انسان در سراسر زندگى با انتخاب‏هايى روبه‏رو مى‏شود و بايسته است كه ملاك‏ها و معيارهايى براى گزينش هر موضوع در دست داشته باشد؛ مانند انتخاب شغل، رشته تحصيلى، مسكن و ... فرد براساس منافع و شرايط و امكانات موجود، معيارهايى را تعريف و آنگاه گزينش مى‏كند، يكى از موضوعات و مسائل مهم زندگى ازدواج است كه نيازمند دقت و توجه بيشترى است؛ زيرا به تمام زندگى دنيوى و اخروى او ارتباط دارد و نسل آينده نيز از آن متأثر مى‏باشد. با توجه به اهميت موضوع و پيامدهاى آن ضرورى است تا ملاك‏ها و معيارهاى درست و منطقى ازدواج را بشناسيم.
قرآن كريم و روايات معصومان(ع) ملاك‏هاى مهمى را براى اين مسئله بيان كرده است كه در اين نوشتار به چند نمونه مى‏پردازيم:
امام صادق(ع) فرمودند: «انما المرائة قلاده فانظر ماتتقلد؛ زن به منزله گردنبندى است كه به گردن مى‏افكنى، سپس مراقب باش كه چه چيزى را به گردن مى‏افكنى.»
اين ملاك‏ها هم بايد در مورد مردان باشد و هم درباره زنان، چنين نيست كه تنها زنان بايد اين صفات و ويژگى‏ها و ملاك‏ها را دارا باشند و مردان از آن مستثنا شوند.
1ـ ايمان و ديندارى
متون دينى ما، اولين و مهم‏ترين ملاك در انتخاب همسر را ديندارى معرفى كرده است. قرآن كريم در همين زمينه مى‏فرمايد: «ولا تنكحوا المشركات حتى يومن ولامه مؤمنه خير من مشركه ولو اعجبتكم و لا تنكحو المشركين حتى يومنوا و لعبد مؤمن خير من مشرك ولو اعجبكم اولئك يدعون الى النار واللّه‏ يدعو الى الجنه؛ با زنان مشرك تا زمانى كه ايمان نياورده‏اند ازدواج نكنيد،اگر چه بخاطر مال يا جمال و مقام (موقعيت)، شما را به شگفتى آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرك و بت‏پرست تا ايمان نياورده‏اند در نياوريد اگر چه (مال و زيبايى و موقعيت) آنان شما را به شگفتى آورد (زيرا) آنها شما را به سوى آتش دعوت مى‏كنند و خداوند شما را دعوت به بهشت و آمرزش مى‏نمايد.»(بقره-221)
امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «اگر مرد با زنى براى جمال يا مال ازدواج كند به همين امر واگذار مى‏شود ولى اگر براى ديندار بودن او ازدواج كند خدا مال و جمال را نيز نصيبش مى‏گرداند.»
و نيز رسول خدا(ص) مى‏فرمايد: «هر كس با زنى براى مالش ازدواج كند خدا او را به همين امر واگذار مى‏نمايد و هر كس كه براى جمالش ازدواج كند به چيزى مى‏رسد كه از آن كراهت دارد و هر كسى كه براى ديندارى ازدواج كند خداوند هر سه را برايش جمع مى‏كند.»
از اين آيه و روايات بخوبى استفاده مى‏شود كسانى كه درصدد انتخاب همسر هستند بايد ايمان و ديندارى را به عنوان شرط اصلى و ضرورى محسوب بدارند و براى يافتن آن كمال سعى و جديت را به عمل آورند.
والدين پسر و دختر نيز بايد در انتخاب همسر براى فرزندان خود موضوع ايمان و ديانت و تقيد به ضوابط و مقررات شريعت را شرط اساسى بدانند و دريافتن چنين فردى به پسر و دخترشان كمك نمايند.
2ـ عقل و هوش
بعد از ديندارى، عقل و زيركى از مهم‏ترين معيار و ملاك يك همسر خوب محسوب مى‏شود، اداره و تداوم و پيمودن راه راست و حل مشكلات زندگى كار آسانى نيست اگر همسران با هم تفاهم داشته باشند و موقعيت يكديگر و شرايط و امكانات زندگى را خوب درك كنند، مى‏توانند زندگى را بر پايه صحيحى استوار سازند و به انجام وظيفه مشغول باشند و به كانون خانواده صفا و محبت و گرمى دهند و با عقل و درايت مشكلات را حل و فصل كنند. همسر عاقل امكانات خانواده و شرايط و اوضاع زندگى را خوب درك مى‏كند، توقعات بيجا و بلندپروازى ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد.
اختلافات خانوادگى و كشمكش‏هاى زندگى معلول جهالت و نادانى زن و شوهر، يا يكى از آنها مى‏باشد.
زوجين هر چه عاقل‏تر باشند بهتر مى‏توانند همسردارى كنند و وسيله آسايش و خوشى همديگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشكلات بكاهند. همسر عاقل ، گذشت و بردبارى دارد و با بهانه‏هاى كوچك و جزئى زندگى را متلاشى نمى‏سازد.
به علاوه، عقل و هوش زن و شوهر در فرزندان نيز تأثير دارد ، فرزندان خانواده خوش فهم و باهوش، غالبا زيرك مى‏شوند، و برعكس حماقت و نادانى پدر و مادر نيز در فرزند تأثير دارد، همسر باهوش و عاقل بهتر مى‏تواند نسبت به تعليم و تربيت فرزندانش انجام وظيفه نمايد. بارى عقل و درايت يكى از معيارها و ملاك‏هاى مهم و بسيار با ارزش محسوب مى‏شود كه به هنگام گزينش همسر بايد كاملاً مورد توجه قرار بگيرد.
امام على(ع) مى‏فرمايد: «اياكم و تزويج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضياع؛ با انسان احمق و نافهم ازدواج نكنيد زيرا معاشرت با او بلايى است عظيم و فرزندانش نيز ضايع خواهند شد.»
و نيز امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «العقل دليل المؤمن؛ عقل دليل و راهنماى مؤمن است.» از اين روايات بخوبى استفاده مى‏شود كه عقل و هوش از بزرگترين معيارها و ملاك‏هايى است كه در انتخاب همسر بايد مورد توجه دختر و پسر باشد.
3ـ اخلاق نيك
سومين معيار و ملاك در انتخاب همسر اخلاق حسنه است و اين مطلب را مى‏توان از قرآن كريم و روايات معصومان(ع) بخوبى استفاده كرد. قرآن كريم مى‏فرمايد: «فانكحوا ما طاب لكم من النساء؛ با زنان پاك ازدواج كنيد.»(نسا3)
همچنين رسول خدا(ع) مى‏فرمايد: «اذا جائكم من ترضون خلقه و دينه فزوجوه الا تفعلوه تكن فتنه فى الارض و فساد كبير؛ اگر كسى به عنوان خواستگارى به نزد شما آمد كه خلق و دينش را مى‏پسنديد با او ازدواج كنيد و اگر به اين دستور عمل نكنيد. فتنه و فساد بزرگى در زمين به وجود خواهد آمد.»
و نير در روايات ديگر مى‏فرمايد: «زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اكرمها و ان ابغضها لم يظلمها؛ دخترت را به ازدواج انسان متقى و پرهيزكار در آور، زيرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اكرام و احترام مى‏كند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمى‏كند.»
حسين بشار واسطى مى‏گويد: «به امام رضا(ع) نوشتم، يكى از خويشاوندان از دخترم خواستگارى كرده است اما بد اخلاق است امام(ع) فرمود: «اگر بد اخلاق است دختر به او نده.»
زن و شوهر يك عمر در كنار هم‏اند و ارتباط كلامى و غير كلامى فراوانى با هم دارند. بدين روى اخلاق حسنه و خوش‏رفتارى و نيك گفتارى در همه زندگى‏ها بسيار ضرورى است و بدون آن زندگى بى‏روح و خسته‏كننده خواهد بود.
زندگى با زن و مردى داراى كمالات و زيبايى، اما بد اخلاق و بد رفتار و تندخو، رنج‏آور خواهد بود و انسان هر روز آرزوى مرگ مى‏كند. زيرا ديدن حالات و رفتار و مشاهده گفتارهاى تند و خشن او از تحمل هر انسان صبور و شكيبايى خارج است بنابراين شرط اساس زندگى سالم، صميمى، با نشاط و با صفا، داشتن همسرى خوش اخلاق و عفيف و نيك گفتار است.
4ـ عفت و پاكدامني
از جمله ملاك‏هاى بسيار مهم و ضرورى در انتخاب همسر، عفت و پاكدامنى است. اگر به قرآن كريم و روايات معصومان مراجعه كنيم بخوبى مى‏فهميم كه آنان به عفت و پاكدامنى تأكيد فراوان مى‏كردند. بنا بر روايت خداوند متعال مى‏فرمايد: «وقتى اراده كنم كه خير دنيا و آخرت را براى يك مسلمان جمع كنم قلبى خاشع و زبانى ذاكر و تنى صابر بر بلا به او عطا مى‏كند و همسرى به او مى‏دهم كه از نگاه كردن به وى شادمان شود، و آن زن در غياب شوهر از نفس خودش و مال شوهرش نگهدارى كند.»
همچنين امام صادق(ع) مى‏فرمايد: «كفو بودن در اين است كه عفيف باشد و از امكانات اقتصادى نيز برخوردار باشد.
امام صادق(ع) درباره پاكى درونى و منش زنان در سرنوشت و تربيت بهتر و برتر كودكان فرموده است: «طوبى لمن كانت امه عفيفه؛ خوشا به حال كسى كه مادرش پاكدامن باشد.»
در فرهنگ دينى و سفارش پيشوايان معصوم(ه) كه اينقدر به پاكى و عفت مردان و زنان تأكيد شده است براى آن است كه اگر پدر و مادر بد رفتار و ناپاك باشد و توجه به دستورات شرعى نداشته باشند، در اخلاق و روش كودك اثر نامطلوبى برجاى خواهد گذاشت و اغلب كودكان و بخصوص دختران قدم جاى قدم مادران مى‏گذارند.
5 ـ شرافت خانوادگى
پنجمين ملاك در انتخاب همسر اصالت و شرافت خانوادگى است كه بايد مورد توجه قرار بگيرد در همين زمينه قرآن كريم مى‏فرمايد: «والبلد الطيب يخرج نباته باذن ربه والذى خبث لايخرج الا نكدا؛ سرزمين پاكيزه (و شيرين) گياهش به فرمان پروردگار مى‏رويد، اما سرزمين‏هاى بد طينت (و شوره‏زار) جز گياه ناچيز و بى‏ارزش از آن نمى‏رويد.»(اعراف-58)
همچنين رسول خدا(ص) مى‏فرمايد: «اى مردم از گياهانى كه بر مزبله‏ها مى‏رويد اجتناب نماييد، گفته شد: يا رسول‏اللّه‏ مقصود شما از گياه و سبزى كه بر مزبله مى‏رويد چيست؟ زن زيبايى كه در خانواده پست و فرومايه پرورش مى‏يابد.»
بنابراين بايد در انتخاب همسر بسيار دقت كرد و از خانواده داراى كرامت و شرافت و اصالت همسر را برگزيد. در غير اين صورت آثار منفى رشد و تربيت خانوادگى در آينده زندگى مشترك و نسل آينده تأثير زيادى برجاى خواهد گذاشت. پيامبر اسلام فرمودند: «وانظر فى اى نصاب تضع ولدك فان العرق دساس؛ بنگر كه فرزند خود را در چه مكانى قرار مى‏دهى زيرا رگ و ريشه در فرزند اثر مى‏گذارد.»
و نيز فرمودند: «تزوجوا فى الحجرالصالح، فان العرق دساس؛ با خانواده‏اى خوب و شايسته وصلت كنيد زيرا خون اثر دارد.»
بايد براى گزينش همسر ملاك‏ها و معيارهاى منطقى و درستى در دست داشته باشيم بهترين ملاك‏ها در آيات و قرآن كريم در روايات معصومان(ع) بيان شده است توجه به آنها زمينه‏ساز ازدواجى سالم و هدفمند است اين ملاك از سوى خالق هستى و رسولى الهى و اولياء الهى بيان شده است. آنان با اسرار هستى آشنايند و بهترين راهنمايان زندگى هستند بايد دانست كه برخوردارى از هر كدام از اين ملاك‏ها نسبى است و وجود تمام ملاك‏ها در يك فرد تقريبا محال به نظر مى‏رسد.
منبع :پيام زن