Delirium
دليريوم عبارت است از يک وضعيت ناگهاني از گيجي (پريشاني) شديد و تغييرات سريع در مغز که بعضي اوقات با توهم و فعاليت بدني بيش از حد همراه است و بيمار حالت طبيعي و عادي ندارد.
اين بيماري "سندرم حاد مغزي" يا "وضعيت حاد گيجي" نيز ناميده مي شود.
از ديدگاه روانشناسي، دليريوم نوعي اختلال رواني است که ممکن است چندين ساعت در طول روز در فرد مبتلا روي دهد و باعث اختلال در تمرکز فرد و گيجي شود.
اين اختلال بيشتر در سالمندي مشاهده ميشود.
دکتر پرويز مظاهري، روانپزشک و دبير علمي انجمن روانپزشکان، اين بيماري را به شما معرفي نمايند.
يکي از ناآشناترين اختلالات رواني، دليريوم است. لطفا درباره اين مشکل برايمان توضيح دهيد؟
دليريوم نوعي اختلال رواني است که در آن اختلالي در شناخت و هوشياري کوتاه مدت به وجود ميآيد. به صورت حاد است و در حقيقت يک سندرم (نشانگان) است. طبق آخرين طبقهبندي اختلالات روانپزشکي، دليريوم اختلال در هوشياري و تغيير در شناخت فرد است که در مدت زمان کوتاهي گسترش مي يابد. اختلال در خلق، درک و رفتار هم در اين بيماري ديده ميشود. در مدت چند ساعت يا چند روز به وجود ميآيد و يک دهه نوسان دارد و پس از برطرف شدن علت، سريع برطرف ميشود.
چه عواملي در بروز اين اختلال نقش دارند؟
اين اختلال 4 علت عمده دارد:
1- علل جسمي، مانند عفونتها
2- سوءمصرف مواد، مانند ترکيبات افيوني و کوکائين
3- صدمات مغزي
4- علل متفرقه، مانند محروميت از خواب به مدت طولاني، بيماريهاي سيستم عصبي مرکزي مانند صرع، بيماريهاي قلبيعروقي مانند نارسايي قلب.
همچنين اغلب داروها خصوصا زماني که بيش از حد مصرف شوند، ميتوانند موجب بروز اين اختلال شوند.
اين اختلال در چه افرادي بيشتر ديده ميشود؟
0/4 درصد افراد 18 سال به بالا، به اين اختلال مبتلا ميشوند که در افراد 55 سال به بالا اين ميزان به 1/1 درصد افزايش مييابد. همچنين 10 تا30 درصد افرادي که به هر دليل در بيمارستان بستري ميشوند، شانس ابتلا به دليريوم را دارند.
تقريبا 30 درصد بيماران جراحي شده در آي.سي.يو (ICU) و بيماران قلبي بستري در سي.سي.يو (CCU)، حدود 40 تا 50 درصد افرادي که پس از جراحي شکستگي مفصل ران در بخش ريکاوري به سر ميبرند، دليريوم را تجربه ميکنند.
همچنين حدود 20 درصد افراد دچار سوختگي شديد و 30 تا 40 درصد افراد مبتلا به ايدز در زمان بستري علايمي از دليريوم را تجربه کردهاند.
دليريوم پس از عمل جراحي عمدتا به دليل ترس از عمل، درد پس از عمل، بيخوابي، اختلال تعادل الکتروليتي، عفونت، تب و خونريزي رخ مي دهد.
به طور کلي دليريوم در افراد 65 سال به بالا که در بيمارستان بستري ميشوند، بيشتر قابل انتظار است.
چگونه ميتوان دليريوم را شناسايي کرد؟
توسط اختلال در سطح هوشياري به صورت کاهش شناخت آگاهي نسبت به محيط اطراف (زمان، مکان و تشخيص) ، اختلال توجه و کاهش حافظه فوري، اختلال در فرآيند تفکر، اختلال درک مانند توهم و هذيان، اختلال در خواب و بيداري، افزايش تحريکپذيري، اضطراب و گاهي خلق بالا مي توان دليريوم را شناسايي کرد.
بعضي علايم عصبي مانند پرشهاي عضلاني و يا اختلال در تکلم هم گاهي ديده ميشوند.
درباره روشهاي تشخيص اين اختلال توضيح دهيد؟
در اغلب موارد اين بيماري با علايمي که به طور ناگهاني در فرد ايجاد شده است، تشخيص داده ميشود و با بررسي وضعيت فرد ميتوان به علايم بيماري پي برد.
موارد زير در تشخيص علت دليريوم کمکمي کنند:
- کاهش ضربان قلب در پرکاري تيروييد و افزايش فشار داخل جمجمه
- افزايش ضربان قلب در پرکاري تيروييد، عفونتها، نارسايي قلب
- افزايش درجه حرارت بدن در عفونت و واسکوليت
- افزايش فشار خون در تومورهاي داخل جمجمه
- کاهش فشار خون در پرکاري تيروييد و خونريزي حاد
- افزايش تنفس در ديابت، ذاتالريه و نارسايي قلب و تب بالا
- در نوار مغزي امواج آهسته منتشر به چشم ميخورد.
در مجموع بايد يک بررسي همهجانبه آزمايشگاهي، براي تشخيص علت دليريوم و رفع آن انجام گيرد.
اين اختلال با چه بيماريهايي ممکن است اشتباه شود؟
اين بيماري ممکن است با دمانس يا زوال عقل اشتباه گرفته شود، ولي بايد گفت که شروع دليريوم سريع است و در دمانس شروع و سير کندتر ميباشد.
همچنين اختلال در هوشياري، مختص دليريوم است. طول مدت بيماري نيز در دمانس چند ماه تا چند سال است، اما در دليريوم چند ساعت تا چند روز است.
آيا اختلال دليريوم با بيماري اسکيزوفرني و افسردگي نيز اشتباه گرفته ميشود؟
در اسکيزوفرني، توهمات و هذيانهاي بيمار سازمان يافتهترند و تغيير زيادي در سطح هوشياري آنها مشاهده نميشود.
در افسردگي نيز سابقه بيماري و خلق افسرده، تعيينکننده است.
آيا دليريوم قابل درمان و بهبود است؟
در درجه اول بايد علت دليريوم مشخص شود و پس از تشخيص علت اصلي، درمان لازم را شروع گردد. بايد توجه داشت که يک سري اقدامات مراقبتي و حمايتي براي حفظ بيمار از خطرات احتمالي ضروري است، مانند بازنگهداشتن فضاي تنفسي، توجه به ريتم قلب و تنفس، آرام نگه داشتن بيمار بيقرار و در صورت لزوم ثابت کردن بيمار.
دو علامت مهم دليريوم که نياز به درمان دارويي فوري دارند عبارتند از روانپريشي و بيخوابي که داروهاي لازم به وسيله متخصص روانپزشکي تجويز ميشود.
پيشآگهي اين بيماري را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
در اغلب موارد اين بيماري کمتر از يک هفته به طول ميانجامد، هر چند شروع خيلي سريعي دارد. پس از تشخيص علت بروز دليريوم، در مدت سه تا هفت روز علايم بيماري کاهش و بيمار بهبود مييابد.
هر چه سن بيمار و طول مدت بيماري بيشتر باشد، طول درمان و سير بهبود نيز طولانيتر خواهد بود.
تهيه کننده مصاحبه: دکتر مجيد سلطاني
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید