متاسفانه امروزه سرطان يکي از بيماريهاي شايع مي باشد.سرطان روده ي بزرگ سومين سرطان پرشيوع در جهان است که همه ساله قربانيان زيادي بر جاي مي گذارد. ميزان شيوع ابتلا به اين بيماري در زنان و مردان يکسان است. در ابتلا به انواع سرطان، عوامل گوناگوني از جمله عوامل ژنتيکي و عوامل محيطي نقش عمده اي ايفا مي کنند.
تحقيقات، ثابت کرده است که، دريافت500 کيلو کالري انرژي بيش از نياز در طول روز، ميزان ابتلا به سرطان روده بزرگ را در مردان 15درصد و در زنان 11درصد افزايش مي دهد.
در بين عوامل محيطي، رژيم غذايي ارتباط تنگاتنگي در ابتلا به سرطان دارد. به طوريکه علت 60- 30درصد از انواع سرطان ها، رژيم غذايي نادرست است. در بين انواع مواد غذايي اگر چه مواد غذايي سرطان زا وجود دارد، اما مواد غذايي ضد سرطان نيز شناخته شده اند.
شير و فراورده هاي آن از جمله مواد غذايي ضد سرطان هستند.
وجود موادي مانند کلسيم، ويتامين D، نوعي اسيد چرب به نام اسيد لينولئيک، اسيد بوتيريک ، کازئين، اسفنگوليپيدها و وجود برخي باکتري ها مانند لاکتوباسيلوس اسيدوفيلوس در شير و فراورده هاي آن، اين مواد غذايي را به مواد غذايي ضد سرطان معروف کرده است.
رژيم هاي غذايي که غني از چربي، و فقير از فيبر هستند، در بروز سرطان روده هاي بزرگ نقش بسياري دارند. افزايش دريافت انرژي در طول روز نيز در ابتلا به بيماري سرطان روده بزرگ تاثير بسزائي دارد. تحقيقات، ثابت کرده است که، دريافت500 کيلو کالري انرژي بيش از نياز در طول روز، ميزان ابتلا به سرطان روده بزرگ را در مردان 15درصد و در زنان 11درصد افزايش مي دهد.
مواد موجود در مواد دفعي مانند اسيدهاي صفراوي و سموم باکتري ها اگر به طور مستقيم و دائم با مخاط روده بزرگ تماس داشته باشند، مي توانند به سلول ها آسيب رسانده و رشد تکثير سلولي را از حالت طبيعي خارج کنند.
کلسيم
موجود در شير و فراورده هاي آن، رشد و تقسيم سلول هاي پوششي و همچنين پرزهاي موجود درلوله ي گوارش را تنظيم کرده و از تکثير بيش از حد سلول ها پيشگيري مي کند. مواد موجود در مواد دفعي مانند اسيدهاي صفراوي و سموم باکتري ها اگر به طور مستقيم و دائم با مخاط روده بزرگ تماس داشته باشند، مي توانند به سلول ها آسيب رسانده و رشد تکثير سلولي را از حالت طبيعي خارج کنند. کلسيم موجود در شير و فراورده هاي آن اسيديته مدفوع را افزايش مي دهد. بعلاوه دفع فسفات، چربي، اسيدهاي چرب آزاد و همچنين اسيدهاي صفراوي را افزايش مي دهند. همچنين، کلسيم از غلظت اسيدهاي چرب بلند زنجيره، اسيدهاي صفراوي ثانويه، و فسفوليپيدهاي مدفوع مي کاهد.
ماست به ماده غذايي ضد سرطان معروف شده است. علاوه بروجود مقاديرمناسبي از کلسيم در ماست، عوامل ديگري نيز در اين فراورده ي شيري وجود دارند که به آن خواص ضد سرطاني بخشيده است. باکترهاي اسيد لاکتيکي موجود در ماست از جمله عواملي هستند که از لوله ي گوارش در برابر سرطان محافظت مي کنند. مصرف فراورده هاي حاوي باکتري لاکتوباسيلوس،هم بطورمستقيم وهم بطورغيرمستقيم از لوله ي گوارش محافظت مي کند. باکتري هاي اسيد لاکتيکي، مانع از افزايش تکثير سلول هاي سرطاني در افراد مبتلا به سرطان روده ي بزرگ مي شوند.
در طول تخمير شير براي توليد ماست موادي توليد مي شوند که،خاصيت ضدسرطاني دارند.
اسيد لينولئيک کنژوگه
ايزومزي از اسيد لينولئيک بوده، که مقدار آن در شير و فرآورده هاي شيري بسيار بالاست. اين اسيد چرب مانع از ايجاد سلول هاي سرطاني مي شود. شير، کره، ماست و پنير منبع خوبي از اسيد لينولئيک کنژوگه هستند. برخي از تحقيقات ثابت کرده اند که، اين اسيد چرب سيستم ايمني بدن را تقويت مي کند.
اسفنگوزين موجود در شير، فعاليت آنزيم پروتئين کنياز را مهار مي کند. فعاليت اين آنزيم شکل گيري و رشد سلول هاي سرطاني را تحريک مي نمايد. به علاوه اسفنگوزين رشد سلول هاي سرطاني را متوقف کرده و ازهجوم سلول هاي سرطاني به ديگر بافت هاي بدن پيشگيري مي کند.
اسفنگوليپيدها
از ديگر ترکيبات ضدسرطان در شير و فرآورده هاي آن بوده که از ابتلا به سرطان روده ي بزرگ پيشگيري مي کنند. اسفنگوليپيدها نقش عمده اي در رشد و تمايز سلولي دارند. . اسفنگوميلين يکي از فراوان ترين اسفنگوليپيدها در شير و فراورده هاي آن است، که حدود يک سوم از اسفنگوليپيدهاي شير را به خود اختصاص مي دهد، که نقش عمده اي در رشد و تمايز سلولي دارد. ميزان اسفنگوميلين موجود در شير با تغييرات فصلي تغيير خواهد کرد. از آنجا که اسفنگوليپيدها درغشاي سلول ها قرار گرفته اند و در ذرات چربي متمرکز نشده اند، تمام انواع شير از جمله شير بدون چربي، شير کم چربي و شير پرچرب همگي منابع خوبي از اين ماده ي شيميايي هستند. اسفنگوزين موجود در شير، فعاليت آنزيم پروتئين کنياز را مهار مي کند. فعاليت اين آنزيم شکل گيري و رشد سلول هاي سرطاني را تحريک مي نمايد. به علاوه اسفنگوزين رشد سلول هاي سرطاني را متوقف کرده و ازهجوم سلول هاي سرطاني به ديگر بافت هاي بدن پيش گيري مي کند.
محققان معتقدند اسفنگوليپيدهاي موجود در شير، سلول هايي را که در مرزسرطاني شدن هستند را ، به سلول هاي طبيعي تبديل مي کنند.
اسيد بوتيريک تکثير بيش از حد سلول هاي روده ي بزرگ را مهارمي کند. اسيدبوتيريک علاوه بر اينکه در شير وجود دارد، به دنبال تخمير فيبر، توسط باکتري هاي لوله گوارش نيز توليد مي شود.
ترکيب ضدسرطاني ديگري که در شير و فراورده هاي آن وجود دارد،اسيد بوتيريک است. اين اسيد، نوعي اسيد چرب کوتاه زنجيره است، که به مقدار مناسبي در شير وجود دارد. اسيد بوتيريک تکثير بيش از حد سلول هاي روده ي بزرگ را مهار،و در نتيجه چرخه ي سلولي را تنظيم مي کند. تحقيقات ثابت کرده اند که اين اسيد چرب از تهاجم سلول هاي سرطاني جلوگيري مي نمايند. اسيدبوتيريک علاوه بر اينکه در شير وجود دارد، به دنبال تخمير فيبر، توسط باکتري هاي لوله گوارش نيز توليد مي شود.
پروتئين هاي موجود در شير به خصوص کازئين، که حدود 80 درصد از پروتئين هاي شير گاو را به خود اختصاص داده است، خاصيت ضدسرطاني به شير بخشيده است. بعلاوه اين نوع پروتئين، سيستم ايمني بدن را تقويت مي کند.
پروتئين
WHEY نوعي ديگر از پروتئين هاي موجود در شير است که اين نوع پروتئين نيز خاصيت ضدسرطاني دارد. چرا که اين پروتئين غني از اسيدهاي آمينه ي گوگرددار مانند سيستئين و متيونين است. اين اسيدهاي آمينه پيش ساز گلوتاتيونين در بدن مي باشند. گلوتا تيونين خاصيت آنتي اکسيداني داشته که سلول هاي بدن را از تهاجم راديکال هاي آزاد مصون مي دارد.
تمام افراد به ويژه آن هايي که سابقه ي خانوادگي ابتلا به اين نوع سرطان را دارند، بايد حتماً در طي روز به مقدار کافي از شير و فراورده هاي آن مصرف کنند.
به طور کلي دريافت1200 ميلي گرم کلسيم از منابع غذايي به خصوص شير، 15-10 ميکروگرم ويتامين D در طول روز، از ابتلا به سرطان روده ي بزرگ جلوگيري مي کند. تمام افراد به ويژه آن هايي که سابقه ي خانوادگي ابتلا به اين نوع سرطان را دارند، بايد حتماً در طي روز به مقدار کافي از شير و فراورده هاي آن مصرف کنند.