محرم و نامحرم از راه خويشاوندي
براي اينكه بتوان زناني را كه ميتوان با آنها ازدواج كرد، از نظر مقررات اسلام بشناسيم بايد محرم را از نامحرم تشخيص دهيم، زيرا با خانمي كه به انسان محرم استنميتوان او ازدواج كرد، و برعكس، زناني را كه به انسان نامحرم هستند (بهجز موارد خاصي كه بيان خواهيم كرد) ميتوان به عقد ازدواج خود درآورد. همچنين شرايطي وجوددارد كه محرمي را نامحرم و نامحرمي را محرم ميكند و دانستن اين شرايط در شناختن زنان قابل ازدواج به ما كمك ميكند و از آنجا كه ازدواج يگانه راه مشروع و طبيعي اعمال غريزة جنسي و تكوين خانواده است، شناخت دقيق محرم و نامحرم در استحكام اين نهاد اصيل و پاكي نسب شما خواهران و برادران ديني تأثير بسزايي دارد. لذا ما محرمها را كهاز سه راه خويشاوندي، ازدواج و شيردادن به وجود ميآيد در سه درس مستقل بياننموده و در پايان اين مطالب كه در قالب مواد فقهي بيان ميشود، دو جدول محرم ونامحرم را كه چكيدة اين مواد هستند، استخراج كردهايم.
1. هر مردي با مرد ديگر محرم است، هر چند از لحاظ نژاد و زبان و رنگ و پوست وحتي دين مختلف باشد. نيز هر زني با زن ديگر محرم است، و خلاصه از نظر مقرراتاسلام، هر مذكر يا مونثي با افراد همجنس خود محرم هستند.
2. هر زني با هر مردي نامحرم است و فقط سه عامل (خويشاوندي، ازدواج و شيردادن)سبب محرم شدن زن با مرد ميشود، كه در درسهاي هفتاد و يكم تا هفتاد و سوم بهتفضيل در مورد اين عوامل و كيفيت محرم شدن از طريق آن عوامل توضيح داده خواهدشد.
3. هر دو نفري كه با يكديگر محرم شدند، ميتوانند به اعضاي بدن يكديگر - غير ازعورتين - نگاه كنند، به شرط اينكه همراه با لذت و تحريك شهوت نباشد و نيز دو انسان محرم، در هيچ صورت حق ندارند با يكديگر ازدواج كنند.
4. دو انسان نامحرم حق ندارند به اعضاي بدن يكديگر نگاه كنند مگر در موارد ومواضع مخصوص كه در توضيح المسائل مراجع تقليد آمده است و ميتوانند با يكديگر ازدواج كنند مگر آن كه مانعي وجود داشته باشد، مانند اينكه زن كافره باشد، يا در عدةشوهر قبلياش باشد و يا خواهرزن باشد و موارد ديگري كه در توضيح المسائل مراجعتقليد ذكر شده است. اين زنان با وجود اينكه به انسان نامحرماند ازدواج با آنها تا رفع مانع جايز نيست.
5. هر پدر و مادر به دختر و پسر خود محرماند؛ همچنين پدربزرگ و مادربزرگ نسبتبه نوهها و نبيرههاي خويش محرم هستند.
توضيح: هر انساني يك پدر و مادر دارد و هر يك از پدر و مادر او هم يك پدر و مادردارند و باز هر يك از آن پدرها و مادرها داراي پدر و مادري ميباشند؛ بنابراين هر انسانيدر طبقة سوم نسبش (يعني سه نسل بالاتر از خود)، داراي چهار پدر و چهار مادر است، بهاين ترتيب 1) پدر پدر پدرش، 2) پدر پدر مادرش، 3) پدر مادر پدرش، 4) پدر مادر مادرش،5) مادر مادر مادرش، 6) مادر مادر پدرش، 7) مادر پدر مادرش، 8) مادر پدر پدرش. همةاينها اگز زنده باشند به انسان محرماند به اضافة پدر و مادر خودش و پدر و مادر پدر ومادرش كه جمعاً چهارده تن ميشوند و در طبقة چهارم (يعني چهار نسل بالاتر از خود)شانزده تن ديگر به اينها اضافه ميشوند. به طور خلاصه مادة پنجم محارم را ميتوان چنين ذكر كرد: پدر و مادر بيواسطه و پدر و مادر با واسطه كه پدر بزرگ و مادر بزرگ انسان هستند، به انسان محرماند.
6. فرزندان انسان، چه دختر باشند و چه پسر و هر چه پايين روند، به پدر و مادر خويشو نيز به پدربزرگ و مادر بزرگ خودم محرماند.
توضيح: نام طبقات فرزندان و فرزندزادگان در لغت فارسي به ترتيب از اين قرار است:
1ـ فرزند، 2ـ نوه (كه او را نواده و نواسه هم گويند)، 3ـ نتيجه، 4ـ نبيره، 5ـ نبينه يا نديده(از آنجا كه نوعاً عمر انسان به مقداري نميرسد كه طبقة پنجم فرزندان خود را ببيند، آنطبقه را نبينه يا نديده ناميدهاند) و هر فردي از اين طبقات، چه دختر باشد و چه پسر، به پدربزرگ و مادر بزرگ اعلاي خود محرم است؛ حتي هر دختر سيدي در اين عصر با اميرالمؤمنين (ع) و همچنين با پيغمبر اكرم (ص) محرم است و هر پسر سيدي با حضرت زهرا(س) و همچنين با جناب خديجه مادر حضرت فاطمه (س) محرم است. لذا بند ششم محارمرا ميتوان چنين خلاصه كرد كه فرزندان بيواسطه و فرزندان با واسطه به انسان محرم هستند.
7. هر خواهر و برادري به هم محرماند، چه تني باشند (از يك پدر و مادر) و چه ناتني (ازپدر تنها يا از مادر تنها) و نيز فرزندان آنها نسبت به دايي و خاله و عمو و عمة خويش محرماند.
توضيح: اگر مردي از همسر خود پسر و دختر دارد، سپس با زن جديدي ازدواج ميكندكه او هم از شوهر پيشين خود، پسر و دختر دارد، اين فرزندان برادر و خواهر نيستند، اگرچه در يك خانواده زندگي كنند، زيرا نه پدر مشتركي دارند و نه مادر مشتركي، بلكهنامحرماند و ميتوانند با يكديگر ازدواج كنند، و اولاد آنها هم خواهرزاده و برادرزاده نيستند و ميتوانند با يكديگر ازدواج كنند. بلي، در صورتي كه همسر جديد از اين شوهرداراي اولاد شود، اين اولاد خودش كه از شوهر قبلي داشته است محرماند (زيرا مادرشانيكي است).
8. عمو و عمه به برادر زادگان خود محرماند، چه عمو و عمة تني باشند و چه ناتني و چهعمو و عمة خود انسان باشند يا عمو و عمة پدر و مادر انسان و همچنين عمو و عمة پدربزرگ و مادر بزرگ انسان به انسان محرماند.
توضيح: عمو يا عمة تني انسان كسي است كه با پدر و مادر انسان از يك پدر و مادرباشد و عمو و عمة ناتني انسان كسي است كه با پدر انسان از يك پدر يا يك مادر باشد،بنابراين عمو و عمة برادر و خواهر مادري انسان به انسان محرم نيستند، زيرا آنها برادر وخواهر انسان نيستند (نه تني هستند و نه ناتني). بنابراين زني كه دو شوهر كرده و از هركدام اولاد دارد، عمو و عمة اولاد شوهر اول با اولاد شوهر دوم محرم نيستند همچنين عمو و عمة اولاد شوهر دوم با اولاد شوهر اول نامحرماند.
9. دايي و خاله به خواهرزادگان خود محرماند، چه دايي و خالة تني باشند و چه ناتني، وچه دايي و خالة خود انسان باشد يا دايي و خالة پدر و مادر يا پدر بزرگ و مادر بزرگ.
توضيح: دايي يا خالة تني انسان كسي است كه با مادر انسان از يك پدر و مادر باشد ودايي يا خالة ناتني انسان كسي است كه با مادر انسان از يك پدر يا از يك مادر باشد.بنابراين، دايي و خالة برادر و خواهر پدري انسان به انسان محرم نيستند، زيرا آنها برادرو خواهر مادر انسان نيستند (نه تني هستند و نه ناتني). پس، مردي كه دو همسر گرفتهاست و از هر دو زنش اولاد دارد، اولاد زن اول با دايي و خالة اولاد زن دوم محرم نيستند وهمچنين اولاد زن دوم با دايي و خالة اولاد زن اول نامحرماند.
10. عموي عموي انسان و عمة عمة انسان وقتي با انسان محرماند كه عمو و عمة پدرانسان هم باشند. بنابراين اگر عمو و عمة انسان، پدر و مادري يا پدري نباشند، بلكه فقط مادري باشند و آنها عمو و عمهاي داشته باشند، آن عمو و عمه با انسان محرم نيستند،زيرا برادر و خواهر شوهر جدة انسان (مادر پدر) ميشوند و چنانچه گفتيم، خواهر وبرادر شوهر مادر انسان، به انسان محرم نيستند تا چه رسد به خواهر و برادر شوهر جده.و همچنين اگر دايي و خالة انسان، پدر و مادري با مادري باشند، دايي و خالة آنها دايي وخالة انسان هم ميشوند و با انسان محرماند، ولي اگر دايي و خالة انسان پدري باشند وآنها خاله و دايي داشته باشند، آن خاله و دايي نه با خاله و دايي انسان محرماند و نه با خودانسان.
11. اولاد عمو و عمه و نيز اولاد دايي و خالة انسان به انسان محرم نيستند و ميتوان باآنها ازدواج كرد و همچنين نوادگان ايشان و هر چه پايينتر بروند (مانند نتيجة عمو ونبيرة خاله) به انسان محرم نيستند.
تبصره: خويشاونديهايي را كه تا كنون شرح داديم، اگر به وسيلة و طي به شبهه حاصل شود، محرميت واقع ميشود. بنابراين اگر مردي زني را در شب تاريك زن خودبپندارد و با او آميزش كند و آن زن باردار شود و كودكي بزايد، آن مرد و زن، پدر و مادركودك خواهند بود و برادر و خواهر آن مرد و زن، عمو و عمه و دايي و خاله آن كودك محسوب ميشوند.
محرم و نامحرم از راه ازدواج
12. مردي كه بازني ازدواج ميكند، در درجه اول مادر آن زن و مادر بزرگهاي پدري ومادري او با آن مرد محرم ميشوند، هر چند با آن زن نزديكي نكرده و فقط صيغة عقدجاري شده باشد، دوم، اگر آن زن از شوهر قبلياش دختر داشته باشد آن دختر «ربيبة»مرد ناميده ميشود و پس از نزديكي مرد با همسرش، آن دختر هم به آن مرد محرمميشود؛ سوم، اگر آن مرد، پدر يا جد و اجدادي داشته باشد - چه جد پدري و چه جدمادري - همة آنها با زن محرم ميشوند و آن زن عروس همة آنهاست؛ چهارم، اگر آن مرد پسري از زن ديگرش داشته باشد، آن پسر هم با زن پدرش محرم ميشود، و همچنين با زن پدر پدر و زن پدر مادرش و هرچه بالاتر رود، محرم است.
13. محرميت عروس با پدر شوهر هميشگي است؛ يعني اگر عروس طلاق هم بگيرد و باشوهرش نامحرم شود با پدر شوهرش براي هميشه محرم است و حتي اگر بعد از عقد وقبل از نزديكي هم طلاِق بگيرند، بازهم براي هميشه با پدر شوهر محرم ميشود وازدواجشان جايز نيست.
14. اگر زن پسر انسان بعد از نزديكي طلاق گرفت و شوهر ديگري اختيار كرد و از آنشوهر دختري آورد، آن دختر با انسان نامحرم است ولي با پسر انسان كه شوهر قبلي اوبوده محرم است، زيرا ربيبة اوست و قبلاً گفته شد كه ربيبة انسان به او محرم است.
15. اگر مردي بعد از طلاق دادن همسرش داماد شود و از زن دوم خود پسري بياورد،آن پسر با زن اول محرم و ازدواجشان حرام است و همچنين اگر اين مرد از زن اولش پسري دارد، زن دومش به اين پسر محرم است و نيز پسر اين پسر و نوة اين پسر و هر چهپايين رود نسبت به زن دوم همين حكم را دارد.
16. محرم بودن مادرزن با دامادش دائمي است، يعني اگر داماد، زنش را طلاق دهد،بازهم آن داماد با مادر آن زن محرم است اگر چه با خود آن زن نامحرم ميشود.
17. اگر مردي با زني ازدواج كند كه آن زن از شوهر قبلياش دختري دارد، پس از آنكهبا زن نزديكي كرد، با دختر آن زن محرم ميشود و همچنين با دختر آن و نوة او و هرچه پايين رود محرم است، در صورتي كه هيچ يك از اين دخترها با پدر آن مرد محرم نيستند.
18. اولاد شوهر انسان و نوههاي پسري و دختري شوهر، به انسان محرماند وهمچنين اولاد زن انسان و نوههاي پسري و دختري او به انسان محرماند، به شرط آنكه بازن نزديكي كرده باشد، چه اين اولاد از شوهر قبل باشد يا از شوهر بعد. پس اگر زن انسانطلاق بگيرد و شوهر جديد اختيار كند و از او دختردار شود، آن دختر به انسان محرماست، و نيز اگر پسر زن انسان دختردار شود، آن دختر به انسان محرم است.
19. زن پدر زن انسان به انسان محرم نيست و حكم مادرزن را ندارد، زيرا انسان دامادآن زن نيست بلكه داماد شوهر آن زن است.
20. از آنچه در مادة 12 ضمن جملة سوم، گفتيم دانسته شد كه عروس خود انسان وعروس پسرانسان و عروس دختر انسان به انسان محرماند، ولي عروس زن انسان، يعنيهمسر پسر زن انسان، به انسان محرم نيست. بنابراين پدر و پدر شوهر انسان به انسانمحرم است و همچنين پدر و مادر شوهر انسان به انسان محرم است، ولي شوهر مادرشوهر انسان به انسان محرم نيست.
21. داماد شوهر انسان، يعني شوهر دختر شوهر انسان، با انسان محرم نيست.
22. زن عمو زن دايي انسان به انسان محرم نيستند، مگر اينكه زن عمو، خالة انسان وزن دايي، عمة انسان باشند، و همچنين اگر زن عمو و زندايي، مادر زن انسان باشند،بازهم محرم ميشوند.
23. خواهرزن انسان به انسان محرم نيست، ولي تا وقتي خواهر اول در قيد ازدواجاوست، نميتواند با خواهر دوم ازدواج كند.
24. اگر انسان بخواهد خواهرزاده يا برادرزادة همسرش را به عقد ازدواج خودش درآورد، بايد از همسرش كه خاله يا عمة او ميشود، اجازه بگيرد و بدون اجازة آنها ازدواج جايز نيست.
25. از خويشان زن انسان، غير از آنچه گفتيم به انسان محرم نيستند. بنابراين، خواهر زن، عمه و خالة زن، زن برادر زن، برادر زاده و خواهر زاده به انسان نيستند.
26. مادر زن پدر انسان به او محرم نيست، يعني مادر زن جديد يا قديم پدر انسان به اومحرم نيست. پس اگر پدر انسان غير از مادر او دو زن ديگر گرفته باشد ـ يكي از مادرانسان و ديگري بعد از مادر او ـ آن دو زن به انسان محرماند، ولي مادران آنها به انسان محرم نيستند.
27. هرگاه مردي زن مدخولهاش را طلاق دهد، آن زن مطلقه به آن مرد نامحرم ميشود،ولي دختر قبلي آن زن به مرد محرم است، همچنين مادر آن زن به مرد محرم است، و نيزپسري كه آن مرد از زن سابق داشته با آن زن محرم است و پدر آن مرد با آن زن نيز همينحكم را دارد.
28. اگر مردي با زني زنا كند، دختران زن با زاني نميتوانند ازدواج كنند و اين عملحرام است. همچنين اگر (نعوذبالله) مردي با مردي لواط كند، خواهر و مادر و دختر مفعولبه فاعل نامحرماند و ازدواج با آنها حرام است و اگر ندانسته ازدواج كنند، بايد هر زمان كه فهميدند، از يكديگر جدا شوند.
29. دو برادر ميتوانند با دو خواهر ازدواج كنند، و در اين صورت، فرزندان آنها عموزاده و خاله زادة يكديگرند.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید