افسردگي زمستاني
زمستان هميشه با سرماخوردگي جسمي و زکام و تب و لرز همراه نيست، گاهي نيز موجب ترس و لرز آدمي ميشود و سرماخوردگي روحي را به همراه دارد.
اين تنها پزشکان نيستند که در زمستان با انواع بيماران سرماخورده مواجه ميشوند، روانشناسان و روانپزشکان نيز در اين فصل با بيماراني روبهرو ميشوند که روحشان سرما خورده و دچار يخزدگي شده است.
پس، آمدن زمستان هم يکي از اتفاقات پيشپا افتادهاي است که ميتواند منجر به بروز واقعهاي بزرگ شود.
افسردگي زمستاني يکي از شايعترين افسردگيهاي فصلي است که به سراغ آدم ميآيد. گويي برف زمستان، روان انسان را نيز سفيد پوش ميکند و سوز سرما از مغز استخوان ميگذرد و به روح آدمي ميرسد.
با آمدن فصل زمستان و کوتاه شدن طول روز و کاهش مدت روشنايي خورشيد، بسياري از افراد به افسردگي مبتلا ميشوند.
اين ناهنجاريفصلي طي ماههاي آذر، دي و بهمن در هر سني به وجود ميآيد، اما اغلب در سنين 18 تا 30 سالگي خودش را نشان ميدهد و زنان را بيشتر گرفتار ميکند.
 ملاتونين مقصر است!
افسردگي فصلي تحت تأثير ملاتونين بروز ميکند. ملاتونين هورموني است که توسط غده پينهآل در مغز ساخته و ترشح ميشود و نقش مهمي در تنظيم ساعت بيولوژيک بدن ايفا ميکند.
ساعت بيولوژيک بدن ، انجام فعاليتهايي نظير توليد پروتئين، رشد مو، ميزان اشتها، تنظيم درجه حرارت بدن و تنظيم خواب و بيداري را بر عهده دارد که همه تحتتأثير ملاتونين دچار تغييرات ميشوند.
ملاتونين در فصل سرما و به دليل طولاني شدن شب، بيش از فصول ديگر سال ترشح ميشود و از آنجا که با افزايش ترشح اين هورمون، بروز اختلالات خلقي نيز بيشتر مي شود، افراد زيادي در زمستان دچار افسردگي ميگردند.
جوانهايي که ناخودآگاه به افسردگي مبتلا ميشوند، ابتدا آن را مشکلي جدي تلقي نميکنند، در حالي که اين بيماري اگر بهطور صحيح درمان نشود، عوارض شديدتري را به همراه خواهد داشت.
احساس ياس و نااميدي، اضطراب، تباهي، نفرت، اختلال در خواب، از دست دادن اشتها، عدمتمايل به انجام کارهاي روزانه و از دست دادن احساس شادماني و نشاط علائمي است که فرد مبتلا را درگير خود ميکند.
گرچه اين حالات بهدليل تغييرات بيولوژيک بدن است، ولي اگر روز به روز شديدتر شود و فرد بيمار به تنهايي و انزوا کشيده شود، بايد هرچه سريع تر دست به کار شد و او را از بحران موجود نجات داد.
براي همين، در صورتي که اين افسردگي را در خودتان مي بينيد، تلاش کنيد و تا دير نشده و به ماههاي آخر زمستان نرسيدهايم، افسردگي را از خود دور کنيد.
 علائم واضحت ر بيماري
علائمي که فرد را تشويق به دنبال کردن روند درمان اين بيماري ميکنند، شامل اين موارد هستند:
1) مشکلاتي در خوابيدن و فقدان انرژي: گاهي بيرون آمدن از رختخواب براي شما مشکل ميشود و توان بلند شدن را نداريد، و يا با وجود اين که ساعات طولاني خواب بودهايد، هنوز احساس خستگي ميکنيد.
2)پرخوري
3)افسردگي
4)علائم جسمي: دردهاي مفصلي ، مشکلات معده ، کاهش مقاومت بدن در برابر ابتلا به عفونتها
5) تغييرات رفتاري: در برخي افراد باعث فعاليت بيش از حد و کار زياد و افراطي ميشود.
تحقيقات نشان داده است اين افسردگي در بين اهالي کشورهاي اسکانديناوي بسيار شايع است، بهطوري که روانشناسان تخمين ميزنند حدود 20 درصد از سوئديها از اين مشکل رنج ميبرند. حتي در برخي کشورها مثل انگلستان با ساختن آفتاب مصنوعي سعي کردهاند اين مشکل را کم کنند.
در کشور ما اگرچه هنوز آمار دقيقي از افسردگي فصلي وجود ندارد، اما اين بيماري به ويژه در فصل زمستان در بسياري از افراد مشاهده شده است.
راه هاي مقابله با افسردگي زمستاني
براي مقابله با اين بيماري راهکارهاي زيادي ارائه شده که برخي از آنها شايد ويژه افسردگي زمستاني باشد.
1) يکي از مهمترين آنها لايت تراپي يا نور درماني است که به دو صورت قابل پيگيري است:
* يکي اين که فرد در طول روز و زماني که خورشيد ميتابد، در معرض نور آفتاب قرار بگيرد.
* دوم استفاده از لامپها و نور مصنوعي است. طوري که برخي از روانشناسان توصيه ميکنند، نيم ساعت در روز در فاصله تقريبا يک متري لامپي قرار بگيرند که ميزان روشنايي آن 10 تا 20 برابر بيشتر از لامپهاي معمولي خانگي است.
برخي معتقدند نور درماني، بيش از 85 درصد در درمان اين بيماري مؤثر است.
 
2) يکي از روشهاي ديگر که البته به پول بيشتري نياز دارد، اقليم درماني است؛ يعني رفتن فرد به منطقهاي که از لحاظ آب و هوايي با محيط فعلي اش متضاد است. در واقع اين روش نوعي درمان با ايجاد تغييرات آب و هوايي است که در هواشناسي زيستي بهعنوان شاخهاي جديد از روانشناسي مورد توجه قرار گرفته است.
 
 3) با اين حال دارو درماني تحت نظر روانپزشک را هم نبايد فراموش کرد، چه بسا در مواقعي چارهاي نيست، جز اين که از دارو براي رفع اين مشکل استفاده شود.
 
جلوگيري از پيشرفت افسردگي زمستاني
با اين حال توصيه انجمن روانپزشکي دانشگاه ميلان براي جلوگيري از پيشرفت افسردگي فصلي در روزهاي اوليه زمستان به اين شرح است:
1) صبحها زودتر از خواب بلند شويد و به پيادهروي برويد. انجام فعاليتهاي ورزشي به ويژه پيادهروي در هواي آزاد و روشنايي روز، سهم بهسزايي در کاهش افسردگي دارد.
2) خود را در اتاق تاريک و بسته حبس نکنيد. هرچه بيشتر در معرض تابش نور خورشيد قرار بگيريد، زودتر از علائم افسردگي فصلي خلاص ميشويد.
3) از گرفتن رژيمهاي کاهش وزن که بدون قواعد علمي است، خودداري کنيد. براي رهايي از اختلالات خلق و خوي تا ميتوانيد از سبزي و ميوه استفاده کنيد و به ميزان زياد ويتامين هاي گروه B را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ ، غلات، آجيل و ماهي يافت ميشود، به برنامه غذاييروزانه تان بيفزاييد.
4)  مصرف قهوه و شکر را در روز کاهش دهيد. شکر از تاثير ويتامين گروه B در بدن ميکاهد و علائم افسردگي را شدت ميبخشد.
5) کمبود آهن، امگا-3 و اسيد فوليک نيز تاثير مستقيمي در بروز علائم افسردگي دارند. پس بيش از گذشته به برنامه غذاييتان اهميت دهيد.
6) از پيله ي تنهايي که دور خود کشيده ايد، خارج شويد و با دوستان خود صحبت کنيد. براي تغيير حالت عموميتان بيشتر از روزهاي گذشته در اجتماع بچرخيد و با دوستان و همفکران خود تبادل نظر کنيد.
اگر پس از به کارگيري توصيههاي فوق، تغييري در درونتان مشاهده نکرديد، تا دير نشده، به روانپزشک مراجعه کنيد.
سميه شرافتي - همشهري