2 - نقش هاي شوهر نسبت به زن :

1-2 : محبت ابتدايي نسبت به همسر – محبت بين زن و مرد در صورتي مطلوب و كامل است كه ابتدا توسط شوهر اظهار شود . در مقابل اين اظهار محبت ، معمولاً عكس العمل زن ، يك ارتباط متقابل توأم با محبت فراوان و گسترده است . اگر شوهري انتظار داشته باشد كه همسرش نسبت به او ابراز محبت و علاقه بكند ، بدون آنكه خود او در اين كار پيشقدم شود ، در ايجاد يك زندگي مطلوب و توأم با صميميت عاطفي موفق نخواهد بود .

2-2 : احترام به همسر – مرد بايستي به همسر خود ، بخصوص در حضور ديگران احترام بگذارد . اين احترام بايد توأم با صميميت و مهرباني باشد . زن نيازمند دريافت محبت و احترام از شوهر است ، به ويژه هنگامي كه در حضور دوستان و آشنايان قرار داشته باشد . اين امر باعث مي شود كه زن از داشتن شوهر احساس افتخار و سربلندي كند و اين احساس ، شوق او را به زندگي زناشويي ، و آمادگي وي را براي گذشت و بردباري در برابر محروميت ها و سختي هاي احتمالي بيشتر مي كند .

3-2 : خوشرويي و خوش خلقي – مرد چون از قدرت جسمي و فيزيكي بيشتري نسبت به زن برخوردار است بايد مراقبت كند در مواقع ناراحتي و خشم ، تندي ها و سخت گيري هاي بيجا نداشته باشد . بر عكس ، او بايد در ايجاد يك فضاي آرام ، صميمي و اطمينان بخش در محيط خانواده خود بكوشد . بدخلقي شوهر در خانواده باعث دلزدگي همسر و ديگر اعضاي خانواده خواهد شد . اين امر كاهش نفوذ گفته ها و دستورهاي مرد بر روي آنان را به همراه دارد و در روند شكل گيري خصوصيات رواني و تربيتي كه از نقش هاي بسيار مهم خانواده است ، ايجاد اختلال و مشكل مي كند .   

4-2 : ايجاد آسايش و توجه به نيازهاي خانواده ـ از وظايف مهم شوهر آن است كه نسبت به وسع و توان خود براي اعضاي خانواده گشايش ايجاد كند . شوهر بايستي روحيه توجه به نيازهاي زن و فرزندان را در محيط خانه داشته باشد و در بين كارهاي خود براي رسيدگي به امور مختلف خانه برنامه ريزي كند . توجه به امور خانه از قبيل تهيه مايحتاج و خواسته هاي احتمالي همسر يا فرزندان از خصوصياتي است كه هم حكايت از توجه شوهر به كانون خانواده دارد و هم در همسر اطميناني نسبت به شوهر به وجود مي آورد كه حتي در مواقع تنگدستي و مشكلات مالي او وظيفه خود مي داند مراعات حال شوهر را بكند ، چون از اين نكته آگاه است كه اگر چيزي در دسترس شوهر باشد از خانه و خانواده دريغ نخواهد كرد .

5-2 : احساس غيرت نسبت به همسر ـ مرد بايد همچون حصاري زن را در حمايت و مراقبت قرار دهد . اين حالت ، هم بايد در مراقبت نسبت به عفاف و پاكدامني زن باشد و هم در توجه به  نيازهاي عاطفي او . توجه مرد به عفاف همسر خويش شرط اوليه حفظ حريم خانواده و حفظ سلامت اخلاقي آن است . حالت غيرت و حميت مرد اثر ديگري نيز در روحيه و رفتار زن دارد ، به اين صورت كه در او احساس امنيت و اعتماد در پناه شوهر به وجود مي آورد كه يك احساس لذت بخش و مطلوب براي اوست و در افزايش عشق و محبت وي به شوهر مؤثر است .

نقش هاي زن نسبت به شوهر  

 نقش هايي نيز وجود دارد  كه از طرف زن بايستي مورد توجه خاص قرار گيرد . در صورتي كه زن نسبت به اين نقش ها توجه داشته باشد و آنها را انجام دهد ، به ايجاد استحكام در خانواده كمك كرده است . اين نقش ها عبارت است از :

1-   3 : احترام و تكريم شوهر ـ با توجه به اين كه در زندگي زناشويي نقش محبت و اظهار عواطف بيشتر مناسب ساختار رواني و جسمي زن است و احساس دلگرمي و اطمينان خاطر را شوهر بايد در فضاي خانواده ايجاد كند ، زن بايستي دقت داشته باشد كه احترام او نسبت به شوهر هم يك نياز رواني و عامل علاقه و محبت بيشتر شوهر نسبت به اوست .

2-   3 : همدلي و همراهي با شوهر ـ زن بايستي در مسائل و مشكلاتي كه شوهر در اداره زندگي در پيش روي خود دارد با او همدلي كند و اين همدلي را به صورت هاي مختلف ابراز نمايد . احساس همدلي كه شوهر در همسر خود مشاهده مي كند ، جرئت و شهامت براي مقابله با سختي ها و نيروي رواني او را افزايش مي دهد .

3-   3 : شاكر بودن و قناعت پيشگي ـ معمولاً تأمين زندگي به عهده مرد است و گاه اتفاق مي افتد كه كمبودها و نارسايي هايي از اين نظر در زندگي به وجود آيد . اين كه زن در ضمن همراهي با شوهر ، براي بهبود وضع زندگي ، روحيه شكر ، قناعت و سپاسگزاري داشته باشد ، در بناي خانواده اي صميمي و مستحكم بسيار مؤثر خواهد بود .

4-   3 : پرهيز از عيب جويي ـ زن و شوهر در عين حال كه بايستي عيوب و نارسايي هاي يكديگر را شناسايي كرده  به يكديگر تذكر دهند و براي رفع آنها تلاش مشترك داشته باشند ، بايستي مراقب باشند روحيه عيب جويي نسبت به يكديگر را پيدا نكنند . اين حالت به ويژه براي زن در مقابل شوهر بايستي مد نظر باشد . زيرا  زن ممكن است به واسطه ي محدوديت هايي كه در زندگي خانوادگي دارد ، گاه به صورت عيب و ايراد گرفتن از شوهر عكس العمل نشان دهد . چنين روشي باعث ايجاد تنش و كشمكش مستمر در زندگي خانواده و تزلزل در بنيان آن خواهد شد .  

5-   3 : عفت و چشم پوشي از غير ـ يكي از وظايف اساسي زن ، كه هم از نظر حساسيت و نياز روحي شوهر حائز اهميت است و هم با توجه به موازين شرعي و اجتماعي بايستي آن را رعايت كرد عفت زن ، حفظ خويش در مقابل افراد نامحرم و وفاداري كامل نسبت به شوهر است . در زندگي خانوادگي ، كمال روحي شوهر غيرت ، و كمال روحي زن ، عفت است و اين دو صفت در كنار يكديگر ، خانواده را در درون به سوي وحدت روحي ، صميميت و عشق دو جانبه  سوق مي دهد و از آلودگي هاي اخلاقي خانواده و جامعه جلوگيري مي كند . وظيفه اساسي خويشتنداري و عفت به عهده زن است و بايستي در زندگي مشترك ، حتي در روابط معمول با آشنايان و افراد فاميل كه نامحرم هستند ، مورد توجه باشد .

6-   3 : مديريت و تدبير امور خانه ـ مديريت و اداره خانواده بيشتر به عهده زن است . اين مديريت ، هم در جنبه عاطفي و رواني است و هم در اداره امور جاري منزل . هر چند شوهر نيز در هر دو جنبه بايد شريك و سهيم باشد ، ليكن ابتكار عمل و تدبير اساسي را بايد زن به عهده گيرد . زن بايد  براي ايجاد فضاي مناسب عاطفي و رواني و نيز ايجاد محيط زيبا و نشاط بخش در خانه ،  برنامه ريزي كند و حتي در صورت نياز ، آموزش هاي لازم را ببيند تا بهتر بتواند در خانه يك " مدير"  خوب و موفق باشد .

5- نقش ها و وظايف همسران در به وجود آوردن خانواده اي شاد و سالم  

براي پاسخ به اين سؤال بايد به توضيح دو نكته اساسي بپردازيم . يكي شناخت نقش و جايگاه هر يك از دو همسر و ديگر الگوهاي ارتباطي در ميان اعضاي خانواده .

منظور از نقش ، وظايف و مسئوليت هايي است كه زن و شوهر در زندگي خانوادگي بر عهده دارند . جايگاه عبارت است از مقام و شأني كه هر يك از دو همسر در زندگي مشترك دارند . نقش و جايگاه لازم و ملزوم يكديگرند و هر يك در ارتباط با ديگري است . ما براي اين كه بتوانيم از موقعيت متناسب و مورد نياز خود در خانواده برخوردار باشيم  بايد وظايف و مسئوليت هايمان را بشناسيم و به آنها عمل كنيم و در مقابل ، وقتي با وظيفه شناسي زندگي خانوادگي را ادامه مي دهيم ، بايد آن طور كه شايسته ماست مورد احترام و تكريم قرار گيريم .

دو ويژگي كه براي برخورداري زن و شوهر از جايگاه مناسب اهميت دارد :

1-     احساس ارزشمندي و احترام

2-     در نظر داشتن تفاوتها

ارزشمندي و احترام حالتي است كه هم زن و شوهر بايستي در خويشتن احساس كنند و هم آن را در وجود ديگري بپذيرند و رعايت نمايند . احساس ارزش و عزت نفس تا حدودي ناشي از نحوه تربيت گذشته و خصوصيات شخصيتي زوج هاي جوان است و بستگي به اين دارد كه پدر و مادر و خانواده ي هر يك از آنها با وي چگونه رفتار كرده اند و آيا زمينه هاي ايجاد چنين احساس را در وجود او فراهم كرده اند يا خير . اين احساس مي تواند تا حدي در زندگي زناشويي به دست آيد يا تقويت شود . زن و شوهر بايد نسبت به يكديگر احترام ، صميميت و اعتماد داشته باشند و در مواردي كه اختلاف نظري بين آنان پيش مي آيد ، حفظ احترام و ارزش همسر سر لوحه رفتارها و برخوردهاي آنان باشد.  

تفاوت هاي فيزيكي و رواني بين زن و شوهر نيز بايد در روابط خانوادگي رعايت شود . هر چند اين تفاوت ها نبايد مساوات و عدالت بين زن و شوهر را تحت الشعاع قرار دهد ، ليكن بايد باعث تفاوت هايي در مسئوليت ها و انتظارات هر كدام نسبت به ديگري گردد . ازدواج امري است كه براي زن و مرد به عنوان يك نياز مشابه فطري است . ليكن در زندگي مشترك ، هر كدام از اين دو بايستي تفاوت هاي خود را با ديگري مد نظر داشته باشد . وضع مطلوب يك زندگي مشترك آن است كه هم زن و هم شوهر احساس خوشايندي از اين زندگي داشته باشند و در عين حال هر يك از آنان خود را در جايگاه كاملاً مساوي با همسرش حس نكند و بر حسب نيازها و احساس هاي خاص خود ( بر حسب جنسيت ) از طرف همسرش با او رفتار نمايد.

براي آنكه در زندگي زناشويي ، هم شأن و احترام زن و شوهر حفظ شود و هم بر حسب تفاوت ها و تشابهات ، روابط معقول و متعادلي بين آنان به وجود آيد ، بايستي هر يك از آنها نقش ها و و ظايف خود را بشناسد و به آنها عمل كند . نقش هايي كه در اينجا از آنها صحبت مي كنيم به سه گروه عمده قابل دسته بندي است :

1-     نقش هاي مشترك زن و شوهر

2-     نقش هايي كه براي شوهر در اولويت است يا خاص اوست .

3-     نقش هايي كه براي زن در اولويت است يا خاص اوست .

1-    نقش هاي مشترك :

اين نقش ها يا وظايف ، آنهايي هستند كه انسجام عاطفي و معنوي بيشتري در خانواده ايجاد مي كنند. عمده ترين اين وظايف عبارت است از :

1-    1 : مهر ورزي دو همسر نسبت به يكديگر ـ زن و شوهر بايد نسبت به هم مهر و محبت داشته باشند و به ويژه اين احساس را به يكديگر ابراز كنند .

2-    1 : احترام و تكريم يكديگر – همسران بايستي خود را عادت دهند در هر شرايطي ، رفتارشان از چارچوب احترام و حفظ حرمت طرف مقابل خود خارج نشود .  

3-    1 : بردباري و شكيبايي در برابر ناملايمات – زندگي خانوادگي ، به ويژه در اوايل آن همراه با مشكلات و مسائل بسياري است . براي مقابله با اين مشكلات ، زوجين بايستي تدابير لازم را بينديشند و به كار ببرند . يكي از اقدامات اساسي كه در برابر همه مشكلات لازم است ، برخورداري از روحيه بردباري و صبر در مقابل محروميت ها و سختي هاست . ظرفيت روحي زوجين بايد در حدي باشد كه حتي به رغم ناتواني در حل بعضي از آنها ، تعادل روحي و رفتاري خود را از دست ندهند . هر يك از دو همسر بايد در مواقعي كه احساس مي كنند طرف مقابلشان در برابر مسائلي دچار اضطراب و نگراني است ، او را به صبر و شكيبايي دعوت كند . چنين رويه اي براي جمع كردن قواي رواني و فكري تا زمان يافتن راه حل هاي مناسب براي مشكلات ، ضروري است .

4-   1 : احترام به وابستگان همسر : هر زن و شوهر جواني قبل از ازدواج ، با آشنايان و نزديكان زيادي ارتباط و وابستگي فاميلي و عاطفي دارند . اين روابط بعد از ازدواج به صورت هاي مختلف حفظ مي شود و ادامه مي يابد . بخشي از روابط خانوادگي زوج هاي جوان در ارتباط با بستگان آنها تنظيم مي شود و به صورت سنت ها و آداب و رسوم اجتماعي ، احترامات متقابل ، پذيرايي ها ، دعوت ها و ديد و بازديدها نمود مي يابد . از وظايف بسيار مهم همسران آن است كه وابستگان همسرخود را احترام كنند و آنها را در نظر داشته باشند . بعضي مواقع ديده مي شود كه مردي اظهار مي كند زن خود را دوست دارد يا زن اظهار علاقه به شوهر مي كند ، ولي در مقابلِ بستگان وي واكنش منفي و حاكي از عدم استقبال و محبت نشان مي دهد و توجه ندارد كه همسرش به خاطر دارا بودن اين روابط فاميلي ممكن است در مقابل هر نوع بي توجهي و يا توهين احتمالي نسبت به آنان ، حتي اگر از طرف همسرش باشد ، آزرده دل و ناراحت شود