ایران دومین مصرف کننده لوازم آرايش در خاورميانه
همه انسانها علاقه زیادی به زیبا دیده شدن دارند از این رو به هر نحوی سعی در برآوردن این نیاز دارند در این میان افرادی نیز که به این نیاز پی بردند سعی در تشدید این نیاز و درآمد زایی هر چه بیشتر را دارند و ایران یکی از این جوامع هدف است که سالانه حدود 1/2 ميليارد دلار صرف خريد لوازم آرايشي ميشود و ايران از نظر مصرف لوازم آرايش در خاورميانه در رده دوم قرار دارد.
در آمارها آمده است جمعيت بانوان خاورميانه 155 ميليون نفر است كه در اين بين زنان ايراني علاقهمند به مصرف لوازم آرايشي معادل 1/2 ميليارد دلار هزينه لوازم آرايشي از 2/7 ميليارد دلار بازار لوازم آرايشي خاورميانه را پرداخت ميكنند، اين در حالي است كه عربستان در اين منطقه مقام اول را دارا ميباشد. اين در شرايطي است كه وزارت بهداشت در سالهاي اخير سختگيريهاي زيادي به عمل آورده و در مورد معيارهاي مربوط به كنترل واردات كالاهاي آرايشي بسيار دقيق است، چرا كه مصرفكنندگان با اتكا به استاندارد بر كالاهاي قانوني ميتوانند از سلامت آن مطمئن شوند.
آمارها نشان ميدهد، حدود 14 ميليون نفر از زنان شهرنشين ايراني در گروه سني 15 تا 45 سال ماهانه به طور متوسط هفت دلار صرف خريد لوازم آرايشي ميكنند، كه البته بعضي از آمارها 12 دلار را نشان ميدهند. به اعتقاد دكتر ايماني عضو هيئت علمي دانشگاه وجود سالنهاي آرايشي بدون مجوز، مراكز آموزشي بدون مجوز، كلاسهاي آموزشي بدون مجوز، وجود ديپلمهاي خارجي مغاير با ارزشهاي اسلامي كه با فرهنگ ما همخواني نداشته و اين كه نميدانيم چگونه از فرهنگ درست آرايش استفاده كنيم، از دلايل مصرف بيرويه لوازم آرايشي در كشور می باشد.
دكتر شريفي پژوهشگر علوم تربيتي، مدرس و عضو هيئت علمي دانشگاه نیز در اينباره یادآور شد: فقدان انجام پژوهشهاي مستند در خصوص علت گرايش بانوان ايراني فراتر از استانداردهاي جهاني و همچنین رعايت نكردن الگوي جهاني مصرف در ايران بايد مورد ارزيابي قرار بگيرد، به نظر ميرسد اگر پژوهشهای علمي در طي 30 سال اخير صورت ميگرفت، حال شاهد نتايج بهتري بوديم.
اين استاد دانشگاه افزود: همه كارهاي انسان ريشه رواني دارد و آرايش هم قطعا ريشههاي رواني متعددي ميتواند داشته باشد كه منشا اصلي آن نياز به جلب توجه است حتي كساني كه ميگويند براي دل خودم اين گونه آرايش ميكنم هم به دنبال جلب توجه هستند وگرنه چرا آنها در منزل آرايش نميكنند.
وی گفت: ممكن است فرد در خانواده مورد توجه لازم قرار نگرفته باشد، به همين دليل اگر از زيبايي چهره هم برخوردار نباشد، سعي ميكند توجه جامعه را به خود جلب كند البته جلب توجه يك نياز عادي در هر فردي است، اما زماني كه اين نياز بيش از اندازه شود، به صورتهاي غيرمعمول خود را نشان ميدهد.
دكتر شريفي تصریح کرد: لوازم آرايشي كه به عنوان يكي از ملزومات روزانه كيفدستي بانوان جلب توجه ميكند، همواره به صورت دو جانبه ايفاي نقش ميكند، به گونهاي كه در بخش اول، سبب زيبايي و تغيير چهره ظاهري و در بخش دوم موجب بر جای گذاردن تاثيرات نامطلوب و جبران ناپذیر بر روي بدن فرد به ویژه از نوع غیراستاندارد آن می گردد.
ایران رتبه اول تعداد جراحی زیبایی بینی در جهان
در سال های اخیر اعمال جراحی به نوعی کلاس اجتماعی تبدیل شده است و افراد و شخصیت های کمال گرا بیشترین متقاضیان اعمال جراحی زیبایی بینی هستند و ایران در حال کسب رکورد های بیشترین هاست (بیشترین مصرف وسایل آرایشٰ؛اعمال جراحی و... .)
بر اساس آمارهای موجود اعمال جراحی بینی در دنیا رو به کاهش و در مقابل سایر جراحی های که برای جوان سازی فرد صورت می گیرد رو به افزایش است ولی ایران هنوز بیشترین متقاضی اعمال جراحی را داراست .
درصد بالایی از تقاضای جراحی زیبایی در ایران از سوی دختران است به طوری که 95 درصد از متقاضایان را زنان و دختران 14 تا 45 سال برای جراحی بینی و اندام و 5 درصد را مردان برای انجام جراحی بینی و کاشت مو تشکیل می دهند.
پرويز مظاهري، دبير انجمن روانپزشکان ايران گفت: با توجه به بررسيهاي انجام شده که اغلب در کشورهاي اروپايي و آمريکا بوده است، حدود 20 درصد افرادي که جراحي زيبايي بيني انجام ميدهند مبتلا به اختلالات روان نژندي مانند اضطراب، وسواس و افسردگي و حدود 70 درصد نيز مبتلا به اختلال شخصيت خودشيفته و اختلال شخصيت وسواسي هستند و فقط 10 درصد اعمال جراحي ناشي از حالت واقعا غيرطبيعي بيني است. از نظر سني، اعمال جراحي زيبايي بيني بيشتر در سنين 15 تا 25 سال انجام ميشود و در ميان تحصيلکردهها و افراد مرفه فراوانتر است. هر چند طبقات اجتماعي متوسط و پايين هم با وجود هزينه بالاي اين قبيل اعمال با تحت فشار قرار دادن خود و خانواده به اين امر اقدام ميکنند.
در دنیای کنونی روندی در حال وقوع است که هیچ کشوری از آن مصون نیست , روند کالایی شدن و جز به جز شدن زیبایی. اگر در گذشته زیبایی افراد به عنوان یک کلیت درنظر گرفته می شد , امروزه درحال تجزیه و تفکیک شدن است و هریک از اجزای بدن در دنیای رسانه مورد تاکید خاصی قرار گرفته است و مدهایی برای آن به وجود می آید که حتی در جراحی های زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند.
در آماری که در سال 2010 به عمل آمد : از نظر تعداد جراحی زیبایی بینی , ایران رتبه اول را در جهان به خود اختصاص داده است . بر اساس آمار های موجود اعمال جراحی بینی در دنیا رو به کاهش و در عوض سایر جراحی هایی که به منطور جوان سازی افراد صورت می گیرد رو به افزایش است , با این وجود ایران هنوز بیشترین متقاضی جراحی زیبایی بینی را در جهان داراست .
برخی معتقدند به علت نوع پوشش زنان ایرانی که به چهره افراد نمود بیشتری بخشیده است سبب شده زنان ایرانی روی چهره خود حساس شده و همین امر می تواند یکی از دلایل بالا رفتن آمار جراحی های زیبایی بر روی صورت در ایران باشد.
روانشناسان معتقدند که گسترش نامطلوب جراحی های زیبایی در یک جامعه متاثر از انگیزه های شناختی و عاطفی افراد آن است , بطوریکه نیازهای عاطفی جوانان به ویژه نیاز به مورد توجه قرارگرفتن به وسیله جامعه از انگیزه های اصلی کسب زیبایی تصنعی است. از طرفی گروه های مرجع نتوانستند جوانان را درشناخت هویت خود یاری کنند. به این ترتیب ظاهری ترین لایه هویت هر فرد چنان برجسته می شود که دیگر ابعاد وجودیش را به حاشیه می راند.
پرويز مظاهري افزود:. در روانپزشکي اختلالي به نام بدشکلي بدن وجود دارد که نوعي اختلال شبه جسمي (سوماتوفرم) است و يک احساس ذهني مداوم درباره زشت بودن برخي از جنبههاي ظاهر يا چهره در افراد وجود دارد، با وجود اينکه ظاهر آنها طبيعي و يا تقريبا طبيعي است. اساس اين اختلال، باور يا ترس قوي بيمارگونه است از اينکه ظاهر جذابي ندارد و يا حتي نفرتانگيز است. اين افراد بيشتر به متخصصان پوست يا جراحان پلاستيک مراجعه ميکنند تا روانپزشکان. علايم اين بيماري عبارتند از باور يا هذيان واضح انتساب (اغلب درباره توجه ديگران به عيب ادعايي بدن)، اجتناب از آينه و سطوح شفاف و يا برعکس، نگاه کردن بيش از حد در آينه و کوشش براي پنهان کردن نقص فرضي (با آرايش يا تغيير لباس). درمان از طريق روشهاي جراحي يا درمانهاي پوستي تقريبا بدون استثنا ناموفق است. به همين علل، چنين افرادي پس از عمل نيز دچار مشکل خواهند بود و چه بسا پس از عمل جراحي، بيني آنها وضعيتي بدتر از قبل پيدا ميکند و افسردگي آنها را افزايش ميدهداز نظر روانشناسان افراد مضطرب , افسرده و گروه هایی که از اختلالات مزمن رنج می برند , کاندید های مناسبی برای اعمال جراحی زیبایی نیستند، در صورتی که پزشکان جراح بدون توجه به وضعیت روانی بیمار , جراحی رینوپلاستیک انجام می دهند ولی به دلیل شرایط روانی بیمار با نارضایتی او پس از عمل روبرو می شوند .
به طور قطع باید پیش از اقدام به اینگونه اعمال جراحی از مشاوره یک روانپزشک یا روانشناس بهره گرفت. زیرا اینگونه افراد قبل از عمل در ارتباط بین فردی دچار مشکل هستند , اغلب گوشه گیر و افسرده هستند و نسبت به ناراحتی های خود یبنش و بصیرت کافی ندارند.
این افراد ناراحتی خود را به اشتباه به ظاهر خود نسبت می دهند و با تن دادن به اعمال جراحی زیبایی به از بین بردن آن مشکل اقدام می کنند. از نظر شخصیتی اغلب افرادی که جراحی زیبایی – بینی – انجام میدهند ویژگی های وسواسی بارزی دارند و در درجه دوم , افراد دارای شخصیت خود شیفته که کمالگرایی آنها متمرکز به خود و با هدف افزایش جذابیت است , تن به این اعمال جراحی می دهند.
از نظر شخصیتی اغلب افرادی که جراحی زیبایی – بینی – انجام میدهند ویژگی های وسواسی بارزی دارند و در درجه دوم , افراد دارای شخصیت خود شیفته که کمالگرایی آنها متمرکز به خود و با هدف افزایش جذابیت است , تن به این اعمال جراحی می دهند.
به دلایل یادشده و درخواست برای زیباتر ماندن یا زیباترشدن، به اقتصادی بودن آن هم اندیشیده می شود. به کارگیری ژل های غیراستاندارد (قطعا ارزان تر) یا استفاده از افراد غیرمتخصص با دستمزد کمتر یکی از راهکارها برای این گونه افراد است. هدف این افراد از روش های تهاجمی مانند به کارگیری ژل افزایش اعتمادبه نفس و جلوه بیشتر در اجتماع است. این امر تنها به شرطی میسر خواهد بود که با نظر روان شناس انجام شود. در غیر این صورت پس از به کارگیری این روش ها افراد پس از طی دوره کوتاهی یا به نقایص دیگر در چهره خود پی می برند یا از عملکرد خود پشیمان می گردند.
از نظر آماری تکرار اقدامات زیبایی در حال افزایش است. پیشنهاد می شود در کنار گروه های جراحی پلاستیک از متخصصان مشاوره استفاده شود. در غیر این صورت نتیجه موردنظر بیمار و متخصصان درمانی حاصل نخواهد شد. این گونه افراد همیشه از خود باید بپرسند، چرا می خواهند خود را به دست این گونه اقدامات بسپارند؟ و نتیجه حاصل شده چه تغییراتی در زندگی و سلامت جسم و روان آنها دارد.
دکتر "بابک ساعدی" متخصص گوش ،حلق و بینی خاطرنشان کرد : رویکرد اطلاع رسانی به مردم در زمینه عمل جراحی پلاستیک باید تغییر کند و اطلاعات دقیق در اختیار بیماران قرار گیرد. عمل جراحی پلاستیک بینی از ان دسته از جراحی هایی است که در صورتی که با بررسی دقیق و کامل انجام شود عمل موفقیت آمیز خواهد بود .
ساعدی افزود : عمل جراحی پلاستیک بینی به هیچ عنوان یک عمل جراحی اورژانسی به حساب نمی آید، بلکه این جراحی باید زمانی انجام شود که فرد غیر از آمادگی جسمی از آمادگی روانی نیز برخوردار باشد.
در بعضی افراد که بینی بسیار بزرگ و نا موضون دارند , عمل جراحی زیبایی – بینی – ممکن است بتواند به افزایش اعتماد به نفس فرد کمک کند . هر چند که این افراد نیز در معرض نارضایتی بعد ازعمل قرار دارند.
ولی تقریبا در بیشتر افراد نتیجه مطلوب پس از عمل جراحی به بار نمی آید. به جرات می توان گفت که بیش از نیمی از افراد که از نتیجه عمل جراحی خود ناراضی اند به شدت از روابط اجتماعی دوری می جویند و درنتیجه عملکرد اجتماعی و شغلی آنان با اختلالات چشم گیری روبرو می شود.
بیشتر افرادی که تن به عمل جراحی زیبایی می دهند دارای یک شعار واحد هستند؛ از وضع موجود به وضعیت مطلوب. اگر شخصی از نظر منطقی و آگاهی شرایط بعد از عمل را بداند، می تواند با احساس خود مناسب تر برخورد کند. مثلا یک پرسشنامه کاربردی و پر کردن آن با سوالات مشابه زیر مطمئنا آثار منفی این احساس را تغییر خواهد داد:
«چرا می خواهم عمل زیبایی انجام دهم؟ چه کسانی مرا تشویق به این کار کرده اند؟ چه کسانی مرا از انجام این عمل بازمی دارند؟ اگر این عمل انجام شود چه چیزی به دست خواهم آورد؟ اگر این عمل انجام نشود چه مشکلی پیدا می شود؟ چه کسانی بعد از عمل به اهداف خود رسیده اند و آن اهداف کدامند؟ چه افرادی به اهداف خود نرسیده و شکست خورده اند؟ می خواهید بعد از عمل زیبایی مثل چه کسی شوید؟» و سوال های دیگر که در ذهن مراجعه کننده زوایای تاریک تصوراتش را روشن می کند.
از نظر روان شناختی در اعمال جراحی زیبایی سه وجه مدنظر است، پیش از عمل که طرح درمان مشهور شده، در طول درمان و احیای بیمار و پس از انجام عمل جراحی که نیازمند آماده سازی بسترهای فکری خود و اطرافیان وی است. انتقال درک ایجاد ارزش افزوده برای فردی که عمل جراحی روی وی انجام شده بسیار حایز اهمیت است.
اما اتفاق جالبی که در سالهای اخیر رخ داده است این که سالمندان ايرانی علاقه زیادی به جراحی زیبایی پیدا کرده اند که این مسئله به نحوی نقض کننده برخی تصورات در این باره است.
باورها بر اين است كه اين جراحي در سن بالا به دليل ويژگي آناتوميك بدن با مشكلاتي روبرو است. دكتر ابراهيم رزمپا، متخصص و جراح گوش، حلق و بيني و جراح پلاستيك بيني، در اين باره ، گفت: گرچه به علت ويژگيهاي تشريحي و رواني افراد مسن كمتر براي رينوپلاستي مناسب هستند، ولي با انتخاب مناسب بيمار، نتايج بسيار رضايت بخشي به دست ميآيد. به همين دليل باور مرسوم به امتناع از جراحي زيبايي بيني در سنين بالا نياز به تجديد نظر دارد.
تحقيقات نشان ميدهد كه رينوپلاستي و تغيير شکل بيني اثرات هيجاني شديدي را به ويژه هنگامي كه خواسته بيمار برآورده نميشود، به دنبال خواهد داشت. فراهم نشدن رضايت و خواسته بيمار از جراحي زيبايي در افراد مسن از تبعات رواني بالايي برخوردار است.
دبير انجمن روانپزشکان ايران یادآور شد: بايد پيش از اقدام به اين عمل از مشاوره يک روانپزشک بهره گرفت. زيرا اين افراد قبل از عمل در ارتباط ميان فردي داراي مشکل هستند، اغلب گوشهگير و افسرده هستند، نسبت به ناراحتيهاي خود بصيرت و بينش کافي ندارند، ناراحتي خود را به اشتباه به ظاهر خود نسبت ميدهند و با عمل جراحي زيبايي براي از بين بردن آن اشکال اقدام ميکنند. از نظر شخصيتي نيز اغلب افرادي که جراحي زيبايي بيني انجام ميدهند، ويژگيهاي وسواسي بارزي دارند و در درجه دوم، افراد داراي شخصيت خودشيفته که کمالگرايي آنها متمرکز به خود و با هدف افزايش جذابيت است، اين اعمال را انجام ميدهند.
به گفته دكتر رزمپا، افرادي كه از نقايص مشخصي مانند ضرب ديدگي، شكستگي و يا صدمات ناشي از تصادف رنج ميبرند، اغلب از جراحي بيني راضي بوده و معمولا جراحي در اين افراد نتايج خوبي را به دنبال دارد. به طور كلي با توجه به مسايل رواني خاص سنين بالا به كار گرفتن تكنيكهاي جراحي محافظهكارانه و تغييرات جزيي نتايج مطلوبي خواهد داشت. درغيراين صورت، اثرات مخرب رواني و شخصيتي ناشي از رينوپلاستي و تغييرات وسيع در اين بيماران قابل كنترل نخواهد بود.
اين جراح پلاستيك بيني مشخص كردن انگيزه بيمار از عمل زيبايي بيني بويژه در افراد مسن را مهم دانست و ادامه داد: بيماران با اختلالات واضح بيني براي عمل مناسبتر هستند. غير از موارد ترميمي بيني ناشي از تصادفات و ضرب ديدگيها، ساير موارد بايد به دقت بررسي شده و در موارد مبهم مشاوره روانپزشكي درخواست شود.
وي ادامه داد: افرادي كه در سنين بالا اقدام به جراحي زيبايي بيني ميكنند، در صورتي كه نقايص آشكار و واضحي نداشته باشند، بايد از نظر مسايل روحي رواني مورد بررسي قرار گيرند. چرا كه ممكن است در پشت پرده تقاضاي افرادي كه در سن بالا به دنبال زيبايي هستند، مشكلات روحي رواني نهفته باشد. در بسياري از اين افراد بويژه در مردان مسن، مشاوره رواني الزامي است.
به نظر مي آيد فاكتور سن يكي از مسايل مهم در جراحي زيبايي بيني است. دكتر رزمپا با بيان اين كه عمل جراحي بيني محدوديت سني ندارد، جراحي پلاستيك بيني در دختران را در سنين بعد از عادت ماهيانه و پسران را در سنين بعد از بلوغ مجاز دانست و گفت: در صورتي كه در سنين پايين بيني مشكل عملكردي داشته باشد، ميتوان با انجام عمل جراحي محدودي مشكل را برطرف و در آن ميان حالت بيني را نيز اصلاح كرد.
نقش جراح و تجربه وي در انتخاب مناسب بيمار، به كارگرفتن تكنيكهاي مناسب جراحي و در نظر گرفتن عوارض احتمالي ناشي از جراحي انكار ناپذير است. در سالهاي اخير، با افزايش كنگرههاي داخلي و خارجي و انتقال تجربيات و اطلاعات پزشكان به يكديگر، پيشرفتهاي خوبي در زمينه جراحي پلاستيك بيني انجام شده است.
معمولا مشاهده ميشود افراد در ارزيابي نهايي نتيجه عمل عجله كرده و به دليل نارضايتي اقدام به انجام عملهاي مجدد ميكنند. در اينجا اين سوال مطرح ميشود كه آيا انجام اعمال جراحي متعدد بر روي بيني عوارضي را به دنبال ندارد؟ دكتر رزمپا در اين باره توضيح داد: معمولا نتيجه اغلب جراحيهاي بيني 6 هفته تا 3 ماه اول مشخص ميشود. اما حداقل زمان لازم براي ارزيابي نهايي يك سال بعد از عمل است. اين در حالي است كه ارزيابي نتيجه نهايي در پوستهاي ضخيم و چرب ممكن است دو تا سه سال بعد از عمل زمان نياز داشته باشد. به طور كلي نبايد در ارزيابي نتيجه نهايي جراحي بيني عجله كرد.
وي ادامه داد: ويژگيهاي آناتومي بيني در عمل مجدد مانند عمل اوليه است اما برگشت به حالت طبيعي در اين عملها زمان بيشتري را ميطلبد. همچنين پزشكي كه عمل مجدد را انجام ميدهد بايد از تجربه و مهارت ويژهاي برخوردار باشد و صحبت با بيمار و توجيه وي از نتيجه احتمالي جراحي بايد در دستور كار جراح قرار گيرد. به طور كلي افرادي كه از نتيجه عمل اوليه راضي نيستند، بايد حداقل يك سال بعد تقاضاي عمل مجدد كنند.
دكتر رزمپا در پايان با بيان اين كه در زمينه عمل زيبايي بيني بايد فرهنگسازي صورت گيرد، توصيه كرد: بايد در انتخاب جراح دقت شود و از افرادي كه از تجربه كافي در جراحي زيبايي دارند استفاده شود. پرداخت هزينه بالا دليل بر كيفيت بالاي عمل نيست. نبايد فراموش كرد كه بيني در درجه اول يك ارگان تنفسي است؛ بنابراين بيني بايد عملكرد خود را حفظ كرده، طبيعي و متناسب با چهره باشد.
خلاصه زیباتر شدن امروز بین افراد فراگیر شده است و با انتخاب نوع پوشش، آرایش مو و استفاده از زیورآلات و اتومبیل های گران قیمت و عمل های زیبایی سعی در جلب توجه دیگران از طریق زیباتر جلوه کردن دارند. اگر زیبایی بیرونی با احساس زیبا بودن درونی همراه شود می تواند در شخص تعادل روانی به وجود آورد. در غیر این صورت هرگز به زیبایی های بیرونی خود اعتقاد پیدا نمی کنیم و آنکه به چیزی تظاهر کند از درون از کمبود آن رنج می برد.
عضو گروه جامعهشناسی پزشکی و سلامت در بخش دیگری از سخنان خود، در خصوص انگیزه متقاضیان برای انجام اعمال جراحی پلاستیک نیز گفت: متخصصان جراحی پلاستیک با دیدگاهی مثبت، دلایل گرایش به این امر را در درجه اول، رفع نواقص و ناراحتیهای جسمانی و عوارض روانی ناشی از آن و سپس حس زیباپسندی و گرایش فطری انسان به زیبایی و بهبود کیفیت زندگی و درمواردی بسیار اندک (حدود 10 تا 15درصد) تبلیغات رسانهها، چشم و همچشمی و ... عنوان کردهاند.
این در حالی است که از سوی دیگر، پزشکان گوش وحلق و بینی، روانشناسان و مردم عادی با بیان دلایلی مانند اختلالات روانی مراجعان و مسائل فرهنگی- اجتماعی، دیدگاهی منفی نسبت به این قضیه دارند. در این زمینه، به نظر میرسد باید توجه داشت که یکجانبهنگری و اختصاصی کردن اعمال جراحی به اعمال جراحی غیر ضروری نزد افراد مرفه، تا حد زیادی میتواند به معنای نادیده گرفتن اکثریتی که بنا به ضرورت به این اعمال دست میزنند و تحقیر ایشان باشد.
پروانه زاهدیفر ، تأکید کرد: بر اساس یافتههای حاصل از این پژوهش، افزایش تقاضا درگروههای سنی و جنسی مختلف، رشد و گسترش میزان اعمال جراحی زیبایی در ایران و کمبود تعداد متخصصان جراحی پلاستیک زیبایی، فرصت فعالیت را به جراحان غیر متخصص داده و منجر به بروز مشکلاتی نظیرعدم تضمین موفقیت در اعمال جراحی، روبرو شدن برخی بیماران با پیامدهای منفی ناشی از اعمال جراحی نامناسب و حتی خطرمرگ و بالطبع، افزایش میزان شکایتها از قصور پزشکی شده است. از بعدی دیگر، پیامد مجموعه عوامل فوق، طرح و بزرگ¬نمایی برخی از این موارد در رسانهها به عنوان یک مسأله اجتماعی و نوشتن مقالات و انجام مصاحبههایی در نشریاتبا هدف کاهش تمایل اقدام به این عمل از طریق تأثیرگذاری بر متقاضیان، مسئولان و وجدان جمعی جامعه بوده است. متأسفانه در این زمینه، مجموعه پژوهشها در دانشگاهها در قالب پایاننامههای دانشجویی نیز با همان تفکر قالبی و از پیش تعیین شده انجام شده که در نتیجه، در علوم فردگرا، تأکید بر اختلالات روانی و شخصیتی متقاضیان بوده و علوم اجتماعی این افراد را قربانیانی منفعل جامعه معرفی کردهاند.
اقتصاد زیبایی ؛ اقتصادی نوپا اما پر درآمد
چند سالی است که واژه اقتصاد زیبایی به ادبیات اقتصاد بین المللی ایران وارد شده است که به سبب گرایش ذاتی انساانها به زیبایی و زیبایی پرستی ایجاد شده است نامی نو كه بهعنوان توصیفی برای بیان چرخه پرپیچ و خم زیباسازی افراد بهكار میرود.
این اقتصاد تاکنون توانسته است با بهره گیری از تبلیغات خاکستری به رونق استفاده از لوازم مختلف آرایشی و بهداشتی و بهخصوص كاهش سن مصرفكنندگان در سراسر جهان دست یابد. اما در كنار استفاده از این قبیل لوازم متوسل شدن به انواع جراحیهایی كه تنها با هدف زیباسازی بیشتر صورت میگیرد، بسیار جالب است.
حال این که شمار این قبیل جراحیها نهتنها در جهان كه بیشتر در كشورهای آسیایی و عربی رشد فزاینده ای یافته است و بانوان اصلیترین مشتریان كلینیكهای جراحی پلاستیك را تشكیل میدهند می آید: امروز رواج مصرف لوازم آرایشی چنان رونق پیدا كرده است كه در هر ثانیه در جهان ۲۲ روژلب به فروش میرسد. نكته اینكه بخش عمده این فروش در عربستان و ایران صورت میگیرد.
آمار نشان میدهد كه در عربستان سعودی در سال ۲۰۰۵ زنان، یك میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو برای آرایش خود هزینه كردهاند. در ایران نیز با آنكه آمار مصرف لوازم آرایش به پای عربستان نرسیده اما در جای خود تكان دهنده است.
سال ۲۰۰۴ بیش از ۳/۳ میلیارد دلار لوازم آرایشی و عطر و ادکلن وارد خاورمیانه به ویژه ۲ کشور عربستان و ایران شده و این رقم نسبت به سال قبل از آن ۱۲ درصد افزایش داشته است.
عربستان و ایران ۲ مصرفکننده عمده لوازم آرایشی و عطر و ادکلن در سال ۲۰۰۴ بودهاند و پس ازآنها، به ترتیب کشورهای مصر، امارات، کویت و لبنان قرار گرفتهاند
در ایران سالانه حدود یك میلیارد دلار لوازم آرایشی و بهداشتی مصرف میشود. این رقم در حالی توجه را به خود جلب میكند كه گردش مالی در سیستم جراحی پلاستیك هر روز بیشتر میشود. با وجود آنكه آماری رسمی مبنی بر شمار جراحیهای پلاستیك صورت گرفته در هر سال در ایران عملا وجود ندارد، اما همین ارقام جسته و گریختهای كه اعلام میشود خود تكاندهنده است. این رقم محصولات بهداشتی كه به منظور لاغری استفاده میشود را نیز در برمیگیرد.
در بین عملهای جراحی زیبایی جراحی پلاستیك بینی از شیوع نسبتا بالایی برخوردار است كه البته آمار دقیقی از تعداد انجام این عمل در هر سال در دست نیست. در كنار عملهای جراحی، استفاده از داروهایی چون بوتاكس نیز بسیار پرطرفدار شده است. روزانه در تهران بین ۳ تا ۴ هزار نفر برای تزریق بوتاكس و رفع چین و چروكهای پوستی به كلینیكهای زیبایی مراجعه میكنند تا آنجا كه گفته میشود در هر سال بالغ بر ۱۸۲ میلیارد تومان برای رفع چین و چروك هزینه میشود. متخصصان زیبایی بر این عقیدهاند كه طی دو سال اخیر بین ۳۰ تا ۵۰ درصد بر تعداد مصرفكنندگان آمپولهای ضدچروك اضافه شده و این رشد به ۶۵ درصد هم خواهد رسید.
هرچند آمار اعمال جراحی زیبایی در جهان روبه افزایش است در ایران این ارقام رشدی تكاندهنده را به نمایش میگذارد. شمار اعمال زیبایی در جهان در سال ۲۰۰۵ رشدی بیسابقه داشت بهطوری كه فقط در آمریكا این اعمال جراحی ۱۰ میلیون و ۲۰۰ مورد بود و نسبت به سال قبل از آن ۱۱ درصد رشد داشت. قیاسهایی از این دست موجب شده است تا ایران بتواند حائز رتبه اول جراحی پلاستیك در جهان شود. همانطور كه گفته شد به دلیل آنكه آمار جراحی پلاستیك در كشور ثبت دقیق نشده و البته به لحاظ هزینه نیز از تعرفهای مشخص برخوردار نیست، آمارهای چندان قابل اعتمادی در مورد آن وجود ندارد. با این وجود از همین اطلاعات ناچیز نیز نمیتوان چشم پوشید.
یعنی اگر رقم ۱۸۲ میلیارد تومانی كه در هر سال در كشور صرف برطرف شدن چین و چروك خانمها و آقایانی بدانیم كه با پیری مقابله میكنند، باید گفت كه بهطور تقریبی در هر سال در كشور هزینهای معادل قیمت فروش ۲ میلیون بشكه نفت به از بین بردن چین و چروك صورتهایی اختصاص مییابد كه به هر حال روزی پیر خواهند شد.
با این رویكرد و رشد فزایندهای كه آمار استفاده از این قبیل ابزار برای زیباسازی هرچه بیشتر و جوانی ابدی روبه افزایش قطعا جابهجایی نقدینگی كلان را در این عرصه باید انتظار داشت بدین ترتیب ظاهرا زیبایی ابدی آنقدرها هم ارزان نیست و چه بسا بسیار هم گران تمام میشود.
بازار محصولات آرايشي و بهداشتي جولانگاه قاچاقچیان
ز دیرباز افزایش مصرف با پدیده قاچاق همراه بوده است و از آنجا که زیبایی یکی از این مواردی است که به سبب بعد روانی آن افراد به هر قیمتی به دنبال به دست آوردن آن هستند پای قاچاقچیان را به این عرصه باز می کند.
آمار دقیقی از میزان این محصولات در کشور در دست نیست اما برخي از کارشناسان این آمار را 50 و برخي اين عدد را تا 80 درصد نيز عنوان كردهاند، اما هرچه است، ميزان محصولات قاچاق آرايشي در بازار تهران عدد بسيار زيادي است.
این در حالی است که مديركل داروي وزارت بهداشت، با اشاره به پايين آمدن سن مصرف لوازم آرايشي در كشور نسبت به ديگر كشورها اعلام كرد متاسفانه وضعيت تقلب در اين موارد بسيار بالاست و مضرات ناشی از آن برای کودکان بیشتر است.
برآوردهاي غيررسمي حاكي از آن است كه حداقل 25 تا 30 درصد كل محصولات آرايشي موجود در بازار كشور تقلبي و غيراستاندارد است و از افغانستان، پاكستان و كشورهاي حوزه خليج فارس، از طريق قاچاق و تجارت چمداني وارد كشور ميشود.متاسفانه در سالهاي اخير شاهد فعاليت گسترده دستفروشان خياباني بودهايم كه لوازم آرايشي ميفروشند. كافي است سري به خيابانهاي پرتردد بزنيد تا اين دستفروشها را در حالي كه جمعي از مردم آنها را دوره كردهاند ببينيد. معمولا بساط آنها مملو از لوازم آرايشي تقلبي است.
با اين وجود مشتريان زيادي هم دارند؛ افرادي كه حتي با وجود آگاهي از تقلبي بودن لوازم آرايش به دليل ارزان بودن آنها را ميخرند، بدون آنكه به عواقب آن فكر كنند. البته اجناس تقلبي محدود به دستفروشان و قيمتهاي پايين نيست. مواد آرايشي و بهداشتي كه به صورت قاچاق وارد ميشود با خواص اغواكنندهاي مانند كرمهاي ضدچروك، سفيدكننده يا شامپوهاي رويش مو و تقويتكننده پوست با ماركهاي تجارتي معروف و به قيمت گران در بسياري از مغازهها، سوپرماركتها و حتي داروخانهها عرضه ميشود.
تلقي مصرفكنندگان اين است كه مواد آرايشي و بهداشتي هر چه گرانتر باشد، كيفيت بالاتري دارد و متاسفانه قاچاقچيان از اين باور عمومي سوءاستفاده ميكنند. بسياري از اين لوازم آرايشي در شرايط غيراستاندارد تهيه ميشوند ممكن است مقدار زيادي ميكروب به همراه داشته باشند كه اين مواد ميكروبي براي لوازم آرايش چشمي همچون ريملها بسيار خطرناك است.اكثر لوازم آرايشهاي تقلبي حاوي ژلاتينهاي نامرغوب و غيربهداشتي هستند. در اين حالت ژلاتيني كه مستقيما از بدن حيوان خارج ميشود هيچ تغييري نمييابد، به همين دليل به عنوان جزيي از بدن حيوان حاوي ويژگيهاي آن است و اگر تهيه غيربهداشتي باشد يا احشام بيمار باشند و عامل بيماريزا به حرارت پايين حساس نباشد، منتقل ميگردد، البته دوره كمون آن هم طولاني است و به مدت 20 سال ميباشد كه در آينده مشكلساز خواهد بود.در بعضي موارد جنون گاوي از طريق ساختن لوازم آرايشي غيربهداشتي از حيوان به انسان منتقل ميگردد: مواد آرايشي مانند رژ لب كه در حين غذا خوردن وارد بدن ميشوند در صورت داشتن فلزات سنگين و مواد نامرغوب گياهي، عوارض ناشناختهاي در بدن ايجاد خواهند كرد.جدا از توليد، نحوه نگهداري لوازم آرايش تا هنگام فروش نيز مهم است.
انتقال لوازم آرايشي از كارخانه به محل فروش بايد با رعايت شرايط بهداشتي باشد. در بسياري موارد، لوازم آرايشي آفتاب ميخورد و يا حرارت آن نامناسب است، البته تغيير ناگهاني هوا هم ميتواند مشكل ديگري باشد، چون اين مواد آرايشي در هواي گرم ذوب و در هواي سرد نيز منجمد ميشود و ممكن است اين مواد چندين بار ذوب و منجمد شوند و كيفيت و ويژگي خود را از دست ميدهند
فروش ۲۲ رژ لب در هر ثانیه در جهان
برای افرادی که دنبال یک کسب و کار شیک و نان و آب دار و زود باز ده هستند فروشگاه لوازم آرایشی بهداشتی حرف اول را می زند.
به همین دلیل هم بسیاری از جوانان با وجود تحصیلات دانشگاهی و گرفتن تخصص های مختلف ازحقوق کارمندی دست شسته اند و فروشنده لوازم آرایش شدند.
علاوه برایران که جزء پرمصرف های لوازم آرایشی درجهان شناخته می شود، صنایع وابسته به زیبایی امروزه کاملاً جایگاه خود را در کشورهای پیشرفته باز کرده و غول های صنایع آرایشی و بهداشتی جهان نیز با توجه به نیاز مشتریان خود و سلیقه آنها روز به روز محصولات جدیدی را روانه بازار می کنند.
امروزه رواج مصرف لوازم آرایشی چنان رونق پیدا کرده است که در هر ثانیه در جهان ۲۲ رژ لب به فروش می رسد. جالب اینجاست که بخش عمده فروش این محصولات آرایشی در عربستان و ایران انجام می شود آمارها نشان می دهد در عربستان سعودی در سال ۲۰۰۵ زنان بیش از یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون یورو برای آرایش خود هزینه کرده اند.در ایران نیز با اینکه آمار مصرف لوازم آرایشی به پای عربستان نرسیده اما در نوع خود جالب است براساس آمار موجود در ایران سالانه حدود یک میلیارد دلار لوازم آرایشی و بهداشتی مصرف می شود.
استفاده از لوازم آرایشی در ایران دیگر نه سن خاصی دارد و نه قشر خاصی. امروزه اکثر دختران و زنان ایرانی استفاده از لوازم آرایشی را جزء لاینفک زندگی خود می دانند و این تمایل باعث شده کشورمان تبدیل به سومین مصرف کننده لوازم آرایش در خاورمیانه و هفتمین وارد کننده لوازم آرایشی در جهان شود.
اینطور که رسما اعلام شده، زنان ایرانی سالانه نزدیک به یک میلیارد تومان لوازم آرایش می خرند از سوی دیگر سن مصرف لوازم آرایش نیز به ۱۵ سال رسیده است و این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته تمایل به آرایش بیشتر در بین زنان مسن دیده می شود که طراوت و شادابی پوست خود را از دست داده اند.
اما مصرف محصولات آرایشی و بهداشتی در شرایطی در ايران روند صعودي يافته كه تولید کنندگان داخلی این حوزه از واردات بی رویه و بعضاً بی کیفیت به ویژه از چین رنج برده و جزء مظلوم ترین صنایع بوده اند.
در همين زمينه يكي ازاعضاء اتحاديه صنف لوازم آرايشي اصفهان درگفتگو با خبرنگارايمنا ضمن ابراز رضايت از فعاليت ارگان هاي ذي ربط درطول سال جاري نسبت به سال هاي گذشته، تاكيدكرد: نبود نظارت در زمينه برچسب ها و نوشته هاي روي لوازم آرايشي خارجي مي تواند زمينه بهتري براي ورود اجناس بي كيفيت و غيراستاندارد خارجي را فراهم كند.
علاوبراين، اتحاديه صنف لوازم آرايشي بهداشتي اصفهان عامل اصلي پرفروش بودن محصولات وارداتي با برچسب هاي مشابه را قيمت پايين آن دانست كه در چنین شرایطی قیمت پایین کالاهای بی کیفیت و غیراستاندارد مردم را به سمت خود جلب کرده و حتی با وجود باکیفیت بودن تولیدات داخل این محصولات فروش چندانی ندارند
اين اتحاديه تفاوت فاحش قيمت ها را عامل اصلي قاچاق مواد آرايشي عنوان كرد و گفت: اگر كسی بخواهد این مواد را از راه قانونی وارد كند، آن قدر گران برایش تمام مي شود كه مجبور است از راه قاچاق با قیمت كمتری وارد كند.
اين اتحاديه همچنين وظیفه نهادهایی مانند وزارت بهداشت، بازرگانی و سازمان استاندارد را در رفع اين معضل بسیار سنگین دانست وتاكيدنمود محصولات و مواد آرایشی كه توسط دستفروش های کنار خیابان و بوتیک های بدون نام و نشان معتبر به مردم عرضه می شود عمدتاً تاریخ مصرف گذشته و دارای مواد ترکیبی و شیمیایی غیراستاندارد هستند.
همچنين يكي ديگر ازمشكلات دراين زمينه طبقه بندي شدن نمايندگي ها و تفكيك نوع محصولات آرايشي درهريك ازمناطق اصفهان است.به طوري كه هرجنسي درهرمغازه اي يافت نمي شود
به نظر می رسد وضعیت بازار محصولات آرایشی و بهداشتی در جهان طی سال های آینده بسیار پیچیده تر از وضعیت فعلی نیز خواهد شد چراکه طی سال های اخیر حتی مردان نیز به سمت مصرف لوازم آرایشی روی آورده اند و رونق بازار این محصولات را دو چندان کرده اند.
تنها ۱۰ درصد لوازم آرایشی موجود در بازار از مجاری قانونی وارد کشور می شود
درباره لوازم آرایشی و عوارض استفاده مکرر آن مطالبی شنیده اید و خوانده اید اما متاسفانه با وجود اطلاعات کم و بیش افراد به ویژه زنان درباره تاثیر مضر این لوازم بر پوست، هم چنان مصرف لوازم آرایشی در کشور ما بسیار بالاست و تلاش و تمنای جوانان برای کسب زیبایی بیشتر، سبب رونق بازار فروش لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور شده است.
طبق آمار ایرانی ها از نظر رشد مصرف لوازم آرایشی جزو صدر نشین ها هستند و این در حالی است که بازار قاچاق لوازم آرایشی بسیار پررونق است و مهم تر این که محصولات قاچاق اغلب تقلبی است و جالب این که تقلب در حوزه لوازم آرایشی بسیار بیشتر از حوزه غذا و داروست.
تنها ۱۰ درصد لوازم آرایشی موجود در بازار از مجاری قانونی وارد کشور می شود و ۹۰ درصد آن به صورت غیرقانونی وارد شده و به دست مصرف کننده می رسد و بنا به نظر برخی ایران ، پس از عربستان دومین و یا سومین مقام مصرف کننده لوازم آرایشی در خاورمیانه را به خود اختصاص می دهد. طبق آمارها زنان جهان سالانه ۱۶۰ میلیارد دلار به منظور زیبایی خود هزینه صرف می کنند و در این میان زنان ایرانی چیزی حدود یک میلیارد دلار برای زیبایی خود هزینه می کنند. سرانه مصرف لوازم آرایشی هر فرد در خاورمیانه سالانه ۳۳۴ دلار است . سن مصرف لوازم آرایشی در ایران به ۱۵ سال رسیده است در حالی که در کشورهای توسعه یافته، تمایل به آرایش در بین زنان مسن دیده می شود که طراوت و شادابی پوست خود را از دست داده اند.
بدون شک استفاده بیش از حد از لوازم آرایشی یک پدیده روانی اجتماعی است که بررسی آن را باید به کارشناسان امر واگذار کرد. شاید افزایش اطلاعات مصرف کنندگان لوازم آرایشی درباره مضرات این لوازم بتواند در استفاده بی رویه از آن ها هشداردهنده باشد. برای بررسی تاثیر لوازم آرایشی بر سلامت پوست از یکی از متخصصان پوست و مو کمک گرفتیم.
دکتر محمد جواد یزدان پناه، متخصص پوست و مو درباره انواع لوازم آرایشی در بازار نیز یادآور می شود: در بحث لوازم آرایشی باید یک نکته کلیدی را در نظر گرفت و آن تفاوت لوازم آرایشی استاندارد و مورد تایید وزارت بهداشت و لوازم آرایشی غیراستاندارد است. این نکته از این رو اهمیت دارد که لوازم آرایشی استاندارد و غیر استاندارد می تواند به پیدایش موارد حساسیتی بینجامد.
طبیعی است که لوازم آرایشی غیر استاندارد می تواند مضرات بیشتری داشته باشد. بنابراین واکنش حساسیتی یکی از شایع ترین عوارض استفاده از انواع لوازم آرایشی است و ایجاد حساسیت غیرقابل انتظار نیست. سوزش، خارش، خشکی و قرمزی همگی از نشانه های حساسیت است و در ترکیبات غیراستاندارد این واکنش ها بیشتر است.
التهاب و تحریک مداوم پوست در پی استفاده مکرر از لوازم آرایشی در طول زمان می تواند به پدیده شایع پیری پوست بینجامد. دکتر سیدمجتبی امیری، متخصص پوست در توضیح علت پیر شدن پوست در اثر استفاده از لوازم آرایشی می گوید: محصولات آرایشی اصولا نه تنها هیچ اثر مثبتی بر روی پوست ندارد، بلکه باعث بسته شدن منافذ پوست شده و خطر ابتلا به چین و چروک و پیری زودرس را افزایش می دهد، در سطح پوست به طور طبیعی، منافذ عرقی وجود دارد که به وسیله تعریق، رطوبت پوست را تامین می کند علاوه بر این منافذ دیگری در پوست صورت قرار دارد که چربی ترشح شده در سلول های پوست را به سطح پوست می آورد و باعث شادابی و طراوت پوست می شود. استفاده زیاد از محصولات آرایشی باعث می شود به مرور زمان منافذ پوست بسته شده و خطر افزایش جوش ها و حساسیت های پوستی افزایش پیدا کند.
دکتر یزدان پناه نیز با اشاره به بسته شدن منافذ پوست و احتمال بروز جوش های پوستی می گوید: در زنان پیدایش ضایعات آکنه ای در اثر مصرف بی رویه لوازم آرایشی بسیار شایع است.
اکثر ترکیبات آرایشی چرب است و با بستن منافذ طبیعی پوست، جوش های ریزی روی پوست ظاهر می شود و ممکن است به ایجاد التهاب بینجامد. این مسئله به ویژه در دختران جوان که پوست های چرب دارند، شایع تر است. توجه کنید که عوارضی که ذکر شد می تواند حتی با مصرف لوازم آرایشی استاندارد هم بروز پیدا کند و تمامی این عوارض به صورت شدیدتر در مورد محصولات غیرمجاز هم دیده می شود. محصولات غیرمجاز علاوه بر این عوارض می تواند آلودگی های میکروبی و قارچی را برای مصرف کننده در پی داشته باشد به ویژه اگر به صورت مشترک استفاده شود.
لوازم آرایشی که توسط خریداران مختلف تست می شود تا در نهایت به دست مصرف کننده می رسد می تواند آلودگی و عفونت قارچی داشته باشد و فرد را دچار عوارض متعدد کند. توصیه اکید ما به مصرف کنندگان محصولات آرایشی این است که علاوه بر توجه به شکل بسته بندی و پلمب بودن محصول، به استانداردهای وزارت بهداشت و استانداردهای تولیدکننده به هنگام خرید دقت کنند تا کمتر دچار این عوارض شوند. تاریخ مصرف هم بسیار مهم است زیرا این محصولات با اتمام تاریخ مصرف عوارض جدی برای مصرف کننده به همراه دارد که از شایع ترین آن ها ایجاد جوش های قرمز و سرسفید عفونی و میکروبی در سطح پوست است.
از آن جا که اطراف چشم دارای پوست بسیار حساسی است استفاده مشترک از این محصول آرایشی می تواند باعث ایجاد حساسیت و دیگر عوارض برای فرد شود و آلودگی را از یک نفر به نفر بعدی منتقل کند. خرید محصولات آرایشی از فروشگاه های معتبر نیز بسیار مهم است و خرید از دستفروش ها یا مغازه دارانی که در کنار سایر اقلام به فروش لوازم آرایشی اقدام می کنند توصیه نمی شود زیرا این افراد اغلب لوازم آرایشی غیراستاندارد و قاچاق با قیمت های اندک به مشتریان خود عرضه می کنند.
وی با اشاره به جوان بودن پوست و چربی بیشتر پوست جوانان توصیه می کند جوانان کمتر از لوازم آرایشی استفاده کنند زیرا این محصولات یکی از شایع ترین دلایل بروز آکنه است. برخی ترکیبات آرایشی آکنه زاست و به تشدید آکنه پوست در سنین جوانی کمک می کند.
محصولات آرایشی در صورت استفاده باید در کوتاه ترین زمان ممکن استفاده شود و به سرعت از سطح پوست پاک شود، به هنگام پاک کردن محصولات آرایشی نیز شستن نامناسب، کشیدن پوست به ویژه پوست اطراف چشم می تواند به پوست آسیب برساند و بهتر است با استفاده از شیرپاک کن سطح پوست تمیز شود سپس با آب سرد پوست را آبکشی کرده و با مرطوب کننده آن را ماساژ داد. هم چنین بهتر است پوست قبل از خواب تمیز شود زیرا تماس طولانی پوست با محصولات آرایشی می تواند به واکنش های حساسیتی منجر شود و از آن جا که منافذ پوست بسته است، پوست آسیب می بیند.
این متخصص پوست درباره بهداشت چشم و استفاده از محصولات آرایشی مخصوص چشم توضیح می دهد: تمامی نکاتی که ذکر شد باید در مورد چشم رعایت کرد به علاوه این نکته که چشم و پوست اطراف آن بسیار حساس است و باید مراقبت و نگهداری از آن را به مراتب بیشتر انجام داد. هم چنین در مورد تاتو باید متذکر شد که انجام تاتو از نظر پزشکی مورد تایید نیست اما متاسفانه هم اکنون در جامعه بسیار شایع است زیرا در واقع وارد کردن رنگدانه به داخل پوست است و عوارضی که می تواند داشته باشد شامل انتقال عفونت و واکنش بدن نسبت به رنگدانه است. تاتو فقط در شرایط استثنایی و با در نظر گرفتن ریسک آن و استفاده از امکانات کاملا بهداشتی قابل تجویز است. اغلب تاتوهای زیبایی خطر بالایی دارد زیرا مضرات آن بیش از مزایای آن است و انجام آن از نظر پزشکی مردود است.
امید است روزی با روشنگری هایی که در حوزه زیبایی شناختی به افراد داده می شود شاهد کاهش عوارض مصرف این محصولات در کشور باشیم.
نظرات 0
شما هم میتوانید در این مورد نظر دهید