ازدواج دختر بدون سرپرست:

دختر 13 ساله ای که پدر، جد پدری ومادرش فوت نموده اند وقیم قانونی ندارد،آیا به صلاحدید خود می تواند ازدواج کند؟

پاسخ حقوقی:  شاید با استناد به اینکه ازدواج درزمره ی امورغیرمالی است ودرامورغیرمالی نیز«بلوغ» شرط است نه «رشد» بتوان گفت،میتواند ازدواج کند،اما واقعیت آن است که امرازدواج ازمسایل مالی حیاتی تروتبعات شکست آن گاه به مراتب سنگین ترازامورمالی است. به عبارت دیگر،اینکه درامورمالی،اجازه قیم یا ولی را درطرح دعواودخالت درامورمالی لازم می دانند،دلیل منطقی وکافی برای جوازازدواج یک دختر13 ساله نیست.

مصافاٌاینکه مطابق ماده1041 اصلاحی قانونی مدنی ،نکاح دخترقبل ازرسیدن به سن 13 سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح می باشد.ازاین منظرباید گفت،وقتی دختر13ساله،برابر با اصلاحات ماده ی فوق ازقانون مدنی به رغم وجود پدرنمی تواند ازدواج کند،به طریق اولی بدون وجود پدر و سرپرست،چنین ازدواجی صحیح نبوده وبه صلاح نیست. به عبارت دیگر با توجه به مفهوم ماده 1041 قانون مدنی اگر این دختر،سیزده سال تمام شمسی داشته باشدوفاقد ولی خاص باشد اگر چه می تواند به صلاحدید خود ازدواج کند،امام بهتراست مشاوره های لازم را داشته باشد.

 

عدم قانونیت شیربها:

درایران مرسوم است که خانواده دختر به هنگام عقد ویا پیش ازآن،مبلغی را به عنوان «شیربها»از داماد مطالبه می کنند تا جهیزیه دخترراازاین طریق فراهم نمایند.حکم این کاردرقانون چیست؟ضمناٌ آیا خانوادۀ دخترحق دارد پولی را که بابت شیربها گرفته، درکار دیگری هزینه کند؟

پاسخ حقوقی: شیربها که به عنوان یک سنت دربعضی ازمناطق ایران مرسوم است (والبته نه درکل ایران) درقوانین ماهیچ حکمی ندارد. یک تکلیف یا حق قانونی نیست تا بتوان شرایط آن را به لحاظ قانونی مورد بررسی قرارداد.بااین حال،اگربخواهیم این سنت یا رسم را ازهمان زاویه وازمنظر یک توافق یا قرارداد خصوصی ارزیابی کنیم ،به نظر می رسد خانواده دخترحق نداشته باشد مبلغ شیربهایی که داماد به منظورتامین جهیزیه دختربه آنها می دهد را صرف اموری غیرازاین کار بکند،به نحوی که به کیفیت جهیزیه دخترمورد نظرلطمه بخورد.این نظررا براساس قواعد اخلاق ومنطق می گوییم ،وگرنه بازهم تاکید می کنیم که قانون درباره اصل شیربها حرفی نزده تا بتواند یابخواهد درباره حواشی آن حکمی بدهد.

 

صیغه نامزدی:

دربرخی ازخانواده های ایرانی رسم است که قبل ازازدواج دایم ،برای ایجاد محرمیت،صیغۀ نامزدی می خوانند. ازنظرقانونی ،دراین مدت که هنوزعقد دایم خوانده نشده وبه ثبت هم نرسیده،تکلیف این مدت صیغه چیست وآیا دو طرف ازیکدیگرارث می برند؟

 
پاسخ حقوقی: ارث که هرگز،زوجین فقط درازدواج دایم،ازیکدیگرارث می برند.مضافاٌ اینکه،آنچه به عنوان صیغه محرمیت ویا عنوان عجیب تر آن «صیغه نامزدی» درعرف مرسوم شده،مبنای قانونی ندارد.اینکه درپاره ای ازمناطق کشورمرسوم شده است که «چون طرفین شیرینی نامزدی خورده اند،پس صیغه عقد نخوانده،محرم یکدیگرند» مبنای قانونی ندارد.ضمناٌ،آنچه پیش ازثبت عقد ازدواج دایم،برای طرفین ضروری به نظرمی رسد، آشنایی باخلق وخوی همدیگروروحیات ورفتارهای اجتماعی وعقاید وباورهایشان است که اساساٌ نیازی به عقد موقت هم نیست تا چه رسد به ارث ومیراث ونظایرآن. «جشن نامزدی» هم که بسیار ازآن سخن به میان می آید، صرفاٌ وعده یک ازدواج است که هرگزبرای طرفین علقه زوجیت ایجاد نمی کند تا حقوق وتکالیفی برای طرفین ایجاد شود.البته اگرمنظورشما ازصیغه نامزدی،اجرای صیغه عقد دایم بدون ثبت آن باشد،وراثت پدید می آید اما اگر منظورشما ازصیغه نامزدی به معنای اجرای صیغه عقد موقت باشد،ازیکدیگرارث نمی برند.