عفونت کلیه به شکل آبسه کلیه می‌باشد.

راههای انتقال عفونت به کلیه

عفونت بالا‌رونده از مجرا : یعنی میکروب عفونت‌زا از قسمتهای پایینی دستگاه ادراری به کلیه رفته و ایجاد عفونت می‌کند. این حالت در صورت وجود انسداد در مسیر ادراری (ناشی از سنگ و اختلال ساختمانی) و یا اختلال عملکرد دستگاه ادراری و ریفلاکس (برگشت ادراری) بیشتر اتفاق می‌افتد.

انتشار از طریق خون : که در نوزادان نقش مهمی دارد و در بزرگسالان به ندرت این راه نقش دارد. و در این حالت معمولا آبسه کلیه ایجاد می‌شود.

انتشار از طریق کانال لنفاوی ، نادر است و شواهد اندکی در این رابطه وجود دارد.

انتشار مستقیم عفونت از اعضاء مجاور : مثلا در آبسه داخل شکمی یا بیماری التهابی لگنی ، عفونت ممکن است به کلیه منتقل شود.

عفونت حاد کلیه

پیلونفریت حاد نوعی عفونت باکتریال کلیه است که سبب التهاب بافت و لگنچه کلیه می‌شود. شایعترین علت ایجاد پیلونفریت حاد باکتری اشیرشیاکلی E.Coli می‌باشد (در 80% موارد) از دیگر ارگانیسمهای عامل می‌توان به میکروبهای کلبسیلا ، پروتئوس ، سودومونا ، انتروباکتر و ... اشاره کرد. معمولا عامل عفونت‌زا از بخشهای پایینی دستگاه ادراری به بالا صعود می‌کند و سبب درگیری کلیه می‌شود. وجود ریفلاکس (برگشت ادراری به کلیه) موجب افزایش ریسک پیلونفریت حاد می‌شود. گسترش خونی عفونت معمولا به دنبال عفونت خون با استافیلوکوک (سپتی سمی) روی می‌دهد در این حالت بیشتر احتمال دارد که آبسه کلیه ایجاد شود.

علایم

شروع ناگهانی تب و لرز

درد یک طرفه یا دو طرفه پهلو

علائم عمومی (سردرد ، درد عضلانی و ضعف عمومی و بیحالی)

سوزش ادرار ، تکرر ادرار و فوریت در ادرار کردن و ادرار کدر یا خونی و بدبو

تهوع و استفراغ

درد شکمی (کودکان معمولا درد پهلو ندارند و از درد شکمی شکایت دارند)

تشخیص

در آزمایش خون افزایش گلبولهای سفید وجود دارد.

در آزمایش ادرار ، گلبولهای سفید و باکتری و گلبولهای قرمز و کست گلبولهای سفید و نوتروفیلهای درشت دیده می‌شود (زیر میکروسکوپ)

کشت ادرار همواره مثبت است و معمولا رشد قابل توجه عامل بیماری را (در محیط کشت) نشان می‌دهد.

کشت خون در 3/1 بیماران مثبت است.

در موارد مشکوک یا عارضه دار از سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی استفاده می‌شود. در این بیماران بیشترین توجه به تشخیص انسداد سیستم ادراری بوسیله سنگ و ... است و سونوگرافی برای این منظور مفید است.

درمان

درمان با سیپروفلوکساسین یا افلوکساسین و یا کوتریموکسازول صورت می‌گیرد و پس از انجام آزمونهای حساسیت میکروب به این داروها (آنتی بیوگرام) در صورت لزوم دارو عوض شده و درمان 10 تا 14 روز ادامه می‌یابد. در صورتی که بیمار بدحال باشد در بیمارستان بستری شده و تزریق آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود. و بعد از 5-3 روز آنتی‌بیوتیک خوراکی داده می‌شود و تا 14 روز ادامه پیدا می‌کند. اگر کشت خون بیمار مثبت باشد دوره درمان طولانی‌تر خواهد بود.

در صورت وجود آبسه کلیه ، انسداد مسیر ادراری و یا اختلال دستگاه ادراری این عوامل باید برطرف شود.

فرجام عفونت

پیلونفریت حاد در بالغین معمولا اسکار (اثر جوش‌خوردگی و ترمیم) کلیوی یا آسیب پایدار بر جای نمی‌گذارد ولی در کودکان به علت عدم تکامل رشد کلیه ، عفونت کلیه می‌تواند اسکار ایجاد کند و بطور دائم عملکرد کلیه را مختل کند.

عفونت مزمن کلیه

پیلونفریت مزمن با ایجاد اسکار و آتروفی (کوچک شدن) کلیه که به نارسایی کلیه می‌انجامد، مشخص می‌شود. و در صورتیکه عفونت حاد وجود نداشته باشد بیمار بدون علامت خواهد بود. و بعد از ایجاد نارسایی کلیه ، علایم مربوط به آن و افزایش فشار خون ظاهر خواهد شد. اختلال زمینه‌ای (در ساختمان یا عملکرد) دستگاه ادراری باضافه عفونتهای مکرر مسئول ایجاد پیلونفریت مزمن هستند و عواملی مانند دیابت ، سنگ کلیه ، آسیب کلیه ناشی از داروها نیز گاهی دخالت دارند.

تشخیص

ممکن است آزمایش ادرار کاملا طبیعی باشد در صورتیکه عفونت فعال باشد و باکتری در ادرار وجود داشته باشد کشت مثبت می‌شود. تشخیص با رادیوگرافی ساده شکم و با دیدن کلیه‌های کوچک شده و حدود نامنظم کلیه داده می‌شود. همچنین در اوروگرافی وریدی ، اختلال در ترشح ماده حاجب وجود دارد و اسکار کلیه مشاهده می‌شود.

درمان

تخریب کلیه غیر قابل برگشت است. البته با شناسایی اختلال ساختمانی دستگاه ادراری و رفع آن و پیشگیری از عفونتهای مکرر می‌توان از آسیب بیشتر کلیه جلوگیری کرد. در صورت موفق نبودن درمان طبی ، درمان به کمک جراحی و رفع اختلال زمینه‌ای صورت می‌گیرد.

پیلونفریت آمفیزماتو

یک عفونت تخریب کننده کلیه بوده و از خصوصیات آن وجود گاز در داخل و اطراف کلیه است این نوع عفونت بیشتر در دیابتی‌ها شایع است (90-80 درصد این بیماران دیابت دارند). و درصدی هم بدنبال انسداد سیستم ادراری ناشی از سنگ یا نکروز پاپیلری دچار این عفونت می‌شوند. برای درمان ، این بیماران باید آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت نمایند و قند خون این افراد سریعا باید کنترل شود و در صورت وجود انسداد باید برطرف گردد.

آبسه کلیوی

آبسه کلیوی زمانی ایجاد می‌شود که عامل میکروبی به همراه سلولهای التهابی بدن فرد و چرک حاصل از آنها ، تجمع پیدا کرده و توده‌ای را تشکیل می‌دهد که اطرافش پوشش خاصی دارد و این عفونت به بیرون راه ندارد. علایم آن مثل پیلونفریت حاد است و تشخیص قطعی با سی‌تی‌اسکن داده می‌شود.

درمان

درمان آبسه در گام اول تزریق وریدی آنتی‌بیوتیک می‌باشد، در صورتیکه با درمان دارویی بهبودی حاصل نشود، تخلیه آبسه با سوزن زیر دید سونوگرافی انجام می‌شود.