بخش دوم :
 
استتباع :
در علم بديع، استتباع به سخني در مدح يا ذم کسي گفته مي شود که در آن سخن، شاعر صفتي از ممدوح يا مذموم را به گونه اي بيان کند که در ضمن توضيح آن، صفت ديگري هم از او گفته شود، مانند:
از آن به طلعت زيباش روي اهل دل است / که نيست روي دل الا به سوي يزدانش  (ربّاني)
 
استثنا :
استثناء به صنعتي مي‌گويند که با آوردن يکي از الفاظ استثناء (مانند مگر، به جز، الا و غيره) و سخني که در پي آن مي‌آيد، بر لطف سخن پيشين و تمامي آن افزوده گردد. مانند:
کس از فتنه در پارس ديگر نشان / نبيند مگر قامت مهوشان  (سعدي)
 
استعاره :
استعاره به معني عاريه خواستن ِ لغتي است به جاي لغتي ديگر. زيرا شاعر در استعاره، واژه‌اي را به دليل مشابهت به جاي واژه‌ي ديگري به کار مي‌برد. اگر از جمله‌ي تشبيهي، "مشبه" و "وجه شبه" و "ادات تشبيه" ( به علم بيان نگاه کنيد) را حذف کنيم به گونه اي که تنها "مشبه به" باقي بماند، به اين مشبهٌ‌به استعاره مي‌گويند.
استعاره در حقيقت تشبيه فشرده است. يعني تشبيه را آن‌قدر خلاصه و فشرده مي‌کنيم تا فقط مشبه‌ٌبه از آن باقي بماند. هنگامي که مي‌گوييم «خورشيد همانند گلي زرد بر باغ آسمان جلوه‌گر است». خورشيد را به گل زرد تشبيه کرده‌ايم. در تشبيه، دست‌کم مشبه و مشبهٌ‌به بايد حضور داشته باشند و در اين جا هم خورشيد که مشبه‌ است وجود دارد و هم گل زرد که مشبه‌ٌ‌به است. اما وقتي مي‌گوييم:
هزاران نرگس از چرخ جهان‌گرد/فرو شد تا برآمد يک گل زرد
مشبه (خورشيد) را نيز حذف کرده‌ايم و تنها مشبهٌ‌به (گل زرد) را باقي گذاشته‌ايم، لذا در اين بيت، گل‌زرد استعاره از خورشيد است. به واسطه‌ي همين حذف مشبه. درک استعاره اغلب دشوارتر از درک تشبيه است.
 
استعاره مرده :
استعاره‌ي مرده به استعاره‌اي گفته مي‌شود که به سبب کاربرد مدام، رسانگي و برجستگي خود را از دست داده است. مانند "کمان" که در وصف ابروي يار گفته‌اند و يا "سرو" که در وصف قد و بالاي بلند گفته‌اند. يعني از اين قسم استعاره آن‌قدر استفاده شده است که شنونده يا خواننده، ديگر کم‌تر توجهي به مستعار و مستعارمنه آن مي‌کند. در عين حال، در بسياري موارد وقتي زمينه‌ي زباني اين گونه استعاره‌ تغيير مي‌کند، استعاره‌ي مرده بار ديگر تشخص و تازگي مي‌يابد.
براي نمونه عبارت "grey cat in the night" گربه‌ي خاکستري در شب( که در انگليسي استعاره‌اي مرده به شمار مي آيد) هنگام ترجمه به فارسي، تازگي و حيات دوباره مي‌يابد.
اسم صوت :
اسم صوت لفظي است مرکب که اغلب از طبيعت گرفته شده و خود بيانگر صداهايي از قبيل صوت خاص انسان يا حيوان، صوت راندن و يا خواندن حيوانات و صوت به هم خوردن چيزي به چيز ديگر است، مانند:
هنّ و هنّ، مِنّ و مِنّ، ميو ميو، شالاپ شولوپ، خش و خش و  ...
 
اضراب :
اضراب (epanorthosis) در لغت به معني روي گردانيدن و رخ تافتن است و در علم بديع آن است که گوينده کلام خود را که در مدح يا هجو يا غير آن است به حرف اضراب (بل، بلکه) عطف کند. حرف اضراب يا اعتراض سبب ابطال يا تصحيح يا تشريح جمله ي قبل از خود مي شود. براي مثال:
اي ميوه دل من لا، بل دل/وي آرزوي جانم لا، بل جان
در مصراع اول و دوم حرف عطف "بل" عبارت هاي قبل از خود را تصحيح کرده اند.
همچنين در:
"نبود دندان لا، بل چراغ تابان بود"
شاعر با استفاده از حرف عطف بل، جمله ي اول را تصحيح و باطل کرده است.
 
افسانه ي تمثيلي :
افسانه ي تمثيلي نوعي افسانه و قصه است که مي تواند منظوم يا منثور باشد و شخصيت هاي اصلي آن ممکن است از بين خدايان ، موجودات انساني، حيوانات و حتي اشياء بي جان برگزيده شود. در اين گونه افسانه، موجودات مطابق با خصلت طبيعي خود رفتار مي کنند و تنها تفاوتي که با وضعيت واقعي خود دارند آن است که به زبان انسان سخن مي گويند و در نهايت نکته اي اخلاقي را بيان مي کنند.از اين رو افسانه ي تمثيلي را حکايت اخلاقي هم ناميده اند.
در ادبيات فارسي، نخستين افسانه تمثيلي شعر "درخت آسوريک" به زبان پهلوي است که شرح مناظره ي يک درخت و يک بز است.
حکايات کليله و دمنه که اصل آن هندي است  نيز مجموعه قصه هايي به زبان حيوانات است و از جمله نمونه هاي افسانه هاي تمثيلي در ادبيات فارسي به شمار مي آيد. از ديگر نمونه هاي معاصر شعر "گوهر و اشک" (پروين اعتصامي) و شعر "روباه و کلاغ" (ايرج ميرزا) را مي توان نام برد که شعر اخير با بيت زير آغاز مي شود:
کلاغي به شاخي شده جاي‌گير / به منقار بگرفته قدري پنير
در اين قصه، روباه حيله گر به انگيزه ي صاحب شدن قالب پنيري که کلاغ به دست آورده است، شروع به تعريف و تمجيد از زيبايي قد و بالا و پر و بال او مي کند و در آخر، آرزو مي کند صداي کلاغ هم به زيبايي ظاهرش باشد. کلاغ ساده لوح و زود باور دهان باز مي کند تا آواز بخواند که قالب پنير از منقارش فرو مي افتد و  ...
در ادبيات غرب ، نخستين مجموعه ي افسانه هاي تمثيلي را به "ازوپ" يوناني نسبت داده اند. بعدها "فدروس" و "بايروس" افسانه هاي تمثيلي ديگري خلق کردند.
يکي ديگر از مشهورترين نمونه هاي افسانه هاي تمثيلي "قلعه حيوانات" نوشته‌ي "جورج اورول" است که طنزي است سياسي در قالب افسانه ي تمثيلي.
 
اقوا :
اقوا يکي از عيب هاي قافيه است. هر گاه در هجاي قافيه‌ي صامت + مصوت + صامت، هم‌ساني ِ مصوت‌ها رعايت نشود، مثل قافيه شدن tar با ver در کلمات معطر و مجاور.
 
انگارش :
انگارش در اصطلاح نقد ادبي، واقعي پنداشتن جريان داستان از سوي خواننده و تماشاگر است. در اين حالت، خواننده يا تماشاگر چنان تحت تأثير دنياي داستان قرار مي‌گيرد که با وجود علم به فرضي بودن رويدادها، خود را در تجربيات حسي و عاطفي داستان سهيم مي‌يابد و بر اين توهم که گويي همه چيز براي خودش رخ مي‌دهد، گردن مي‌نهد.
 
ادامه دارد ...