سؤالي که در ذهن همه افراد مطرح مي شود اين است که چگونه مي توان قبل از ازدواج به خصوصيات روحي و رواني همسر پي برد؟ و آيا مي شود با رعايت موازين شرعي و عرفي، شخصي را قبل از ازدواج شناخت؟

خواستگاري در درجه اول احترام و اکرام به جنس مؤنث است.

 

جواب اين سؤال تا حدودي مثبت است به شرطي که عاقلانه با موضوع برخورد شود. به پسران جوان توصيه مي کنيم، دقت کنيد شخصي را که براي ازدواج انتخاب مي کنيد، آيا شخصيت اجتماعي، يعني مجموعه حرکات، رفتارها، آدابِ معاشرت و برخورد اجتماعي اش با عقايد شما همخوان هست يا خير؟ اگر همخواني وجود داشت تحقيقات جزيي در مورد خانواده اش به عمل آوريد و خانواده او را با خانواده خود از لحاظ اقتصادي، اجتماعي مقايسه کنيد، اگر در يک رديف بوديد به خواستگاري برويد.

دختر خانم هاي جوان بايد ابتدا تحقيقات جزيي در مورد خواستگارشان به عمل آورند اگر در کليات مانند وضعيت اقتصادي و اجتماعي، موقعيت شغلي و تحصيلي، فرد مورد نظرشان با آنها همخوان است، اجازه دهند خواستگار به خانه آنها بيايد.

تاريخچه خواستگاري به قبل از ميلاد مسيح برمي گردد. خواستگاري از طرف مردان انجام مي شده. به عبارت ديگر مرد به خواستگاري زن مي رود، و اين امر به خاطر تفاوت هاي روان شناختي زن و مرد است، خواستگاري در درجه اول احترام و اکرام به جنس مؤنث است.

زماني که به خواستگاري مي رويد و يا از شما خواستگاري مي شود، زيباترين لباسهايتان را به تن کنيد و پوششي شيک و مناسب داشته باشيد. اولين ديدارها هميشه در اذهان باقي مي مانند. عده اي با لباس هاي نامناسب و نه چندان تميز به خواستگاري مي روند و تصورشان اين است که اين شخص بايد وضعيت زندگي مرا بداند در صورتي که اين وضعيت خاطره خوشي به جا نمي گذارد. در تمام طول مراسم خواستگاري متانت و وقار بايد از ناحيه هر دو خانواده مراعات شود و رفتارهاي نامناسب و جلف ، ذهنيت هاي بدي را رقم مي زنند.

هنگام صحبت کردن فرد مورد نظرتان، سراپا گوش باشيد، و دقت لازم را به عمل آوريد تا مطالب گفته شده را بهتر بتوانيد به خاطر بسپاريد و هنگامي که خودتان صحبت مي کنيد نيز سعي کنيد، سنجيده حرف بزنيد. پس از اين که از گذشته و شرح حال فرد مقابل مطلع شديد مي توانيد ديدگاهش را راجع به مذهب سؤال کنيد.

 

در هنگام صحبت کردن با فرد مورد نظر در اولين جلسه بنا را بر صداقت و يکرنگي بگذاريد و متعهد شويد که آنچه مي گوئيد کاملاً از سر صدق و صفا باشد و به اين تعهد خود نيز پاي بند شويد. بهتر است به عنوان اولين سؤال از فرد مقابل بخواهيد خودش را کامل معرفي کند؛ به عبارت ديگر از او بخواهيد خلاصه اي از گذشته زندگيش براي شما بگويد خودتان نيز متقابلاً خلاصه اي از سرگذشت خود را مطرح نماييد. سرگذشت و بيوگرافي شامل اين موارد مي شود: معرفي کامل نام و نام خانوادگي، شغل، سن، شغل پدر و مادر، ميزان تحصيلات هر يک از آنها، وضعيت شغلي و تحصيلي و سني ديگر افراد خانواده، و اين که شما در چه خانواده اي و با چه شرايطي بزرگ شديد و مسائل خاص زندگي شما در گذشته چگونه بوده است. در هنگام صحبت کردن فرد مورد نظرتان، سراپا گوش باشيد، و دقت لازم را به عمل آوريد تا مطالب گفته شده را بهتر بتوانيد به خاطر بسپاريد و هنگامي که خودتان صحبت مي کنيد نيز سعي کنيد، سنجيده حرف بزنيد. پس از اين که از گذشته و شرح حال فرد مقابل مطلع شديد مي توانيد ديدگاهش را راجع به مذهب سؤال کنيد. بپرسيد نگرش شما راجع به مذهب چيست؟ مذهب چقدر در زندگي شما نقش دارد و تا چه اندازه به آن اهميت مي دهيد؟ و بعد متقابلاً ديدگاه خودتان را راجع به مذهب مطرح نماييد و دقيقاً نگرش خود را در اين مورد تشريح نماييد؛ اگر براي مثال در مورد احکام مقيد هستيد و علاوه بر واجبات، مستحبات را نيز رعايت مي کنيد، اين مورد را حتماً تذکر دهيد و با نگرش ها و احساسات فرد مقابل مقايسه نماييد.

مطلب ديگري که مي توانيد سؤال کنيد نگرش مخاطب شما راجع به مسائل اقتصادي و نحوه درآمد است، در اينجا شغل خود و ميزان درآمد ماهيانه خود را مطرح کنيد؛ بلوف نزنيد، آنچه واقعاً هست را بگوييد.

خانم ها نيز بايد از خواستگارشان سؤال کنند به نظر شما يک زن و همسر ايده آل چگونه فردي مي تواند باشد و بعد صفات مطرح شده را با خصوصيات و ساختمان رواني خود مقايسه کنند، اگر ناهمخواني يافتند بايد بگويند اين ويژگي ها را ما نداريم و يا اصلاً با ساختمان رواني ما بيگانه است، خانم ها حتماً سؤال کنند انتظار مرد مورد نظرشان از آنها چيست، به نظر آنها زن بايد با چه نوع پوششي در اجتماع ظاهر شود، چگونه بايد با مردم نشست و برخاست نمايد. نظرش راجع به شاغل بودن زن چيست.

 

امکانات مالي خود را توضيح دهيد، اگر توان مالي شما در شرايط فعلي بيشتر از امکانات موجود نيست اين مورد را نيز تذکر دهيد و سپس نظر دختر خانم را در اين مورد بخواهيد، ببينيد ايشان چه مقدار پول را براي داشتن يک رفاه نسبي لازم مي دانند، و اگر خواسته هاي ايشان با درآمد شما همخوان نيست موضوع را مطرح و روي آن تأکيد نماييد، وعده ها و قول هايي که با امکانات شما نمي خواند و امکان برآورده شدنش نيست ندهيد.

هميشه براي بهتر شدن زندگي تلاش کنيد ولي قول هاي نابه جا ندهيد. علاوه بر نگرش خود و فرد مورد نظر، در مورد مسائل مادي و اقتصادي بايد موقعيت اقتصادي هر دو خانواده را با يکديگر مقايسه کنيد. فراموش نکنيد بسيار مهم است که دختر و پسر از يک رديف اقتصادي با يکديگر ازدواج کنند و ازدواج طبقات متضاد اجتماعي اصلاً صلاح نيست.

 

يکي ديگر از مطالبي که حتماً بايد در جلسه خواستگاري پرسيده شود، ارزش هاي خانوادگي است. بايد بفهميد در خانواده فرد مقابل چه چيزهايي ارزش است. اگر در خانواده شما تحصيل جايگاه مهمي دارد و خانواده براي تحصيلات و فرد تحصيل کرده ارزش زيادي قائل هستند، ولي در خانواده شخص مورد نظر شما هيچ بهايي به تحصيل و تحصيل کرده داده نمي شود، جاي تأمل دارد؛ بايد اندکي دست نگه داريد. يا چنانچه در خانواده شما حجاب و رعايت کردن آن بسيار مهم است و يکي از ارزش هاي حساس در خانواده به شمار مي رود ولي در خانواده طرف مقابل حجاب کم رنگ است و يا اصلاً جايگاهي ندارد و در عوض پول مهمترين ارزش است، در اينجا شما با يکديگر همخواني نداريد.

بعد از بررسي نگرش هاي فرد مقابل راجع به مذهب و مسائل اقتصادي و ارزش هاي خانوادگي، نوبت به بررسي ارزش هاي درون فردي مي رسد. در اينجا افکار، عقايد، ايده آل ها و علائق را به طور کاملاً جزيي مطرح کنيد. آقايان حتماً از خانم ها بپرسند، به نظر آنها يک مرد ايده آل چگونه فردي است، و چه شرايطي بايد داشته باشد؟ اگر خصوصياتي را که خانم مطرح مي کند در وجود شما نيست سريعاً اعلام نماييد اين خصوصيات فردي مورد نظر شما، در ما نيست و يا اصلاً نمي توانيم اينگونه باشيم. خانم ها نيز بايد از خواستگارشان سؤال کنند به نظر شما يک زن و همسر ايده آل چگونه فردي مي تواند باشد و بعد صفات مطرح شده را با خصوصيات و ساختمان رواني خود مقايسه کنند، اگر ناهمخواني يافتند بايد بگويند اين ويژگي ها را ما نداريم و يا اصلاً با ساختمان رواني ما بيگانه است، خانم ها حتماً سؤال کنند انتظار مرد مورد نظرشان از آنها چيست، به نظر آنها زن بايد با چه نوع پوششي در اجتماع ظاهر شود، چگونه بايد با مردم نشست و برخاست نمايد. نظرش راجع به شاغل بودن زن چيست. اگر خانم ها در شرايط فعلي شاغلند و به شغلشان نيز علاقه مند هستند و کار کردن برايشان اهميت دارد، ولي احساس مي کنند خواستگارشان نظر چندان مساعدي نسبت به شاغل بودن زن ندارد بايد به اين نکته تأکيد شديد کنند، حتي در صورت لزوم آن را شرط ضمن عقد قرار دهند.

فرد مورد نظر را مورد مطالعه قرار دهيد نکات مثبت را در شخصيت و موقعيت وي جستجو کنيد و آن را در يک ستون زير هم قرار دهيد در مقابل ستوني را نيز به صفات و خصوصيات منفي اختصاص دهيد. آن مورد يا مواردي از خصوصيات منفي را که اطمينان صد در صد داريد تغيير مي نمايد مثبت حساب کنيد. و سپس آنها را مورد سنجش قرار دهيد و تحليل کنيد.

 

مسئله ديگري که بايد در خواستگاري مطرح شود برنامه هاي فعلي و برنامه هاي آينده است. وضعيت فعلي تان را کاملاً مشخص نماييد، برنامه هاي آينده را نيز حتماً مطرح کنيد. اگر قصد ادامه تحصيل داريد اين نکته را تذکر دهيد. اگر قصد جا به جايي و مسافرت خارج از کشور داريد، بايد قبل از ازدواج مطرح نماييد. اگر بيماري هاي جسماني خاص داريد، و يا قبلاً در زندگي شما اتفاقي افتاده است (احتمالاً نامزدي يا عقد داشته ايد و ناموفق بوده است و يا مسائل مشابهي داشته ايد) آنها را پنهان نکنيد قبل از اين که همسرتان از ديگران بشنود و نسبت به شما بي اعتماد گردد خودتان مطرح نماييد؛ در اين صورت وجدان راحتي نيز خواهيد داشت.

شايد همه اين مطالب را در جلسه خواستگاري نتوان مطرح کرد، هيچ اشکالي ندارد تعداد جلسات خواستگاري را اضافه نماييد، مشروط به اين که حسن نيت داشته باشيد. بعد از اين که طي جلسات خواستگاري اطلاعات لازم را دريافت کرديد و نکته اي بر شما مبهم نماند، زمان ارزشيابي و تجزيه و تحليل فرا مي رسد. در اينجا فرد مورد نظر را مورد مطالعه قرار دهيد نکات مثبت را در شخصيت و موقعيت وي جستجو کنيد و آن را در يک ستون زير هم قرار دهيد در مقابل ستوني را نيز به صفات و خصوصيات منفي اختصاص دهيد. آن مورد يا مواردي از خصوصيات منفي را که اطمينان صد در صد داريد تغيير مي نمايد مثبت حساب کنيد. و سپس آنها را مورد سنجش قرار دهيد و تحليل کنيد. گاهي اوقات يک مورد منفي به تمام موارد مثبت مي چربد مثلاً فرد مورد نظر تحصيلات و شغل خوب دارد از خانواده خوب و نجيب و موقعيت اقتصادي اش نيز مناسب است، اخلاق خوبي هم دارد ولي معتاد است. در اين شرايط بايد دست نگه داشت و براي ازدواج عجله نکرد و يا اين که شرايط زندگي خوب است ولي شغل غيرقانوني دارد. مسلماً زندگي با چنين شخصي سراسر اضطراب خواهد بود.

پس از آنکه ارزشيابي انجام شد و وجوه اشتراک و تفاهم زياد بود بايد تحقيقات کامل، در محل زندگي و محيط کار در مورد چگونگي رفت و آمد با دوستانش و ديگر موارد به عمل آيد عده اي معتقد به انجام تحقيق قبل از ازدواج نيستند و مي پندارند افرادي که از آنها تحقيق مي شود اگر گرايش و نظر خوب به فرد داشته باشند همه چيز را مثبت جلوه مي دهند و اگر با فرد مورد نظر مشکل داشته باشند وي را آدمي منفي ارزيابي مي نمايند و واقعيات را مطرح نمي کنند. در صورتي که در واقع چنين نيست. اگر از تعداد زيادي تحقيق به عمل آيد حداقل نتيجه اش اين خواهد بود که به شما مي گويند آيا اين فرد قبلاً ازدواج کرده است يا خير؟ و آيا اينها خانواده جار و جنجالي هستند يا خير؟ آيا برخورد اجتماعي خوبي با مردم دارند يا نه؟ بنابراين تحقيق بدون منفعت هم نيست؛ شناخت شما را نسبت به همسر آينده و فرد مورد نظر افزايش مي دهد.

پشتوانه تمامي مسائل گفته شده، توکل به خداي متعال و قادر مطلق است. در صورتي که تشابهات زياد و تحقيقات انجام شده، مثبت بود با توکل بر خدا ازدواج کنيد. ان شاءا... زندگي خوب و سرنوشت خوبي در انتظار شما خواهد بود.

در اينجا نکته اي قابل ذکر است و آن اين که، هر ازدواجي عليرغم تمامي دقت هايي که براي آن به عمل آيد و با رعايت کليه ملاک ها و معيارهاي گفته شده، باز هم حدود بيست درصد ريسک دارد. و اين ريسک به خاطر جنبه هاي ناشناخته آن است يا پيش بيني هايي که به وقوع پيوسته است يا خلاف تصور بوده است و به خاطر مسائلي بوده که قبل از ازدواج سؤال و مطرح نشده اند و يا اگر پرسيده شده اند جواب صحيحي براي آنها دريافت نکرده اند. بنابراين رعايت کردن معيارهاي ازدواج، تضمين صد در صد براي ازدواج موفق را همراه ندارد ولي در بسياري از مواقع از به وجود آمدن مشکلات پس از ازدواج جلوگيري مي کند و از تنش ها و ناراحتي هاي درون خانوادگي پس از ازدواج مي کاهد.

سخني با خانواده ها

بعضي از خانواده ها مقيدند بلافاصله پس از يک جلسه خواستگاري، تکليف دختر و پسر مورد نظرشان مشخص شود و موافق نيستند خواستگاري به چندين جلسه موکول شود. به اين دسته خانواده ها متذکر مي شويم انتخاب همسر و ازدواج نياز به مطالعه و شناخت دارد و اين شناخت در يک جلسه خواستگاري مثلاً يک ساعته مقدور نيست. بنابراين اگر دختر و پسر به قصد ازدواج مي خواهند با يکديگر صحبت بيشتري داشته باشند، خانواده ها بايد در اين مورد قدري انعطاف به خرج دهند: شناخت لازمه زندگي است. نگراني اين نوع خانواده ها به خاطر قضاوت مردم و آشنايان است در صورتي که مردم، آشنايان و همسايگان هم نظر منفي راجع به خواستگاري کردن از دختران ندارند. پسري هم که به قصد خواستگاري وارد خانه شما مي شود حريم خانه برايش اخلاق ايجاد مي کند و اين امر بسيار بهتر از آن است که دختر و پسر در خارج از محيط خانه و دور از اطلاع خانواده ها رفت و آمد داشته باشند و تصميمات نسنجيده بگيرند و يا معضلات اخلاقي به وجود آورند.

 

منابع

- مقدمه اي بر روان شناسي ازدواج – تأليف : زهره رئيسي

- خانواده در اسلام – تأليف حسين مظاهري

- مشاوره ازدواج – تأليف علي اسلامي بجنوردي نسب