من بچه ي زال ، زالزالك هستم . در فارس به من كيل - در اصفهان به من كويچ - در تنكابن و مازندران ، كرجيل مي گويند. در كتب گياه شناسي قديم ، لقب من زعرور بود و اكنون به زالزالك معروف شده ام ، و اين نام جديد از موقعي روي من گذاشته شد كه فروشندگان دوره گرد، مرا بچه ي زال تصور كردند. در فارسي به ميوه درخت سدر بستاني ((كنار)) و به نوع كوهي آن زال مي گويند. و چون ميوه هاي ما به هم شباهت دارند، و عده اي مرا بچه زال و زالزالك صدا كرده اند، ما دو ميوه شبيه به هم بوده ، و در خواص يكسان مي باشيم . ولي هيچگاه با هم نسبت نداريم .
من يك ميوه ي ايراني هستم ، ولي از قديم علاوه بر ايران ، در قسمت هاي معتدل اروپا و آسيا مرا كاشته اند.
در ايران فقط از ميوه ي من استفاده مي كنند، ولي در اروپا از گل من كه مصرف داروسازي دارد، بيشتر بهره برداري كرده ، و مجال ميوه شدن را به نمي دهند. ميوه من پيشقراول پاييز است ، در آخرين روزهاي فصل تابستان به بازار مي آيم و برادر بزرگ تر من ازگيل ، كمي ديرتر مي رسد.
در كشاورزي معمولا از تنه ي درخت هاي ما دو برادر به عنوان پايه براي پيوند ميوه هاي شاداب استفاده مي كنند، و بهترين نوع به اصفهان در نتيجه ي پيوند با درخت من به عمل مي آيد، ميوه من و ازگيل هر دو خنك بوده ، و داراي مقدار زيادي تانن هستيم . در اثر پيوند، خوب رسيده و شيرين مي شويم . مرهم سينه و برطرف كننده التهاب معده و صفرا مي باشيم ، ميوه نارس و غير پيوندي ما داراي طعم گس بوده ، رطوبت معده را جمع و اسهال را درمان مي نمايد.
در ايران ما را موقعي از درخت مي كنند كه كامل رسيده و شاداب باشيم ، ولي فرنگي ها ميوه ي ازگيل را كال چيده ، روي كاه انبار مي كنند و موقعي كه در اثر ماندن رسيد، و رنگ آن قهوه اي شد، جهت فروش به بازار مي آورند. از نظر غذاشناسي كار ايرانيان پسنديده تر مي باشد. ميوه ي ما داراي ويتامين هاي آ - و ث و جوهر ليمو است و براي مبتلايان به ورم روده ي بزرگ زياد تجويز و توصيه شده ايم - براي تقويت قلب و كم خوني و سل اثر نيكويي دارم .
رنگ زرد و صورتي ميوه من ، همانند جوهر زردك است ، و در بدن تبديل به ويتامين ((آ)) مي شود.
گل من كمي معطر است ، و براي مصرف داروسازي آن را قبل از آنكه غنچه آن كاملا باز شود، مي چينند. داراي عوامل مهم شيميايي است و تركيباتي كه از آن استخراج مي شود، در طب جديد و داروسازي مصرف فراوان دارد. اين گل ضد تشنج بوده ، و حركات نامنظم قلب را تنظيم مي كند. يك داروي مفيد و خصوصي بر ضد تپش قلب و ضربان شديد آن است - مقدار خوراك آن به صورت كوبيده 2 تا چهار گرم گوگرد آن است و به طور تنتور سي قطره تا هفتاد قطره در شبانه روز مي باشد، و عصاره ي مايع آن بيست قطره در 24 ساعت داده مي شود.
ميوه من مقوي معده بود، اشتها را زياد مي كند. جهت رفع اسهال و قطره قطره آمدن پيشاب ، توصيه شده است . نوشيدن شربت من با شكر جهت سردرد شديد نافع است ، ضماد گوشت ميوه من جهت اورام سخت و باد سرخ تجويز مي شود - نوع كوهي من كوچكتر از بستاني و قابض تر از سنجد بوده ، از قي و خونريزي معدي جلوگيري مي كند. در بجنورد به من دولانا گويند.