وقتي راجع به روش‌هاي كنترل خشم و عصبانيت صحبت مي‌كنيم برخي گمان مي‌كنند هدف ما آموزش راهي براي از بين بردن اين احساس است، در حالي كه قصد ما از بين بردن اين حس نيست. هدف، تعديل آن است؛ بروز بهتر، آرام‌تر و با آسيب كمتر براي خود و ديگري... عصبانيت راهي است براي نشان دادن حالت ناخوشايند دروني نسبت به يك پديده عذاب‌آور بيروني، پس ما براي بيان حس عصبانيت طيف وسيعي از واكنش‌ها از اخم كردن تا حمله فيزيكي و پرتاب اشيا و آسيب زدن به خود و ديگران را بروز مي‌دهيم.
بچه‌ها هم مثل ما عمل مي‌كنند و اگر روش كنترل صحيح را نياموزند در بزرگسالي با بيشتر شدن محرك‌هاي بيروني، اين عدم مهارت آزارشان مي‌دهد. هر كسي اول بايد بتواند احساس خشم را در خودش و ديگران تشخيص بدهد و آن را به روش غير تهاجمي نشان دهد چون احساس خشم پذيرفتني است ولي آسيب به خود و ديگران به صرف اينكه عصباني هستيم، پذيرفتني نيست. ما الگوي عملي بچه‌ها هستيم. چه‌طور بچه‌ها بايد از ما بياموزند، در حالي كه بلد نيستيم به طريقي در لحظه عصبانيت خود را آرام كنيم و براوضاع مسلط شويم؟ شايد اين انگيزه‌اي باشد تا به فراگيري مديريت خشم بپردازيم.
 
براي همه ما يكي از بهترين راه‌ها در هنگام عصبانيت مشغول كردن حواس پنج‌گانه است. مي‌توانيد خيلي ساده به كودك‌تان بگوييد: « نقاشي بكش، برو آب به صورت‌ات بزن، يك حمام گرم بگير يا خوراكي مورد علاقه‌ات را بخور.»
قدم به قدم حركت كنيد. براي مثال وقتي بچه مورد تمسخر و بي‌احترامي كسي واقع شده يا كسي بدون اجازه متعلقات او را برداشته يا سايرين او را هم‌ به بازي نمي‌گيرند، عصبي شده و نمي‌داند چه كند. اول بايد اين حس بد را بشناسد، سپس راه بيان احساس خشم را ياد بگيرد و ساده بيان كند چه مي‌خواهد: «من عصباني‌ام به دليل اينكه سارا چند بار به من گفت خرس گنده!» و حالا از كلمه «مي‌خواهم» اين‌طور استفاده كند: «مي‌خواهم ديگه جلوي ديگران منو با اين اسم صدا نكنه.»
ياد دادن مهارت ارتباط واقعا مهم است. گاهي ما بزرگ‌ترها در اين مساله ضعف داريم و كساني كه براي بيان نيازشان لغت مناسبي نمي‌يابند، عصبي مي‌شوند. لطفا، متشكرم و... را به بچه ياد بدهيد. به دوست‌ات اين‌طور بگو: «ممكنه منم با شما بازي كنم؟»؛ «لطفا منو اين‌طوري صدا نكن!» بايد قبل از اينكه كنترل خود را از دست بدهد احساس‌اش را به ديگران بگويد: «اگه منو خرس گنده صدا كني باهات بازي نمي‌كنم.»
پس از مدتي او با كمك والدين مي‌فهمد گاهي آنچه باعث احساس منفي در او شده نوع رفتار فلاني نبوده بلكه تعبيري بوده كه او از وقايع مي‌كرده است. ما بزرگ‌ترها نيز بايد اين نكته را به ذهن بسپاريم چون اگر بتوانيم افكار و پاسخ خود را كنترل كنيم علاوه بر آرامش، احساس اعتماد به نفس قوي هم پيدا مي‌كنيم.

دكتر فريبا عربگل / روان‌پزشك كودك و نوجوان