اضطراب عبارت است از يک احساس ناراحت کننده،ترس و يا خطر با منشا ناشناخته که بر فرد مسلط ميشود.
نگراني فکري، جزئي از زندگي روزمره است. کمي نگراني و اضطراب ميتواند به تمرکز و انگيزه شما کمک کند. اما اگر اضطراب زياد باشد، شما احساسي از نااميدي به همراه گيجي و همچنين احساس نگراني بيش از حد نسبت به رويدادهاي غيرجدي و معمولي زندگي خواهيد داشت.
گاهي اين اضطراب شديد ممکن است به علت بيماريهاي ديگر از جمله افسردگي و يا محرکهاي جسمي يا احساسي ايجاد گردد که با برطرف شدن عامل ايجاد آن، اضطراب نيز از بين ميرود.
اضطراب از نظر علمي چندين نوع دارد که شامل اين موارد است: اضطراب حاد ناشي از موقعيتي خاص، اختلال در تطابق يافتن با شرايط جديد، اختلال اضطرابي شايع شده، اختلال هراس، اختلال تنشزاي پس از حادثه، ترس مرضگونه و اختلال وسواسي ـ جبري.
در واقع اضطراب با اثر گذاشتن بر روي قسمت ارتباطات در مغز، در خلاقيت و عملکرد انسان مشکل ايجاد ميکند.
 علايم اضطراب
احساس ناراحتي، بي قراري و تحريک پذيري
نگراني بيش از حد
ترس دائم از اين که اتفاق بدي در حال وقوع است و يا احساسي مبني بر اين که دنيا به آخر رسيده است.
عدم تمرکز
احساسي مثل اينکه همه چيز را فراموش ميکني
خشک شدن دهان
مشکل در بلع
خشونت صدا
لرزش يا پرش عضلات
ناتواني جنسي
گرفتگي عضلات
احساس گرفتگي يا پري در ناحيه گلو يا قفسه سينه
نفس تنگي و افزايش ضربان قلب
سرگيجه
عرق سرد و دستان مرطوب
خستگي مفرط
مشکلات خواب(احساس عدم راحتي در به خواب رفتن و بيدار شدن)
سردرد و  کمردرد
تهوع و اسهال
کاهش وزن
خوابآلودگي
منگي يا غش
ديدن کابوس
بروز اختلال در روابط اجتماعي
هراس و فرار از موقعيت
 
علل اضطراب
فعال شدن مکانيسمهاي دفاعي بدنبراي مبارزه يا فرار، باعث افزايش ترشح آدرنالين از غدد فوقکليوي ميشود. موادي که از تجزيه آدرنالين در بدن جمع ميشوند (کاتکول آمينها)، بخشهاي مختلف بدن را تحت تأثير قرار ميدهند.
تلاش براي پرهيز از اضطراب، خود موجب اضطراب بيشتر ميشود.
بسياري از بيماران احساس اضطراب، عصبانيت و حساسيت خود را در تمام طول زندگي خويش به همراه دارند و اين مشکل ميتواند در هر سني اتفاق بيفتد.
اختلالات اضطرابي، در بچه هايي که حداقل يکي از والدين آنها سابقهاي از بيماري افسردگي داشته باشد، دو برابر بچههاي ديگر ميباشد
اختلالات اضطرابي ميتواند به همراه ديگر مشکلاتي همچون افسردگي و مصرف مواد مخدر باشد.
مشکلات جسمي اضطراب، بيماريهاي قلبي و ريوي ميباشد؛ لذا قبل از تشخيص اختلالات اضطرابي، معاينات دقيق پزشکي بايد انجام پذيرد.
 
اختلالات اضطرابي
اختلالات اضطرابي وقتي اتفاق ميافتد که افراد علائم بالا را داشته باشند. در واقع اختلالات اضطرابي با روابط معمولي افراد و فعاليتهاي روزمره آنها تداخل ميکند. همچنين زنان دو برابر مردان مستعد ابتلا به اين اختلالات ميباشند. از جمله اختلالات اضطرابي عبارتند از :
- وحشتزدگي
- ترس بيش از حد (فوبيا)
- اختلالات وسواسي
- اختلالات اضطرابي پس از تروما
 
وحشت زدگي
احساس ناگهاني اضطراب و ترس شديد بدون دليل مشخص يا بدون وجود خطر، وحشتزدگي است. علائم اين مشکل شامل موارد زير است:
احساس از دست دادن کنترل خود
احساس مرگ به همراه تنفس سريع و ضربان تند قلب
احساس گيجي، عرق ريزي و يا لرزش
تنفس دشوار و سخت، دردهاي قفسه سينه و ضربات نامنظم قلبي
بعضي وقتها اين علائم به حدي ناگهاني و شديد اتفاق ميافتد که فرد فکر ميکند که دچار حمله قلبي شده است.
خيلي از اين علائم ممکن است در بيماريهاي ديگر مثل مشکلات تيروئيد و يا انسدادي مزمن ريوي اتفاق بيفتد.
 
ترس بيش از حد (فوبيا)
ترس بي نهايتي است که بر زندگي روزمره فرد اثر ميگذارد. اين افراد بدون علت دچار ترس ميگردند.
آنها از ترس بي علت خود آگاهي دارند، ولي قادر به کنترل آن نيستند.
اين افراد با فرار و يا خودداري از قرار گرفتن در مکان، با خاطره يا موقعيتي که با ديدن و يا به ياد آوردن آن دچار ترس ميگردند مقابله ميکنند.
سه نوع اختلالات ترس عبارتند از:
1- ترس از تنها ماندن يا حضور در مجامع عمومي که قادر به فرار يا کمک گرفتن از کسي نباشد.
2- ترس از حضور در مجامعي که ممکن است مورد انتقاد قرار گيرند.
3- ترس از چيزهاي خاص
 
پيشگيري
از روشهاي کسب آرامش براي کاهش استرس بهره بگيريد.
به فکر تغيير شيوه زندگي خود باشيد تا استرس کاهش يابد.
استرس و اضطراب ايجاد شده را کنترل کنيد.
از تفکرات بيجا و بيش از حد، دوري کنيد.
سعي کنيد در اجتماعات، حضور بيشتري يابيد.
سعي کنيد زيادي با خودتان خلوت نکنيد و خود را از تنهايي دور کنيد.
از خوردن کافئين خودداري کنيد مانند قهوه، چاي، نوشابه سياه و شکلات، زيرا کافئين شما را در حالت تحريک پذيري قرار ميدهد
از سيگار کشيدن خودداري کنيد. نيکوتين موجود در سيگار سبب افزايش تحريک پذيري جسمي ميگردد. همچنين سبب افزايش انقباض عروقي و افزايش کارکرد قلبي ميشود.
انجام ورزش روزانه ميتواند بسيار کمک کننده باشد. حتي يک پياده روي ميتواند شما را آرام نگه دارد.
 
درمان
- ابتدا ترس و اضطراب خود را در رابطه با موقعيت خاص بشناسيد و قبول کنيد که شما دچار اين اضطراب هستيد و براي مواجهه با اين موقعيت برنامه ريزي کنيد؛ براي مثال اگر شما دائم در خصوص مسائل مالي اضطراب داريد، يک برنامه پس انداز پول را برنامه ريزي کنيد و يا بودجه را به طور مجزا در نظر بگيريد.
- در مشکلات قبلي خود باقي نمانيد. تغييراتي ايجاد کنيد که احساس راحتي بيشتري داشته باشيد و اجازه دهيد تا مشکلات را پشت سر بگذاريد.
- تنشها را با ورزش و ماساژ از خودتان دور سازيد.
- از روش هاي رهاسازي (Relaxation) استفاده نماييد.
- به اندازه کافي استراحت کنيد و اگر در خواب مشکل داريد به پزشک مراجعه نماييد.
- از الکل ، کافئين و شکلات و سيگار دوري جوييد.
- فکر خود را مشغول نماييد.
- براي لذت بردن به بيرون برويد، مثل ديدن يک فيلم طنز، پياده روي و يا کوهنوردي.
- برنامه ريزي روزانه داشته باشيد. داشتن کار بيش از حد و يا بيکار بودن در طي روز ميتواند به اضطراب شما بيفزايد.
- علائم خود را يادداشت کنيد و گاهي به دوست صميمي خود آنها را بازگو کنيد. گاهي مواقع گفتگو کردن با يک دوست از اضطراب شما ميکاهد.
- در گروههاي اجتماعي شرکت کنيد و يا به طور داوطلبانه به کمک ديگران بپردازيد.
 
دارو درماني
- امکان دارد داروهاي ضداضطراب مثل بنزوديازپينها براي مدتي کوتاه توسط پزشک تجويز شوند.
- امکان دارد از داروهاي ضدافسردگي براي اختلال هراس استفاده شود.
فرآوري: مريم سجادپور
بخش سلامت تبيان
منابع :
دانشنامه رشد
سيمرغ - دکتر سميرا  سرخوش