در اوايل كه مردم سويا را شناخته بودند، ازآن به عنوان غذايي براي طيور استفاده مي کردند. 5000 سال قبل در چين، دانه سويا به عنوان يك ماده مغذي شناخته و به تمام دنيا فرستاده شد.
محققان روسي جزو اولين كساني بودند كه فوايد سويا را دريافتند. اين محققان دريافتند سويا داراي پروتئين زياد، اسيدهاي آمينه ضروري براي بدن، كلسيم، آهن، فسفر، منيزيم، روي، ويتامين هاي گروه B و فيبر مي باشد و فوايد زير را براي سويا نام بردند:
- سلامت قلب و كاهش بيماري هاي قلبي
- سلامت استخوان ها
- جلوگيري از سرطان
- كاهش عوارض يائسگي
همين امر باعث تحقيقات بيشتر راجع به اين ماده مغذي گرديد و متخصصان سويا را به عنوان يك ماده غذايي در كنار مواد مغذي موجود در رژيم محسوب کردند.
آنها سويا را جانشين پروتيئن حيواني در رژيم غذايي کردند و متوجه شدند كه اين ماده غذايي موجب پايين آوردن كلسترول بد يا LDL و كاهش تري گليسيريد خون و در نتيجه كاهش بيماري هاي قلبي مي گردد.
مواد مغذي در سويا
ويتامين E
ويتامين B1
ويتامين B2
منيزيوم
كلسيم
ايزوفلاونيدها
فيبر
دانه سويا محتوي ويتامين E است كه روي سلامت پوست و مو اثر دارد و از كم خوني جلوگيري مي كند.
همانطور كه گفته شد، سويا داراي فيبر مي باشد. فيبر موجب كاهش وزن، كاهش كلسترول و تري گليسيريدها و افزايش كاركرد روده ي بزرگ مي شود و از سرطان روده بزرگ جلوگيري مي کند. همچنين جلوي يبوست را مي گيرد. اين نكته را نيز نبايد فراموش كنيم كه زياد مصرف كردن سويا (غلات) موجب اسهال، نفخ و درد شكم مي شود.
ويتامين B1 موجود در دانه سويا جلوي خستگي و انواع بيماري هاي عصبي را مي گيرد،افزايش دهنده انرژي است و براي زنان باردار و شيرده و همچنين براي ورزشكاران و ميانسالان مفيد مي باشد .
ويتامين B2 كه در سويا وجود دارد، از زخم هاي لب و زبان و متورم شدن زبان و همچنين از مبتلا شدن به آب مرواريد پيشگيري مي كند.
منيزيوم موجود در سويا اثرات مفيد بر استخوان و رگ هاي خوني، مخصوصا بر عضلات قلب دارد و از لخته شدن خون و انسداد رگ هاي خوني جلوگيري مي كند.
استئوپروز) پوکي استخوان (يكي از بيماري هاي شايع استخوان است كه در اين بيماري استخوان ها كوچك و شكننده مي شوند. ورزش كردن و استفاده از مكمل هاي کلسيم و ويتامين D و مصرف ميوه جات و سبزيجات مي تواند در جلوگيري از اين بيماري نقش مهمي داشته باشد.
اگر زياد پروتيئن حيواني مصرف كنيد، كلسيم از استخوانهايتان برداشته شده و از طريق ادرار يا مدفوع از بدن خارج مي شود، ولي سويا و به طور كلي پروتئين هاي گياهي نه تنها فاقد اين اثر هستند، بلكه ميزان ذخيره كلسيم را زياد مي كنند.
از ديگر مواد موجود در سويا، ايزوفلاوونوئيدها هستند كه جلوي شكستن استخوان را مي گيرند و مانند هورمون استروژن (هورمون زنانه) باعث ساخت استخوان و جلوگيري از تخريب استخوان مي شوند.
سويا و يائسگي
نشانه هاي يائسگي عبارت است: عرق كردن و گرماي زياد بدن، پوكي استخوان، بيماري قلبي و ريزش موي سر. اين عوارض در نتيجه ي كاهش استروژن (هورمون زنانه) به وجود مي آيند. اگر شما جزو مصرف كنندگان سويا هستيد، ديگر نگران عوارض يائسگي نباشيد.
در ژاپن مردم زياد سويا مصرف مي كنند و بررسي ها نشان داده که تنها 3/1 خانم هاي ژاپني علائم يائسگي را بروز داده اند.
تحقيقات نشان داده است كه زناني كه هر روز سويا مصرف مي كنند، حدود40 درصد عوارض ناشي از يائسگي را از بين مي برند.
پس بهتر است از سويا به جاي پروتيئن حيواني استفاده كنيم تا از عوارض ناشي از مصرف پروتيئن حيواني در امان مانيم.
سويا و سرطان
سرطان هايي از قبيل سرطان سينه، تخمدان و پروستات با كمك سويا از بين رفته است. پس بهتر است اين ماده مغذي را بهتر بشناسيم و در زندگي خود از مزاياي وافر آن بهرمند شويم.
در آينده ممكن است از سويا به عنوان هورمون درماني و به طور كلي به جاي داروهاي مصنوعي استفاده شود.
سويا و تغذيه
غلات (دانه هاي كامل) شامل: سويا، برنج، گندم، جو، ذرت و..... مي باشد. همانطور كه مي دانيد غلات در تغذيه انسان حائز اهميت فراواني است.
سويا يكي از بهترين مواد غذايي است كه داراي منافع بيشماري مي باشد و مي تواند پايه رژيم غذايي را تشكيل دهد.
بطور كلي غلات منبع مهم كربوهيدرات، پروتئين و مقدار كمي چربي هستند.
مصرف سويا باعث:
* كمك به هضم غذا
* پايين آوردن كلسترول خون
* سلامت روده و معده
* جلوگيري از بيماري پوکي استخوان
* كاهش عوارض يائسگي
* كاهش عوارض بيماري ديابت
* جلوگيري از بيماري هاي قلبي
* جلوگيري از بيماري پروستات
* جلوگيري از سرطان به خصوص سرطان هاي راست روده، سينه، تخمدان و روده بزرگ.
FDA (اداره ي غذا و دارو آمريکا) براي حفظ سلامت قلب، خوردن سويا را پيشنهاد مي كند.
غذاهايي كه با سويا درست مي شوند، چربي و كلسترول خون را كم مي كنند.
شما اگر سويا را با ديگر پروتئين ها از قبيل شير و گوشت مصرف كنيد، در كاهش كلسترول خونتان اثر زيادي دارد.
شما مي توانيد به سالاد، سوپ و خورش خود سويا بيفزاييد و با اين کار موجب بالا بردن ارزش غذايي تان و خوش طعم كردن آنها شويد.
البته اين نكته را نبايد فراموش كنيم كه اگر سبوس غلات را جدا كنيم، اثرات مفيد آنها را از بين برده ايم. پس بيايم از امروز غلات سبوس دار و كمتر فراوري شده را استفاده كنيم.
سويا و کاهش پوکي استخوان

در تمام طول عمر، سلولهاي بدن از جمله سلولهاي استخواني جايگزين ميشوند و از نظر علمي ثابت شده است که با خوردن خوراکيهاي گياهي همچون سويا مي توان از ابتلا به پوکي استخوان پيشگيري کرد.
يک متخصص داخلي گفت: مصرف خوراکيهاي تنش زا همچون شکر و مواد خوراکي قنددار مانند نوشابه ها و شيريني هاي غيرطبيعي، ميزان جذب کلسيم را کاهش داده و مانع جذب کلسيم در روده و ورود آن به خون ميشوند و به همين دليل پوکي استخوان را تسريع ميکنند.
وي افزود: تامين نصف پروتئين مورد نياز از سويا و يا خوردن سويا به ميزان شش روز در هفته در پيشگيري از ابتلا به بيماريهاي شرياني بسيار موثر است.
پخت سويا، در حرارت بالا و براي مدت زمان طولاني سبب ميشود که از مواد مفيد سويا کم شود و مقداري از آن از بين برود.
اين متخصص گفت: مصرف سويا براي بيماران ديابتي نيز توصيه ميشود، زيرا ميزان انسولين خون آنها را تنظيم کرده و تحت کنترل نگه ميدارد.
وي افزود: دانه ي سويا، سرشار از هورمون بوده و مقدار هورمون استروژن طبيعي را در زنان يائسه تعديل ميکند.
وي با اشاره به نحوه پخت سويا، اظهار داشت: براي پخت سويا بايد از حرارت دادن آن به مدت زياد پرهيز کرد و در مواردي که با ساير غذاها مصرف ميشود، بهتر است که در دقايق آخر پخت غذا، به آن اضافه شود تا حرارت کمتري را در مدت زمان کمتري ببيند.