با توجه به اعمال دستگاه گوارش ، هيچ کس نمي تواند اهميت لزوم برخورداري از يک دستگاه هاضمه خوب و سالم را انکار کند . لذت زندگي بستگي به وجود دستگاه گوارشي سالم دارد . در حاليکه يک هاضمه بد و بروز عوارضي نظير اسهال ، يبوست ، زخم معده و اثني عشر ، کوليت « آماس يا التهاب کولون » آپانديسيت ، هپاتيت « آماس بافت کبد » آرامش را از زندگي شخص سلب مي نمايد . هر گاه به عللي وضع جهاز هاضمه شما خوب نبوده و تحت شرايطي به کار خود ادامه مي دهد همواره به وظايف آن و مراقبت هائي که بايستي انجام شود مي انديشيد . لذا لازم است براي حفظ سلامت و بهداشت دستگاه هاضمه به نکات زير توجه شود :

۱ - رعايت کامل بهداشت شخصي به ويژه دهان و دندان

۲ - مصرف غذاهاي متوازن و سالم و خودداري از مصرف غذاهائي که احتمال فاسد شدنشان مي رود .

۳ - رعايت نظم و ترتيب در صرف غذا ،‌ اين موضوع کاملاً به ثبوت رسيده که بهتر است براي صرف سه وعده غذاي اصلي صبحانه ، ناهار و شام ساعت معيني در نظر گرفته شود و در فاصله بين دو غذا از خوراکي هائي استفاده شود که موجب سلب اشتها نگردد .

۴ - جويدن کامل غذا ؛ در يکسري آزمايشات که بر روي ۳ دسته از افراد براي نشان دادن تأثير عمل جويدن در گوارش مواد غذائي انجام گرفت از دسته اول که غذاي کاملي به آنها داده شده بود خواسته شد که غذا را با حالت معمولي و يا تندتر از معمول بخورند . به دسته دوم و سوم به ترتيب به ميزان يک دوم و يک سوم غذاي دسته اول داده شد و از آن ها خواسته شد که غذاي خود را در نهايت آرامي صرف کنند . پس از يک ماه مشاهده شد که دسته دوم و سوم يعني آنها که غذاي کمتري مصرف کرده ولي خوب جويده بودند به مراتب قوي تر و شاداب تر از دسته اول بودند .

۵ - غذاهاي روزانه هر کس متناسب با وضع شخص و ساير شرايط جسماني او تعيين شود و از پرخوري پرهيز گردد . بيماري هائي که در نتيجه کم غذاخوردن پيدا مي شود پس از تقويت مزاج بهبود مي يابند ، در صورتي که عوارض پرخوري به مراتب بيشتر و عواقب آن سخت و خطرناک مي باشد و اصلاح ضايعاتي که پرخوري پس از چندي در اعضاي مهم بدن توليد مي کند دشوارتر است .

در اشخاصي که پرخوري مي کنند مقدار انرژي لازم براي هضم مواد غذايي به مراتب بيشتر از مقدار انرژي است که براي هضم غذاي متعادل ضرورت دارد . بنابراين آنهائي که غذاي متعادل مصرف مي کنند قوي تر از اشخاص پرخور هستند زيرا قواي خود را صرف هضم مواد غذائي فوق العاده نمي کنند . اغلب اشخاص پرخور اگر مدتي از وقت غذاخوردن آنها بگذرد احساس مي کنند که ضعيف و ناتوان شده اند و وقتي هم که از سر ميز يا سفره برمي خيزند تازه مدتي مجبورند از انجام هر کاري دست بکشند و استراحت کنند . علت اين امر اين است که تمام انرژي بدن آنها صرف گوارش غذاهاي زياده از حد که خورده اند مي شود و همين که غذاي آنها از قسمت هاي اوليه دستگاه گوارش گذشت تازه خستگي هضم غذاها آنها را فرا مي گيرد . بنابراين خودداري از پرخوري و مصرف غذاهاي متوازن و سالم بهترين راه کمک به درمان بسياري از بيماري هاي دستگاه گوارش مي باشد .

۶ - پرهيز از مصرف غذاهايي که به تجربه دريافته ايد مصرف آن غذاها ناراحتي هايي در اعمال گوارشي تان به وجود مي آورد يعني باصطلاح عاميانه آن غذاها به شما نمي سازد .

۷ - دوري جستن از عصبانيت و اضطراب هنگام غذاخوردن و صرف غذا در محيط شاد و بانشاط ،‌ به طورکلي بايد توجه داشت که هنگام صرف غذا هيچ گونه اضطراب ، نگراني يا عصبانيتي در کار نباشد در غيراين صورت سبب کند شدن عمل هضم و ايجاد سوء‌هاضمه و کاهش قدرت بدني و کارآئي شخص مي گردد و اين عارضه نيز به نوبه خود ايجاد اضطراب و هيجان بيشتري مي نمايد .

خشم و ترس شديد علاوه بر آن که روي ترشح معده اثر مي گذارد ، ترشح صفرا و شيره هاي لوزالمعدي را نيز دچار اختلال مي سازد . در اين گونه موارد ممکن است حرکات دودي معمولي روده و معده را نيز متوقف سازد .

يکي از محققين به نام پروفسور کانون با مطالعاتي که در اين زمينه انجام داده نشان داده است که هرگاه سگي را در اطاق گربه اي که در حال صرف غذا است وارد کنند کليه انقباضات معدي و حرکات دودي روده اي حيوان بلافاصله متوقف مي گردد .

۸ - تنوع در نوع غذاهاي مصرفي ، اين عمل باعث جلب اشتها و هضم آسان و سريع غذا مي گردد . هر گاه رنگ و طعم و بو و منظره غذا جالب باشد هضم آن آسانتر و سريع تر انجام خواهد پذيرفت .
براي کساني که به سبب بيماري يا علت ديگري اشتهاي خود را از دست داده اند بهتر است غذاهاي کمتر و خوش منظره تري در نظر گرفته شود تا باعث جلب اشتهاي آنان گردد .

۹ - صبحانه بايستي شامل يک سوم تا يک چهارم غذاي روزانه باشد . بنابراين بايد سعي نمود شب قبل به اندازه اي غذا ميل شود که صبح روز بعد اشتهاي کافي براي صرف صبحانه موجود باشد .

۱۰ - از مصرف آب آشاميدني غيرتصفيه و سبزيجات و ميوه جات نشسته خودداري شود .

۱۱ - حتي المقدور از مصرف غذاهاي زياد برشته و سرخ کرده اجتناب شود .

۱۲ - اجتناب از نوشيدن مايعات زياد سرد يا گرم

۱۳ - اجتناب از مصرف مشروبات الکلي ،‌سيگار ، مواد مخدر و محرک .

۱۴ - بهتر است بعد از صرف غذا لااقل تا حدود نيم ساعت از انجام هر گونه تمرينات ورزشي و کارهاي فکري خودداري نمائيد زيرا در اين حالت دستگاه هاضمه چنان که شايد و بايد کار خود را نمي تواند انجام دهد و در نتيجه ناراحتي و درد معده و سوء‌هاضمه پيش مي آيد .

۱۵- استحمام در آبي که حرارت آن کمتر يا زيادتر از گرماي بدن شخص باشد سبب انحراف خون از جهاز هاضمه به ساير قسمت هاي بدن مي گردد . بنابراين بايد از استحمام کردن در ساعت اول بعد از خوردن غذا امتناع ورزيد و به هيچ وجه توصيه نمي شود .

۱۶ - مصرف دارو تنها در صورت تجويز پزشک مجاز بوده و از استفاده خودسرانه دارو در مواقع ناراحتي هاي گوارشي بايد خودداري شود .

۱۷ - خودداري از وادار کردن کودکان به خوردن غذا يا خوراندن اجباري غذا به آنان که سبب بي علاقگي بيشتر آنان به خوردن مي گردد و هم چنين اجتناب از تنبيه کردن آنان به علت بي اشتهايي و يا وادار کردن آنان به خوردن پس از يک ناراحتي رواني .

۱۸ - در مواقع مقتضي به ورزش و تفريح پرداخته و از تمريناتي که موجب تعديل کار دستگاه گوارش مي شود استفاده نمائيد .

۱۹ - بهتر است غذا را از رقيق ترين آن شروع کنيم و در خوردن آب افراط ننمائيم .

۲۰ - محيطي که در آن غذا صرف مي کنيم بايد روشن ، تميز و فاقد بوي نامطبوع باشد . اگر ميز غذا را با دسته گلي بيارائيم و نيز محل آن طوري باشد که منظره خوش آيندي داشته باشد در هضم غذا کمک مؤثري مي نمايد .