نام علمي سماق Rhus coriaria است. "سماق" در قديم "سماک" نيز تلفظ ميشده است، در حقيقت فارسي آن سماك و عربي آن سماق است.
سُماق درختچه اي است کوهستاني که ميوه هاي خوشه اي دارد. رنگ ميوه ي آن قرمز و قهوه‏اي است (تصوير مجاور) و طعم آن گس است، ولي پس از رسيدن ترش مي‏شود. ميوه ي سماق پس از کوبيدن به عنوان چاشني، همراه با غذاهايي مانند کباب استفاده ميشود.
اين گياه اغلب در مناطق مديترانه، جنوب ايتاليا و آسياي شرقي به ويژه در ايران ديده مي شود. انواع متنوعي دارد که برخي از آنها جنبه ي تزييني داشته و اگر حواسمان نباشد، مي تواند موجب مسموميت و خارش گردد.
در يونان باستان از چوب سماق براي رنگ آميزي پارچه هاي پشمي استفاده ميشده است و در کشور ايتاليا از اين گياه براي رنگ دادن به چرم استفاده مي کردند.
در برخي از کشورها از سماق نوشيدني تهيه ميکنند که براي تسکين درد معده و اختلالات گوارشي موثر است.
سماق از نظر طب قديم، سماق سرد و خشک است.

حال خواص سماق عبارتند از :
- خاصيت ضد ميكروبي دارد.
- خاصيت آنتي اکسيداني دارد. آنتي اکسيدان ها موادي هستند که از عمل راديکال هاي آزاد در بدن جلوگيري مي کنند. راديکال هاي آزاد با تخريب سلول هاي بدن نقش مهمي در بروز انواع سرطان دارند. بنابراين آنتي اکسيدان ها از بروز سرطان ها جلوگيري مي کنند.
- براي بيماران ديابتي مفيد است، زيرا يكي از عوامل به وجود آمدن عوارض مختلف در ديابتي ها، تركيب شدن گلوكز (قند خون) با پروتئين هاي حياتي بدن است كه به تغيير ساختار شيميايي و عملكرد اين پروتئين ها مي انجامد. مطالعات نشان مي دهد كه سماق تا 81 درصد از بروز اين فرايند جلوگيري مي كند.
- براي دندان درد مفيد است.
- اشتها را تحريک ميکند.
- به دليل داشتن تانن فراوان، قابض و پاک کننده معده ميباشد.
- خاصيت ادرارآور يا ديورتيک دارد.
- تب را پايين مي آورد.
- در درمان بيماريهاي روماتيسمي و نقرس موثر است.
- خون را تصفيه مي کند و مواد زائد خون (مانند اوره) را دفع مي کند.
- لثه ها را تقويت کرده و آنها را محکم مي سازد.
- براي برطرف شدن تهوع و بي اشتهايي مفيد است.
- تقويت کننده ي دستگاه گوارش است.
- از خونريزي معده جلوگيري مي‏کند.
- علت افزودن سماق به کباب اين است که خوردن گوشت کباب شده باعت توليد آنزيمهايي در بدن ميشود كه مضر هستند. سماق ميتواند اثر اين آنزيم ها را خنثي كند.
- در رفع غلظت خون موثر است.
- خوردن گرد سماق با آب سرد از خونريزي داخلي جلوگيري مي کند.
- غرغره ي جوشانده سماق براي ورم گلو و دهان مفيد است.
- ماليدن آب جوشانده ي سماق روي محل ضربه ديده، از ورم آن جلوگيري مي کند.
- گردي كه روي ميوه سماق مي‏نشيند و به آن خاك سماق مي‏گويند، بسيار قابض و كمي تلخ است و به علت داشتن املاح، از ترشحات بي رنگ زنانه جلوگيري مي‏كند.
- منوراژي (خونريزي رحم) و خونريزي در فواصل قاعدگي را کاهش مي دهد.
- خونريزي سينه (هموپتزي) را کم مي کند.
- اسهال معمولي و اسهال خوني را برطرف مي کند.
- کمپرس با سماق در التيام زخم، سوختگي، اگزما، ترک نوک سينه و عضو ضرب ديده موثر مي باشد.
- براي رفع تهوع و استفراغ ، سماق را با زيره و آب سرد مخلوط کرده و مصرف نماييد.
- چاي سماق براي کاهش تعريق به کار مي رود.
- کساني که هموروئيد (بواسير) دارند و زناني که ترشحات بي رنگ زنانه دارند، سماق را جوشانده و داخل لگني بريزند و در آن بنشينند.
- در قديم برگ درخت سماق را دم کرده و براي سياه کردن مو از آن استفاده مي کردند.
- در قديم سماق براي درمان سوزاک و سل به کار مي رفته است.
- در قديم شيره خارج شده از درخت سماق را براي درمان بيماري هاي دستگاه ادراري به کار مي بردند.
هشدارها :
* خوردن سماق تازه باعث مسموميت مي شود. بنابراين فقط بايد خشک آن را مصرف نمود.
* به دليل اينکه طبيعت سماق سرد است، براي افراد سردمزاج مناسب نيست و بايد با گياهان گرم مصرف شود.
* مصرف بيش از حد سماق مي تواند مسموميت زا باشد.
* سماق را بايد به دور از نور مستقيم خورشيد نگهداري نماييد.
گردآوري مطلب : نيره ولدخاني – سايت تبيان