زيره ي سبز گياهي است بوته اي و علفي به ارتفاع حداکثر نيم متر. ساقه ي اين گياه راست و داراي انشعابات دوتايي است. ريشه ي آن باريک و بلند و به رنگ سفيد است.
برگ ها به خاطر تقسيمات و بريدگي هاي زيادي باريک و نخي شکل هستند و به صورت متناوب بر روي ساقه قرار گرفته اند. گل ها کوچک به رنگ سفيد و گاهي صورتي مي باشند که مجموع آن ها به صورت چتر مرکب در انتهاي ساقه قرار گرفته اند.
ميوه ها دوکي شکل و به طول حداکثر 6 ميلي متر و عرض 1/5ميلي متر مي باشند که سبز کم رنگ مايل به خاکستري هستند و بوي معطري دارند.
غير از ميوه، قسمت هاي ديگر گياه نيز معطر است. قسمت مورد استفاده ي اين گياه، ميوه هاي آن است که سرشار از اسانس مي باشد.
زيره ي سبز در ايران به صورت خودرو و يا کشت شده وجود دارد و مهم ترين مناطق رشد و تکثير آن گستره ي وسيعي از استان خراسان از جمله سبزوار، نزديک مشهد و اطراف سرخس، اطراف سمنان، اطراف تهران، اطراف دامغان و بسياري ديگر از نواحي مستعد ايران مي باشد.
تاريخچه:
زيره ي سبز جزء اصلي پودرهاي کاري و چيلي است و به عنوان طعم دهنده در محصولات غذايي - تجاري متنوعي به کار مي رود.
روغن اين گياه از طريق تقطير با بخار آب، براي مزه دار کردن نوشيدني ها، دسرها و چاشني ها مصرف مي شود و همچنين جزء معطر کرم ها، لوسيون ها و عطريات است.
ترکيبات مهم:
دانه هاي زيره ي سبز حاوي تا 5 درصد اسانس، 22 درصد چربي، تعداد زيادي اسيد آمينه ي آزاد، تعدادي فلاونوئيدهاي گلوکزيدي از جمله مشتقاتي از آپي ژنين و لوتئولين است.
ترکيبات اصلي، اسانس آلدهيدي هستند که تا 60 درصد آن را تشکيل مي دهند.
کومين آلدهيد مهم ترين جسم اسانس زيره ي سبز است. چنانچه دانه ها پودر شوند، اسانس آن تا حدود 50 درصد کاهش مي يابد و در صورتي که مدت آسياب کردن بيش از يک ساعت باشد، کاهش ميزان اسانس از اين هم بيشتر خواهد بود.
ترکيبات ديگر اسانس هيدروکربن هاي منوترپني و سس کويي ترپني است.
يکي از بهترين نشانه هاي مرغوبيت و کهنه نبودن دانه ها، وجود دو جسم کومين آلدهيد و 3- پارامنتن 7- آل به مقدار قابل توجه در اسانس زيره ي سبز است.
دارو شناختي و اثرات مهم:
عصاره ي اتردوپترولي زيره ي سبز خاصيت آنتي اکسيداني خوبي دارد. گرچه کومين آلدهيد خالص حتي با غلظت هاي بالا اثرات مهار پراکسيداسيون کبدي را نشان نداده است، ولي قدرت پاک کنندگي آنيون هاي سوپراکسايد را دارا است.
در مطالعاتي ادويه هاي حاوي زيره ي سبز خاصيت ضد سرطاني را در موش نشان داده است.
اسانس زيره ي سبز و کومين آلدهيد داراي اثرات قوي لاروکش و ضد باکتري مي باشد. اسانس آن در غلظت هاي 300 تا 600 در ميليون، از رشد لاکتوباسيلوس پلانتاروم جلوگيري مي کند.
سميت و عوارض جانبي:
زيره ي سبز هميشه يک ادويه ي غيرسمي و خوراکي بوده است. در عين حال ممکن است بعضي افراد به آن حساسيت داشته باشند.
در آزمايش اسانس خالص زيره ي سبز از قسمت تراشيده شده ي پوست شکم موش به سرعت جذب و اثرات فتوتوکسيسيته ي آن مشخص شد. اين اثر بيشتر به ترکيب کومين آلدهيد آن نسبت داده شده است.
طريقه و ميزان مصرف:
* مصرف هر نوبت زيره ي سبز را بين 300 تا 600 ميلي گرم توصيه کرده اند که مي تواند تنها يا همراه با گياهان ديگر و يا ادويه جات مصرف شود.
اين ميزان معادل با 10 عدد دانه مي شود. اسانس آن را مي توان 0/06تا0/2 ميلي ليتر در يک نوبت مصرف کرد.
مهم ترين اثرات گزارش شده:
سقط کننده، ضد درد، بي حس کننده، ضد کرم، ضد چسبندگي پلاکت ها، ضد باکتري، ضد سم، ضد صفرا، ضد باروري، ضد التهاب، ضد اکسيدان، ضد عفوني کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، تقويت کننده ي قواي جنسي، قابض، ضد نفخ، ضد احتقان، معرق، هضم کننده ي غذا، ادرار آور، شيرافزا، داراي خاصيت استروژني، قارچ کش، لاروکش، فتودرماتيتيک، محرک، تقويت کننده ي معده، تقويت کننده ي رحم و التيام دهنده ي زخم.
نکات قابل توجه:
1- مقدار مصرف اين نوع زيره نسبتاً کم است؛ به طوري که مصرف آن را در هر نوبت کمتر از 1 گرم توصيه کرده اند.
2- جنس، گونه، نوع اسانس و ترکيبات گياه زيره ي سبز با زيره ي سياه کاملاً متفاوت است و اثرات دارويي آن ها نيز در بعضي موارد تفاوت دارد؛ به همين دليل ميزان مصرف آن ها نيز متفاوت خواهد بود. مقدار مصرف زيره ي سياه، که در بسياري از غذاها مصرف مي شود، مي تواند ده برابر زيره ي سبز باشد.
3- بوي متفاوت اين دو نوع زيره( سبز و سياه ) به دليل متفاوت بودن ترکيبات اصلي اسانس آن ها است.
4- بيشترين مصرف زيره ي سبز در جهان در صنايع غذايي، ادويه جات، طم دهنده ها، خوشبو کننده ها و صنايع عطرسازي مي باشد.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید