آيا تا کنون متوجه تغييرات خلقي خود در فصل پاييز و زمستان شده ايد؟!!آيا در اين فصول بيشتر احساس خستگي و خواب آلودگي مي کنيد؟!
برخي افراد از علائم افسردگي ناشي از تغيير فصل در پاييز و زمستان رنج مي برند.علائمي که در فصل هاي ديگر مانند بهار و تابستان فروکش کرده و ديده نمي شود.به اين علائم(S.A.D) ياSEASONAL AFFECTIVE DISORDER يا افسردگي وابسته به فصل(افسردگي فصلي) مي گوييم. در واقع (SAD) به اختلالات خلقي گفته مي شود که به دليل تغييرات طول مدت روز در فصل هاي مختلف به وجود مي آيد.
(SAD) براي اولين بار در سال 1845 مورد بررسي قرار گرفت و نهايتا در اوايل سال 1980 به اين اسم نام گذاري شد.
از آنجا که نور خورشيد در فصل هاي مختلف بروي فعاليت حيوانات مي تواند تاثيرات متفاوتي داشته باشد(مانند خواب زمستاني و دوره هاي باروري )، SAD هم ممکن است ناشي از تغييرات طول روز و شدت نور در فصول مختلف باشد.
افسردگي در فصل پاييز و زمستان مربوط به ترشح هورمون ملاتونين است که "هورمون وابسته به خواب" نيز نام دارد و در تاريکي و هنگام خواب شبانه بيشترين ميزان ترشح را دارد.
متناسب با تغييرات فصل، تغييراتي در ساعت بيولوژيکي بدن بوجود مي آيد. اين تغييرات در روشنايي و نور ناشي از تغيير فصل هر چند که جزئي باشد، مي تواند باعث عدم تطابق ساعت فيزيولوژيکي بدن با برنامه روزانه شخص شود.
شايع ترين ماه هايي که مي تواند منجر به تغييرات فصلي و افسردگي شود، دي و بهمن ماه مي باشد و بيشتر افراد مبتلا را خانم هاي جوان تشکيل مي دهند.
در اين اختلال علائم شايع افسردگي مانند تغييرات خلقي، پرخوري، افزايش وزن، افزايش ميزان خواب ديده مي شود. همچنين تمايل به مصرف مواد غذايي قندي و نشاسته اي افزايش مي يابد. قابل توجه است که اين علائم در فصل هاي بهار و تابستان بهبود کامل مي يابند.
عوامل بوجود آورنده ي اين اختلال:
اين اختلال افسردگي در فصل پاييز و زمستان مربوط به ترشح هورمون ملاتونين از غده پينه آل در مغز است. اين هورمون که "هورمون وابسته به خواب" نيز نام دارد، در تاريکي و هنگام خواب شبانه بيشترين ميزان ترشح را دارد. بنابراين در پاييز و زمستان که طول روز کوتاه و طول شب بلند مي شود، ميزان ترشح اين هورمون در بدن افزايش مي يابد و در فرد ايجاد علائم افسردگي مي کند.
درمان افسردگي فصلي:
محققان دريافته اند که فتوتراپي(نور درماني) مي تواند از ترشح بيش از حد ملاتونين در بدن جلوگيري کند. اغلب افراد به اين درمان پاسخ مي دهند.
اين شيوه ي درمان شامل نور سفيد فلوروسنت است که بر صفحه فلزي انعکاس داده مي شود و شخص در مقابل اين نور، با چشمان باز بدون نگاه مستقيم به نور قرار مي گيرد.از اين شيوه درماني به مدت نيم الي دو ساعت در روز استفاده مي کنند.
البته در موارد خفيف بيماري، قدم زدن در نور آفتاب به تنهايي مي تواند شخص را در بهبود بيماري کمک کند. طي يک بررسي دريافته اند که يک ساعت قدم زدن در نور آفتاب به اندازه دو ساعت قرار گرفتن در مقابل نور سفيد فلوروسنت مي تواند در بهبود بيماري موثر باشد.
اگر فتوتراپي موثر واقع نشود (که البته درصد کمي را شامل مي شود)، مي توان از داروهاي ضد افسردگي در درمان بيماري کمک گرفت. البته عوارض ناشي از مصرف داروهاي ضد افسردگي  را نبايد فراموش کرد.
دكتر فاطمه ذهبي