خواص کنجد (sesame) کنجد دانه هاي ريز، پهن و بيضي شکل کنجد، طعم مطبوع و خوشايندي به بيشتر غذاهاي آسيايي مي بخشد و از اجزاي اصلي تاهيني(Tahini) و شيريني خوشمزه ي خاورميانه يعني حلوا(Halva) مي باشد. تاهيني، خميري تهيه شده از دانه هاي آسياب شده ي کنجد است. کنجد در طول سال قابل دسترسي است و بسته به انواع آن در رنگ هاي مختلف به ويژه سفيد، زرد، سياه و قرمز يافت مي شود. کنجد از قديمي ترين چاشني هاي شناخته شده اي است که قدمت آن به 1600 سال پيش از ميلاد مسيح بر مي گردد. روغن کنجد به سختي تند مي شود. نام علمي کنجد"Sesamun indicum" است. کنجد منبع غذايي بسيار با ارزشي است. علاوه بر اين که منبع خيلي خوبي از منگنز و مس است. از نظر کلسيم، منيزيم، آهن، فسفر، ويتامين B1 ، روي و فيبرهاي غذايي نيز منبع ارزشمندي به شمار مي رود. فيبرهاي غذايي موجود در کنجد اثرات بسيار مفيدي دارند که شامل موارد زير است: - کاهش کلسترول خون در انسان - حفاظت سلول هاي کبدي در مقابل آسيب هاي اکسيداتيو - پيشگيري از فشارخون بالا در تحقيقاتي که بر روي حيوانات آزمايشگاهي انجام شده است. - افزايش ذخيره ي ويتامين E در حيوانات املاح معدني مفيد موجود در کنجد کنجد منبع بسيار خوبي از مس، کلسيم، منيزيم و روي است. تنها يک چهارم ليوان از آن، قابليت تامين 4/70 درصد مس، 6/31 درصد منيزيم و 1/35 درصد از کلسيم مورد نياز روزانه را دارد. شيريني کنجدي مس: کاهش دردهاي آرتريت روماتوئيد مس به دليل حضور در بسياري از سيستم هاي آنزيمي ضد التهابي و آنتي اکسيداني ، نقش مهمي در کاهش درد و رفع التهاب در بيماري هاي آرتريت روماتوئيد دارد. علاوه بر آن در فعاليت نوعي آنزيم موثر است که براي اتصال کلاژن و الاستين مورد نياز است. کلاژن و الاستين در ساختار، قدرت و قابليت ارتجاع رگ هاي خوني، استخوان ها و مفاصل مهم هستند. منيزيم: سلامت عروق خوني و دستگاه تنفسي همچنان که ذکر شد کنجد منبع خوبي از منيزيم است. اثرات مفيد منيزيم به شرح زير است: - کاهش اسپاسم راه هاي هوايي در بيماري آسم - کاهش فشار خون بالا (فشار خون بالا از عوامل موثر حمله هاي قلبي ، سکته ها و بيماري هاي قلبي در افراد ديابتي است.) - پيشگيري از اسپاسم نوعي عروق خوني که در پيدايش حملات ميگرن نقش دارند. - ايجاد خواب طبيعي در زناني که از عوارض يائسگي رنج مي برند. کلسيم: پيشگيري از سرطان روده، پوکي استخوان و ميگرن کلسيم از املاح معدني مهم موجود در کنجد است. در مطالعاتي که اخيراً انجام شده است نقش موثر کلسيم در موارد زير به اثبات رسيده است: - حفاظت از سلول هاي روده در مقابل مواد شيميايي سرطان زا - پيشگيري از کاهش توده ي استخواني که در يائسگي يا بيماري هاي خاصي مانند آرتريت روماتوئيد مشاهده مي شود. - پيشگيري از سردردهاي ميگرني روي: حفظ سلامت استخوان ها به دليل تاثير روي در چگالي املاح معدني استخوان، به مردان سالمند توصيه مي شود غذاهاي غني از "روي" را به طور مرتب در برنامه هاي غذايي خود بگنجانند. نان کنجدي گرچه تصور بر اين است که پوکي استخوان اغلب گريبان گير زنان سالمند مي شود، اما حقيقت اين است که مردان سالمند نيز در معرض پوکي استخوان قرار دارند. تقريبا 30 درصد شکستگي هاي استخوان لگن در مردان اتفاق مي افتد و از هر 8 مرد بالاي 50 سال يک نفر شکستگي ناشي از پوکي استخوان را تجربه مي کند. در مطالعه اي که بر روي 396 مرد در گسترده ي سني 45 تا 99 سال انجام شد، مشخص شد که بين دريافت کم روي و کمبود املاح معدني در بدن، با بروز پوکي استخوان در ناحيه ي لگن و ستون فقرات ارتباط واضحي وجود دارد. فيتواسترول ها: کاهش کلسترول خون فيتواسترول هاي ترکيباتي هستند که در گياهان يافت مي شوند و ساختمان شيميايي مشابهي با کلسترول دارند. با دريافت ميزان مناسبي از فيتواسترول ها، ميزان کلسترول خون کاهش مي يابد، پاسخ ايمني تقويت مي شود و خطر بروز سرطان هاي خاص کاهش مي يابد. امروزه به دليل خواص مهم فيتواسترول ها، اقدام به استخراج آن ها از دانه هاي سويا، ذرت و گياهان ديگر مي کنند و به عنوان افزودني در تهيه غذاهاي فرآوري شده به کار مي برند. تاهيني در گزارش هايي که در مورد ميزان فيتواسترول گياهان ارائه شده است، معلوم مي شود که کنجد، از غني ترين مواد غذايي از نظر فيتواسترول هاست. در هر 100 گرم از کنجد 400 تا 413 ميلي گرم فيتواسترول وجود دارد. ميزان فيتواسترول در پسته و دانه هاي آفتابگردان از 270 تا 289 ميلي گرم متغير است و ميزان آن در تخمه هاي کدو تنبل عبارت است از 265 ميلي گرم در هر 100 گرم. نتيجه گيري به منظور برخورداري از ارزش هاي غذايي نهفته در کنجد، لازم است از اين ماده ي غذايي به عنوان جزئي مهم از چاشني ها و طعم دهنده ها در برنامه ي غذايي خود استفاده کنيد.