عوامل مختلفی از قبیل افزایش سن- نوع تغذیه – چاقی – عوامل محیطی و شغلی و داروها – اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و غیره می تواند روی قدرت باروری زن و مرد تاثیر بگذارد .
                       
نازایی به عدم توانایی در حاملگی بعد از یکسال نزدیکی فعال زوجین بدون استفاده از وسایل جلوگیری کننده از حاملگی اطلاق می شود. حدود ۸۵% زوجین در طی سال اول و ۹۳% در طی سال دوم زندگی مشترک شانس حاملگی دارند و بعد از سال دوم شانس حاملگی رو به کاهش می رود.

نازائی یک مسئله شایع و نگران کننده برای زوجین محسوب می شود و تقریبا ۱۵% زوجین از این بیماری رنج می برند . گزارشاتی موجود است که شیوع آن در جوامع بشری در حال افزایش است . علل نازایی چند فاکتوری بوده و باید هر دو زوج بطور دقیق مورد بررسی قرار گیرند. بطور عمده نازایی به دو فاکتور زنانه و مردانه تقسیم می شود از علل مهم نازایی در زنان اختلال د رتخمگذاری – ضایعات لوله رحمی – اندومتریوز و غیره می باشدو علل مهم مردانه اختلال د رعملکرد – تعداد و شکل اسپرم می باشد.

عوامل مختلفی از قبیل افزایش سن- نوع تغذیه – چاقی – عوامل محیطی و شغلی و داروها – اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و غیره می تواند روی قدرت باروری زن و مرد تاثیر بگذارد . با توجه به علل نازایی درمانهای طبی و جراحی مختلفی انجام می شود ولی در بعضی از موارداز جمله نازایی به علت نامشخص که حدود ۱۰% موارد را تشکیل می دهد و یا انسداد لوله رحم از روشهای نوین آزمایشگاهی برای این بیماران استفاده می شود این روش ها شامل ICSI-ZIFT-GIFT-IVF-IUI یا Micro می باشد تلقیح اسپرم به داخل رحم با استفاده از اسپرم شوهر یا Intra Uterin Insemination در این روش مایع انزال از شوهر زوج گرفته می شود و بعد از شستشو و جداسازی ، اسپرم های زنده بوسیله کانتر (لوله پلاستیکی) همزمان با تخمک گذاری وارد حفره رحم می شود.

تحریک تخمدان قبل از تزریق اسپرم بدلیل دستیابی به شانس بالای حاملگی توصیه می شود. زمان تخمک گذاری بوسیله سونوگرافی های متعدد از تخمدان در روزهای متوالی و گاهی با اندازه گیری هورمونهای جنسی در ادرار و خون مشخص می شود . روش IUI روش ساده ای بوده و بیمار بدون ناراحتی همانند گرفتن اسپرم از دهانه رحم این عمل را می تواند تحمل نماید. اسپرم مورد استفاده باید بطور تازه از همسر بیمار گرفته شود این درمان را در موارد مختلفی از جمله نازایی با علت نامشخص – بعضی اختلالات اسپرم- وجود موکوس نامناسب د ردهانه رحم برای عبور اسپرم و بعضی از بیماران با اختلالات تخمک گذاری می توان استفاده کرد این روش را معمولا تا ۵-۶ بار در یک زوج انجام می دهند و شانس حاملگی بعد از ۴ دوره حدود ۳۵% می باشد و نیاز به استراحت نمی باشدو مریض ها می توانند فعالیت روزانه خود را داشته باشند.

● لقاح آزمایشگاهی In - Vitro Fertilization

اولین نوزاد متولد شده با استفاده از روش درمانی در سال ۱۹۷۸ بوسیله Edwardsو Steptoe گزارش شد. این روش درمانی امید تازه ای برای زوج های نازا بوجود آورد.IVF مشابه IUI ساده و بدون نیاز به بستری شدن بیمار انجام می شود و شامل مراحل زیر می باشد.

الف ) تحریک تخمک گذاری :

با تجویز داروهای محرک تخمک گذاری ، تخمدانهای بیمار تعداد زیادی فولیکول اووسیت (تخمک) تولید می کنند . زمان رسیده شدن فولیکول ها بوسیله سونوگرافی های واژینال متعدد تخمدان و اندازه گیری استرادیول سرم که از روز هشتم درمان شروع می شود تعیین می شود.

ب) جمع آوری اووسیت ها :

باتحریک تخمک گذاری ، تخمدان ها به اندازه پرتقال متوسط بزرگ شده و معمولا در نزدیکی دیواره واژن قرار می گیرد این امر کمک می کند که پزشک بوسیله سوزن مخصوصی از طریق دیواره واژن اووسیت ها را از تخمدان جمع آوری کند که این عمل معمولا زیر بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می شود.

پ) تهیه و آماده سازی اسپرم :

صبح روز جمع آوری اووسیت ها مایع انزال از همسر بیمار تهیه و با روش های مختلف مایع انزال شستشو و اسپرم سالم و بسیار فعال جدا می شوند.

ت) لقاح و رشد جنین ها د رمحیط آزمایشگاه :

اسپرم و اووسیت ها را در مجاورت یکدیگر در محیط های کشت جنینی در طول شب د رانکوباتور CO۲ در دمای c ْ ۳۷ سانتیگراد قرار می دهند تا لقاح صورت گیرد صبح روز بعد د رصورت لقاح جنین ها برای مدت ۲۴ ساعت دیگر جنین ها را داخل انکوباتور قرار می دهند تا به مرحله ۴-۸ سلولی برسند.

ث) انتقال جنین ها بداخل رحم:

اگر چه تعداد جنین های تشکیل شده معمولا بیش از سه عدد می باشد ولی به منظور جلوگیری از حاملگی های چند قلوئی تعداد ۲ تا ۳ جنین بداخل رحم منتقل می شود و ما بقی آنها با استفاده از روش ذخیره سازی بوسیله منجمد کردن آن ذخیره و د رموارد مورد نیاز در سیکل درمانی بعدی استفاده می شود.

ج) تجویز هورمون پروژسترون:

در نیمه دوم سیکل قاعدگی به منظور آماده سازی رحم برای لانه گزینی و نگهداشتن جنین توسط رحم هورمون پروژسترون به بیمار تجویز می شود و تست حاملگی حدود ۱۲ روز بعد از انتقال جنین انجام می شود.

IVF در مورد انسداد لوله رحم و مردانی که دارای اسپرم های بسیار ضعیف و نامناسب برای IUI می باشند بکار برده می شوند و میزان موفقیت IVF برای انتقال جنین ۲۵% و میزان تولد زنده ۱۸% در هر سیکل درمانی می باشد میزان بستگی به سن علت نازاییی و کیفیت اسپرم دارد.

● تلقیح نطفه به داخل رحم Gamate intra Fallopisn Transfer

روش فوق تا مرحله جمع آوری تخمک ها و تهیه و آماده سازی اسپرم مشابه IVF است و اسپرم و تخمک از طریق لاپاراسکپی به لوله رحم منتقل می شود و در این روش نیاز به لوله رحم سالم می باشد.

● انتقال نطفه بارور شده داخل لوله رحم Zygote intra Fallopian Transfer

در روش ترکیبی از و GIFT می باشد بیماران مشابه IVFآماده شده و تخمک ها جمع آوری و در آزمایشگاه لقاح صورت می گیرد و زایگوت (جنین تک سلولی ) تشکیل شده و بوسیله لاپاراسکپی بداخل لوله رحم منتقل می شود این روش در مواردی که انتقال جنین از دهانه رحم مشکل باشد انجام می شود.

● تزریق اسپرم بداخل تخمک Intra Cytoplasmic Sperm Injection

اووسیت حاوی گلیکوپروتئینی بنام Zona Pellucida و غشاء سیتوپلاسمی می باشد که مانع ورود اسپرم به حرکت و شکل غیر طبیعی بداخل سیتوپلاسم تخمک و در نتیجه مانع لقاح می شود و در سالهای اخیر روش جدیدی بنام CSI ابداع شده که قادر است اختلالات شدید اسپرم (شکل و حرکت غیر طبیعی ) را درمان نماید در این روش اسپرم منفرد بوسیله سوزن باریک که ۱۲ برابر نازکتر از یک تار مو است در حالیکه تخمک بوسیله پیپت نگهدارنده ثابت نگهداشته شده است مستقیما داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می شود و واکنش اسپرم و تخمک را تسهیل می نماید میزان لقاح برای هر تخمک ۷۰% و میزان موفقیت حاملگی برای هر سیکل درمانی بیش از ۲۴% گزارش شده است. ICSI از IVF گرانتر بوده و نیاز به وسایل پیچیده و فرد مجرب دارد این روش تهاجمی بوده و تمامی سدهای طبیعی را به منظور انجام لقاح از بین می برد اگر چه اطلاعات اولیه از سراسر جهان افزایش خطر اختلالات مادرزادی و کروموزمی را گزارش نکرده اند ولی هنوز مشخص نیست که آیا نوزدان مذکور که با این روش بدنیا می ایند در آینده از نازایی رنج خواهند برد.

امید است با استفاده از درمانهای فوق کلیه زوجین نازا بتوانند به آرزوی دیرینه خود که داشتن فرزندان صالح است جامه عمل بپوشانند و با درخشش آفتاب امید به حول و قوه تلهی دل های آرزومند و پر از حسرت را لبریز ازشادی و شعف نموده و لب های بسته را به گل شکر شکوفا نماید.