دوستان كبد هم مي باشم . قوت غذايي من از ساير سبزيها بيشتر است ، مشروط بر اينكه آب مرا دور نريزيد و از ساقه هاي نازك و نو رسته من در سالاد استفاده نماييد. خوردن پخته و بوراني من التهاب و تشنگي را از بين مي برد، و براي درد سينه - درد كمر و درد ريه مناسب است . غرغره آب خام يا پخته من ، جهت درد گلو مفيد است . عصاره من جهت درد گلو و يرقان و خرد كردن سنگ و ناراحتي هاي مجاري ادرار و بند آمدن آن مفيد مي باشد.
ضماد خام من جهت اورام و گزيدن زنبور و باز كردن دمل نافع است . ماليدن پخته من مخلوط با سفيداب جهت جوشهاي جلدي نتيجه بخش مي باشد. اشخاصي كه مزاجي سرد دارند بهتر است مرا با كمي فلفل يا دارچين ميل نمايند. تخم من جهت درد كبد - درد دل و درد سر مفيد است .
پختن من با روغن بادام و كره تازه گاو محسنات زياد دارد، و براي تشنج و پيسي بدون نتيجه نيست . مبتلايان به بواسير و آنهايي كه يبوست دارند، نبايد از خوردن من غافل شوند. پيران و كساني كه فعاليت كمتري دارند، نبايد مرا از برنامه غذايي خود حذف نمايند.
من لثه را سفت مي كنم و از تباهي و فساد دندان مي كاهم .
نيم فنجان آب من با هم وزنش روغن بادام شيرين به سلامتي شما كمك مي كند و رشد اطفال را زياد مي نمايد، و بر فعاليت ياخته مي افزايد. اگر پارچه هاي پشمي را با آب من بشوييد، شفاف مي شوند. من رنگ چهره را باز مي كنم . براي معالجه كك و مك ، مرا در روغن زيتون بريزيد و بعد روي صورت بياندازيد، با من شما مي توانيد انواع بوراني - خورش - آش - نرگسي - و سوفله اسفناج درست كنيد و پخته مرا مي توانيد، در كنار تمام خوراكي ها بگذاريد و از منافع زياد آن استفاده كنيد
برگ اسفناج از نظر طب قديم ايران كمي سرد و تر است و برخي عقيده دارند كه متعادل است يعني نه سرد است و نه گرم .
1) برگ اسفناج منبع غني ويتامين A ، B3 ، C و آهن و پتاسيم مي باشد .
2) بدن را قليايي مي كند .
3) خنك كننده است و براي پائين آوردن تب مفيد است .
4) ورم روده كوچك را رفع مي كند .
5)براي ورم ريه مفيد است .
6)ملين است و يبوست را برطرف مي كند .
7)براي لاغر شدن و وزن كم كردن مفيد است .
8) اسفناج بدليل داشتن ماده اي بنام اسپيناسين هضم غذا را تسريع مي كند . اين ماده باعث تحريك معده و ازدياد ترشحات آن مي شود .
9) خوردن اسفناج در رفع تشنگي موثر است .
10)براي از بين بردن ورم و درد گلو مفيد است .
11) براي رفع سرفه هاي خشك برگ اسفناج را با جو پوست كنده و روغن بادام بپزيد و بخوريد .
12)آش اسفناج با گشنيز براي سردردهايي كه ناشي از سوء هاضمه و اختلال دستگاه گوارشي است مفيد مي باشد .
13)اگر آش اسفناج را با آب ليمو و سماق و يا آب غوره بخوريد سردردهاي ناشي از اختلال كيسه صفرا را برطرف مي كند .
14) خوردن اسفناج از سرطان جلوگيري مي كند مخصوصا در افرادي كه به مصرف سيگار دست دارند .
15)حقيقات دانشمندان نشان داده است كه اسفناج در پيشگيري سرطان روده بزرگ ، معده ، پروستات ،حنجره و رحم موثر است .
16)اسفناج كلسترول خون را پائين مي آورد .
17)بهترين دارو براي كساني است كه مبتلا به كم خوني هستند .
18) اسفناج مانند جارو روده بزرگ را تميز مي كند .
19)ترشحات لوزالمعده را افزايش مي دهد .
20)اسفناح سبزي مفيد براي تقويت اعصاب است .
21)اسفناج پته براي رفع بيماري آسم و گرفتگي صدا بسيار موثر است .
22)روماتيسم و نقرس را درمان مي كند .
23)براي زياد كردن شير در مادران شير ده موثر است .
24) سابقا نوعي شربت از اسفناج تهيه شد كه در معالجه خونريزيها و كم خوني از آن استفاده مي كردند .
25) تخم اسفناج ملين و خنك كننده است .
26)تخم اسفناج براي برطرف كردن ورم كبد و يرقان مفيد است .
27)اسفناج تعداد گلبولهاي قرمز خون را افزايش مي دهد .
28) اسفناج چون داراي كلروفيل است عضلات روده را تحريك كرده و تخليه مدفوع را آسان مي كند .
29) اگر كسي مبتلا به حبس البول يعني بند آمدن ادرار است مي تواند با مخلوط نصف فنجان آب اسفناج اين ناراحتي را درمان كند . با همان مقدر روغن بادام يا روغن زيتون مخلوط كرده و باو بدهيد .
30)اسفناج را در سالاد خود بريزيد و ميل كنيد .