توليدکنندگان صنايع غذايي براي فروش بيشتر و ايجاد جذابيت در کالاهايشان اقدام به ايجاد تنوع در آنها ميکنند که اگرچه اين تنوع، محبوبيت کالا را نزد مشتريان بالا ميبرد و سود بيشتري را براي آنها به همراه دارد، اما ممکن است مشکلات بسياري را براي مصرف کنندگان به وجود آورد؛ مثلا افزودن گاز به انواع نوشابه ها ميتواند شرايط حسي مطلوبي را در دهان به وجود آورد، ولي از طرفي هم تهديدي جدي براي سلامت مردم به شمار ميآيد.
گاز نوشابه، در مرحله اول روي حس چشايي افراد تأثير ميگذارد و باعث ميشود که عملکرد اين حس از حالت طبيعياش خارج شود. اين اختلال در کارکرد حس چشايي، توليدکننده را مجبور ميکند که به هر يک ليوان نوشابه، حدود 24 گرم شيريني خالص (معادل 8 حبه قند) بيفزايد تا فردي که آن نوشابه را مينوشد، بتواند حس شيريني را خوب درک کند. حتماً همه شما از مضرات مصرف زياد مواد قندي به خوبي آگاه هستيد.
نکته ديگر اينکه گازي که در نوشيدني هايي مثل آب يا نوشابه وجود دارد، گاز CO2 است که وقتي با آب ترکيب ميشود، اسيديته خون را بالا ميبرد و اين افزايش اسيديته خون در تماس با سلولهاي استخواني، املاح آنها را برداشت ميکند و مشکلات استخواني عديدهاي را براي افراد به وجود مي آورد.
بگذاريد کمي سادهتر برايتان بگويم. املاح بايد به طور طبيعي در استخوانها رسوب کنند تا باعث مستحکم شدن آنها شوند، اما وقتي که اسيديته خون بالا ميرود، نه تنها اين رسوب املاح در حالت عادياش رخ نميدهد، بلکه با برداشت املاح از استخوانها، تراکم آنها کمتر و احتمال بروز ناراحتيهاي مربوط به استخوان هم بيشتر ميشود.
در ضمن، اين مشکلات استخواني با مصرف نوشيدنيهاي گازدار توسط سالمندان يا کساني که پا به سن ميگذارند و ناراحتيهاي استخواني هم در کمينشان است، بيشتر ميشود.
راستي، اينکه گفتم آب يا نوشابه گازدار، به اين خاطر بود که دوغهاي گازدار از اين قاعده مستثني هستند. گاز موجود در دوغها گاز CO2 نيست. اين گاز در اثر تخمير قند لاکتوز در شير يا دوغ به وسيله ميکروارگانيسمها به وجود ميآيد که حالت اسيدي ندارد و نميتواند مانند آب يا نوشابه گازدار هم ضرر داشته باشد. هر چند که توصيه بنده به تمام آنهايي که در معرض ابتلا به مشکلات استخواني هستند اين است که براي کنترل، پيشگيري يا عدم پيشرفت بيماريشان، از مصرف هر نوع نوشيدني گازدار پرهيز کنند.
نوشابه استخوان را نابود ميكند
نوشابههاي گازدار به جزئي تقريبا جدانشدني از سفرهها تبديل شده، البته استفاده از دوغ در سالهاي اخير، رشد خوبي داشته، اما به موازات آن انواع نوشابهها و نوشيدنيهاي جديدتر هم به بازار آمدهاند تا از رقابت جا نمانند.
نمونهاي از اين نوشابه هاي رنگارنگ، نوشابههاي كولادار(نوشابه هاي سياه) است. تا كنون در مورد خطر نوشابههاي گازدار معمولي، كه حاوي سودا يا كربنات سديم هستند، هشدارهاي زيادي منتشر شده، اما در مورد كولا و خطرهاي احتمالي آن، آگاهي كمتري داريم.
به تازگي مطالعهاي در نشريه «تغذيه باليني آمريكا» منتشر شده كه نشاندهنده تاثير مخرب كولا بر سلامت استخوانهاي زنان است.
در مطالعه اين محققان در دانشگاه تافتس، بيش از 2 هزار و 500 زن و مرد با متوسط سن 60 سال بررسي شده اند؛ گروهي از اين افراد روزانه 5 وعده انواع نوشابههاي گازدار را مصرف ميكردند كه حداقل 4 نوبت آن، حاوي كولا بوده است.
ارزيابي وضعيت تراكم استخواني اين افراد در سه نقطه از استخوان لگن نشان داد، استخوان زناني كه طرفدار سر سخت اين نوشابهها بودهاند، حاوي مواد معدني كمتري در مقايسه با ساير زنان است.
اين نتايج بعد از آن به دست آمد كه اثر سن، قطع قاعدگي و ورود به مرحله يائسگي و ميزان كلسيم و ويتامين D دريافتي، بر روي تراكم استخواني اين افراد حذف شده بود. بنابراين ميتوان گفت جدا از اين عوامل، مصرف نوشابههاي حاوي سودا و كولا، ميتواند موجب بالا رفتن احتمال كاهش تراكم استخواني در زنان شود.
هنوز دليل واقعي چنين تاثير مخربي شناخته نشده، اما اين محققان 3 توجيه احتمالي را براي اين تاثير ارائه كرده اند:
اولين و سادهترين توجيه اين است كه:
افرادي كه به مصرف اين نوع نوشابه ها علاقه ي بيشتري دارند، قاعدتا نياز خود را به مايعات، با اين نوشابه ها تامين ميكنند، بنابراين كمتر به سراغ نوشيدنيهاي سالمتر، كه حاوي كلسيم و ويتامين D بيشتري هستند، ميروند.
توجيه دوم اين است كه:
احتمالا کاهش تراکم استخواني به دليل وجود "كافئيني" است كه در نوشابههاي كولادار مورد استفاده قرار ميگيرد. پيش از اين رابطه مصرف بيش از اندازه كافئين با پوكي استخوان در مطالعات قبلي مشخص شده بود.
و توجيه سوم اين که:
توجيه سوم اين محققان به وجود ماده ديگري به نام "اسيد فسفريك" در نوشابههاي گازدار برميگردد. اين اسيد براي خنثي شدن، به كلسيم دريافتي از مواد غذايي متصلشده و مانع جذب آن ميشود، بنابراين نياز بدن به مصرف كلسيم چند برابر ميشود، اين در حالي است كه اغلب افراد همان مقدار توصيهشده براي دريافت روزانه ي كلسيم را هم به زحمت دريافت ميكنند.
البته در نوشيدنيهايي مثل شير و دوغ نيز تا اندازهاي اسيد فسفريك وجود دارد، اما فرق آنها با نوشابه هاي گازدار در اين است كه لبنيات، همزمان كلسيم نيز دارند و اين از كمبود كلسيم ناشي از اختلال جذب آن پيشگيري ميكند.
كمبود دريافت كلسيم يا اختلال در جذب آن، منجر به كاهش تراكم مواد معدني موجود در استخوانها و بروز بيماري پوكي استخوان ميشود. در اين بيماري، چنان كه از اسم آن پيداست، استخوانها نرم و شكننده شده و با كوچك ترين ضربه و فشار، ممكن است دچار شكستگي شوند. اين امر موجب ناتوانيهاي حركتي در زنان سالمند شده و كيفيت زندگي آنها را به شدت تحت تاثير قرار ميدهد.
از آنجا كه اين بيماري درمان مؤثري ندارد و هيچ علامت مشخصهاي هم ندارد كه بتوان زودتر از وجود آن مطلع شد، كارشناسان تغذيه توصيه ميكنند در رژيم غذايي خود دقيق باشيد تا بتوانيد از اين بيماري پيشگيري کنيد.
نياز بدن به كلسيم و ويتامين D ، در گروههاي سني مختلف و وضعيتهاي گوناگون زندگي مثل بارداري و شيردهي، متفاوت است، اما به طور معمول گفته ميشود اگر فرد بزرگسالي نتواند از طريق تغذيه صحيح، روزي 1000 تا 1200 ميليگرم كلسيم دريافت كند، بايد با مشورت پزشك خود، از مكملهاي حاوي اين ماده معدني استفاده كند تا بتواند در برابر ابتلا به پوكي استخوان، از خود محافظت كند.
نوشابه هاي گازدار، يكي از مهمترين عوامل توليد سنگ كليه

تحقيقات نشان داده است كه انواع نوشابههاي گازدار ( سودا ) بيماريهايي چون پوكي استخوان ، چاقي ، پوسيدگي دندان و بيماريهاي قلبي را تشديد ميكنند. اما با تمام اينها يك چهارم مصرف ساليانه نوشيدنيها را انواع سودا تشكيل ميدهد. امروزه مقدار متوسط مصرف نوشابههاي غيرالكلي و گازدار ( سودا ) بسيار بالا است. هر قوطي نوشابه گازدار معادل 10 قاشق شكر، 150 كالري و 55 ـ 30 ميلي گرم كافئين دارد و سرشار از رنگهاي مصنوعي است. اين مقدار شكر، كالري و مواد افزودني مضر در يك محصول كه هيچ ارزش غذايي ندارد، نگران كننده است. به علاوه نوجوانان و كودكان، از مصرف كنندههاي اصلي اين نوشيدني ها هستند.
مواد اصلي تشكيل دهنده يك نوشابه گازدار
- اسيد فسفريك : اين ماده موجب كاهش جذب كلسيم و در نتيجه ابتلا به پوكي استخوان و سستي دندانها مي شود. همچنين اسيد كلريدريك موجود در معده را خنثي مي كند و باعث سوءهاضمه و جذب ناقص مواد غذايي مي شود.
- قند : سازندگان نوشابه هاي گازدار بزرگترين مصرف كنندهي قند تصفيه شده هستند. مصرف زياد قند ميزان انسولين خون را بالا ميبرد و منجر به افزايش فشارخون و كلسترول ، بروز بيماري هاي قلبي ، ديابت ، چاقي و پيري زودرس ميشود. بيشتر انواع سودا، بيش از 100 درصد مقدار قند مورد نياز روزانه را تامين ميكنند.
- آسپارتام (ASPARTAME) : اين ماده شيميايي در سوداهاي رژيمي به عنوان جانشين قند به كار ميرود و بيش از عارضه جانبي دارد كه از جمله ميتوان به تومور مغزي ، معلوليت جنين ، ديابت ، عدم تعادل حسي و بروز حمله هاي صرع اشاره كرد. به علاوه، زماني كه آسپارتام مدت زيادي در فضاي گرم نگهداري شود به متانول تبديل ميشود. متانول الكلي است كه ميتواند به آلدئين يا اسيد فرميک كه از عوامل سرطان زا هستند ، تبديل شود.
- كافئين : كافئين موجب بروز اضطراب ، فشار خون بالا ، ضربان نامنظم قلبي يا تپش قلب و بالا رفتن مقدار كلسترول خون ميشود. همچنين ويتامينها و مواد معدني را مي سوزاند و موجب بروز سرطان و مشكلاتي در بارداري مي شود.
در نهايت بايد گفت كه مصرف نوشابه هاي گازدار يا ساده ، علاوه بر داشتن مضرات فراوان، به دليل دارا بودن کالري بالا ، اشتهاي افراد را براي مصرف مواد غذايي مفيد مانند سبزيجات، پروتئين ها، لبنيات و ساير موادمغذي کاهش مي دهند.
انواع نوشابه هاي گازدار ( سودا ) وضعيت بيماريهايي چون پوكي استخوان ، چاقي ، پوسيدگي دندان و بيماريهاي قلبي را تشديد ميكنند.
افرادي كه به مصرف اين نوشابه ها روي مي آورند مصرف شير و فرآورده هاي مشابه آن را كاهش ميدهند. همين امر باعث ميشود افرادي كه اين نوشابه ها را مصرف مي كنند ، كمتر از آنهايي كه اين نوشابه ها را مصرف نميكنند كلسيم به بدنشان برسد. اين موضوع به ويژه براي دختران جوان كه نياز به كلسيم زياد دارند ، در آينده ميتواند مشكل ساز باشد.
نوشابه ها به دليل داشتن كالري بالا و شكر باعث چاقي و پوسيدگي دندان نيز ميشوند. همچنين قند موجود در آنها براي بيماران مبتلا به ديابت بسيار خطرناك تر از ساير قندها ميباشد.
همچنين تحقيقات نشان مي دهد كه نوشابه هاي گازدار ( انواع كولا ) يكي از مهم ترين موادي است كه موجب توليد سنگ كليه ميشود.
نكته قابل توجه ديگر در انواع اين نوشابهها آن است كه كارخانجات سازنده به هر دليل مواد افزودني مانند كافئين يا حتي داروهاي اعتيادآور به اين نوشابه ها اضافه ميكنند تا افراد به مصرف آنها عادت كنند. تحقيقات يكي از مؤسسات بهداشتي آمريكا نشان مي دهد، علت اصلي فروش بالاي برخي از اين نوشابهها وجود بيش از حد اين مواد در آنها ميباشد.
ترك عادت مصرف اين نوشيدني ها ساده ترين راه براي رسيدن به سلامتي است. فراموش نكنيد كه بهترين راه حفظ سلامتي استفاده هرچه بيشتر از مواد غذايي طبيعي است.