علم ورزش ، علمي است که در آن به مسائل علمي و تخصصي ورزش پرداخته مي شود و هدف از اين علم آن است که علاقه مندان به ورزش از اين طريق پي به کليه مسائل مربوط به علوم ورزش برده و آن را بکار بندند تا کمتر دچار آُسيب شده و همچنين از طريق علم ورزش مهارت خود را در هر رشته ورزشي افزايش دهند.

آدمي در مراحل تمدن به درجات عالي رسيده و انديشه و فکر او بسيار تابناک شده و حاصل کار و انديشه و هوشمندي انسان يعني علوم و معارف بشري نيز روز به روز وسعت يافته است . هر يک از دانش ها و فروغ معرفت هاي انساني در قرن بيستم به صورت درياي پهناور در آمده است به طوري که در هر يک از رشته هاي علوم بايد سال ها وقت صرف کرد تا در آن تخصص يابد و به مقام شامخي برسد ، نه تنها ناگزير است از برگزاري مسابقه آن علم يا فن در جهان آگاه گردد و از بزرگان آن رشته تاسي جويد و پيش برود ، بلکه همين فرد بايد علاقمند به اين رشته هم باشد و همين موارد لزوم داشتن اطلاعات کافي و يا معلومات عمومي را ايجاب مي کند . امروزه هيچ کس حتي کساني که فقط ورزش را بخاطر ورزش نه بخاطر اهداف قهرماني در رقابت هاي رسمي انجام مي دهند ، نمي توانند منکر ارزش روش هاي علمي در بالا بردن سطح تکنيک ، تاکتيک و بطور کلي کيفيت تيم ها در هر نوع ورزشي باشند . در ورزش اجراي صحيح مهارت ها وابسته به رعايت اصول و قوانيني علمي متکي بر اصول مکانيکي و بيومکانيکي است.

وقتي رقابت ها در سطح حتي صدم ثانيه ها کشيده مي شود صرف نظر از تلاش شخصي ورزشکار در پيروزي ، به طور دقيق ارزش تمرينات و نحوه ي استفاده حداکثر از قدرت و توان ورزشکار در تمرينات توسط يک مربي آگاه و با استفاده از روش هاي علمي و ساير خصوصياتي که يک مربي موفق بايد داشته باشد از جمله اصول علمي تربيت بدني ، برنامه ريزي صحيح تمرينات به نحوي که ورزشکار در روز مسابقه در حداکثر کيفيت بدني و توان مسابقه باشد به طور کامل روشن و غير قابل انکار است .
اگر ما ادوار گذشته را مورد مطالعه قرا دهيم در مي يابيم که در مسير عمومي تاريخ زندگاني انسان ، فرهنگ ها و تمدن هاي بسياري بوجود آمده است و پيدايش اجتماعات و حرکت آنان اگر چه به ظاهر مستقل بوده ولي به حقيقت در يکديگر تاثيرات متقابل داشته و تاريخ عمومي بشر را از جنبه هاي حرکت دروني و بيروني به وجود آورده است.

نقش اساسي علوم ورزشي

اگر چه علوم ورزشي و نقش اساسي آن در بين تمامي ملل هنوز به مراحل کمال نرسيده ولي بدين نتيجه نهايي رسيده است که اولا: اجتماع انساني چون تشکل الکتروني و پروتوني و تجمع منظومه هاي شمسي پيوسته متحرک و متکامل بوده و از مراحل مختلفي گذشته است و در ثاني : تحول و حرکت افراد اجتماع نه فقط از جنبه هاي معنوي و دروني مورد مطالعه بوده بلکه براي تطابق حرکات روحي و جسمي انگيزه هاي علمي را مورد توجه قرا داده و دوام حيات و زندگي خويشتن را در اين يافته است که جسم و روح خود را مبتني بر تحول زمان و نظام خلقت هماهنگ ساخته تا با توازن اين دو پديده ي محسوس و معقول سزاوار عدل آفرينش و محق به ادامه ي زندگي سالم و متعالي باشد .
ورزش محتوي زندگي نيست بلکه نوايي است که زندگي را همراهي مي نمايد . حفظ سلامت ملل و ايجاد تحول در جوامع مختلف ، همان قدر براي سرنوشت و زندگي بشري هم بوده است که اکتشافات و اختراعات صنعتي بوده اند .

همه ي اين تلاش ها ، تحقيق ها ، تفسير ها و تجربيات و آزمايش هاي علمي در اين مدت بيش از دو قرن باعث شدند تربيت بدني به صورت علم جداگانه اي درآمده و انجام ورزش براي مردم جوامع صنعتي جنبه ي حياتي پيدا کند براي اين که احتياج جوامع کنوني ، به نيروي انساني سالم بيش از هر زمان ديگر قابل لمس است ، در جوامعي که نارسائي هاي کمي و کيفي ورزش وجود دارد عقب افتادگي آن جامعه نيز چشم گير است و از اين روست که ورزش امروز در جوامع مترقي دنيا علاوه بر اثرات بهداشتي و نقش مهم آن در سلامت يک ملت به عنوان يک پديده ي اجتماعي و عامل مهم اقتصادي مورد مطالعه و پژوهش علمي قرار مي گيرد به اين دليل که ترقي دانش و فنون و پيشرفت تمدن مسائل تازه اي به وجود آورده است که در گذشته يا مورد نظر نبوده و يا آن که چندان توجهي به آن نمي شد .

بررسي هاي عملي ورزش و تربيت بدني در جوامع صنعتي امروز جدا از پژوهش هاي پزشکي ، آموزش و پرورش ، روانشناسي ، بهداشت ، جامعه شناسي ، اقتصاد و تاريخ نبوده بلکه با همه ي علوم فوق رابطه مستقيم دارد .

تربيت بدن فرصت را به کودک ، نوجوان و جوان مي دهد که استعداد هاي خود را بيازمايد و به پرورش خود با راهنمايي مربي آگاه همت ورزد . نوجوان و جوان امروزي فقط در محيط ورزش حاضر است نظم را بپذيرد ، چرا که در آن محيط همه مانند او به دستورها و مقررات مربوط احترام مي گذارند و مسئله تبعيض مطرح نيست همسالان و همراهان ديگرش هم مجبورند به دستورهاي مربي عمل کنند .

علوم تغذيه در ورزش

شايد فقط يک ورزشکار حرفه اي از ارزش تغذيه در انجام ورزش ها آگاه باشد و به خوبي نقش تغييراتي را که رژيم غذايي در بهبود انجام تمرينات دارد را درک کند.
شواهد بسياري نشان دهنده رابطه بين مصرف غذا و انجام ورزش ها هستند. همچنين يک رژيم غذايي بد، به طور يقين اثر منفي بر انجام حرکات ورزشي، حتي اگر به صورت غير حرفه اي باشند، دارد. يک رژيم غذايي که شامل مقدار کافي از کالري ، ويتامين ها، مواد معدني و پروتئين باشد، انرژي لازم براي انجام يک مسابقه و يا يک ورزژش تفريحي را تامين مي کند.

ارتباط تغذيه با ورزش از پيش از عصر طلائى يونان شناخته شده بوده است. توجه به فعاليت‌هاى جسماني، غذاى مناسب و در کل سلامت عمومى بدن ذهن دانشمندان سامورائي، هندي، مصري، ايرانى و ديگر تمدن‌هاى قديمى را به خود مشغول نموده بود. بيابانگردان اوليه از غذاهائى چون ماهي، گوشت حيوانات وحشي، دانه‌ها، حبوبات، غلات و ميوه‌هاى وحشى در دسترس استفاده مى‌کردند. در واقع مى‌توان عده‌اى از آماده‌ترين افراد اين گروه از لحاظ جسمانى را اولين ورزشکاران تاريخ ناميد، چرا که اغلب مسافت‌هاى طولانى را در زمين دشمن يا اقليم‌هاى ناآشنا براى به‌دست آوردن غذا طى مى‌کردند. بعدها، وقتى شکارچيان به‌طور ثابت در يک محل مستقر شدند، براى تقويت دست‌ها به انجام ورزش هم مبادرت ورزيدند.
فيزيولوژي ورزشي

فيزولوژي ورزش ، مطالعه آموزش تاثيرات بلند مدت فوري و مشارکت ورزش بر روي سيستم متعلق به جسم انسان مي باشد.

تغذيه و اساس عملکرد انسان در ورزش

تغذيه مناسب ، پايه و اساس عملکرد جسماني را تشکيل مي دهد زيرا علاوه بر فراهم کردن سوخت براي اعمال زيستي ، مواد شيميايي مورد نياز براي استخراج و استفاده از انرژي بالقوه موجود در اين سوخت را نيز مهيا مي کند . غذا همچنين تامين کننده عناصر ضروري براي تشکيل بافت جديد و ترميم ياخته هاي موجود است . شايد بعضي چنين پندارند که چون تغذيه مناسب براي تمرين هاي ورزشي را مي توان به آساني از طريق رعايت رژيم غذايي کاملا متعادل بدست آورد در مطالعه عملکردهاي ورزشي تغذيه مناسب چندان اهميتي ندارد . با اين حال ، اين موضوع مورد تاکيد است که وقتي مطالعه تمرين هاي ورزشي از بعد ظرفيت هاي انرژي مورد توجه قرار مي گيرد ، بايد از منابع انرژي غذايي و نقش مواد غذايي در مراحل آزاد سازي انرژي آگاه بود . با اين ديدگاه براي علاقمندان به ورزش اين امکان وجود دارد که اهميت تغذيه مناسب را درک نمايند و اعتبار ادعاهاي مربوط به مکمل هاي غذايي و اصطلاحات تغذيه اي ويژه براي کمک به عملکرد هاي جسماني را به شکل نقادانه اي ارزيابي کنند . چون مواد غذايي مختلف عامل ايجاد انرژي تنظيم مراحل فيزولوژيک مربوط به تمرين هاي ورزشي هستند بنابراين مي توان اصطلاحات رژيم غذايي را با بهبود عملکرد ورزشي مرتبط دانست . اغلب افراد وقت و انرژي چشمگيري را صرف دستيابي به عملکرد ورزشي بهينه مي کنند و تنها به دليل پيروي از يک برنامه تغذيه اي ناکافي ، مغاير و گاه مضر با شکست روبرو مي شوند . سرانجام اينکه اکنون مشخص شده است که روش هاي گوناگون تغذيه صحيح مي تواند با امراض مختلف مقابله کند و تمرين هاي ورزشي منظم در اين امر سهم مهم و مثبتي دارد .

انرژي و فعاليت هاي جسماني در ورزش

واکنش هاي شيميايي که نيازي به مصرف اکسيژن ندارند به سرعت انرژي قابل توجهي براي دوره هاي کوتاه زمان توليد مي کنند . اين نوع واکنش هاي بي هوازي سريع براي حفظ يک عملکرد معياري سطح بالا در فعاليت هاي سرعتي و ساير اعمال انفجاري شديد کمال اهميت را دارند . براي مقايسه در فعاليت هاي هوازي طولاني مدت ، انرژي از مواد غذايي و از طريق واکنش هايي که نيازمند اکسيژن اند گرفته مي شود . براي اينکه اين عمل نتيجه بخش باشد فرآيند شرايط فيزولوژيک ايجاب مي کند تا از چگونگي توليد انرژي براي حفظ فعاليت هاي ورزشي ، منابع اين انرژي و انرژي مورد نياز براي فعاليت معين آگاهي داشته باشيم .

در اين بخش به طور گسترده اي نحوه اخذ انرژي شيميايي موجود در مواد غذايي به وسيله ياخته و استفاده از ان براي توان دهي به اعمال زيستي بررسي مي شود و البته بر اهميت مواد غذايي و فرآيندهاي انتقال انرژي در تداوم اعمال فيزيولوژيک به هنگام فعاليت هاي سبک ، متوسط و شديد تاکيد مي کند .

 

رابطه حرکت و ورزش با دستگاه تنفس

ارتباط حرکت با دستگاه تنفس بسيار روشن و آشکار است . شما ده پله را تند بالا برويد و يا 100متر تند بدويد . ملاحظه مي کنيد که نفس شما به شمارش مي افتد . توضيحش ساده است . ماشين هاي موتوري براي حرکت هاي تند بنزين زيادتري لازم دارند . بدن انسان نيز براي حرکت تند احتياج به نيرو و انرژي بيشتري دارد. اين انرژي با سوخت و ساز مواد غذائي در مقابل اکسيژن يعني اکسيداسيون به دست مي آيد . زندگي سلولهاي بدن و فعاليت آنها به اکسيژن بستگي دارد . شما اگر روي پايتان طوري بنشينيد که روي شريان پا (رگ پا ) فشار بيفتد در چند دقيقه پايتان کرخت مي شود و گز گز مي کند . اين همان کندي جريان خون و کمبود اکسيژن است ،همانطور روي شريان هاي نقاط ديگر بدن اگر فشار بياوريد يا مانعي مجراي رگ ها را مسدود نمايد ( مانند آمپولي در شريان قلب ) جريان خون و اکسيژن قطع و عضو با ورود ناراحتي از کار خواهد افتاد . تحمل اعضا ء بدن در مقابل کمبود اکسيژن متفاوت است . دست و پا و اطراف بدن تا 1-2 ساعت به قطع جريان خون تحمل دارند ولي از همه بيشتر مغز و قلب به اکسيژن احتياج دارند . پس از قطع جريان اکسيژن ( قطع تنفس ) مغز در يکي دو دقيقه و قلب نيز در 2-3 دقيقه از کار مي افتد . خوشبختانه اکسيژن به مقدار فراوان و مفت و مجاني در هواي آزاد وجود دارد و 21% ترکيب هوا اکسيژن است . در سطح دريا غلظت آن بيشتر و در ارتفا عات هر چه بالا تر برود مقدار آن کمتر مي شود .

فشار آتمسفر تا ارتفاع 3000 متر هر 10 متر يک آتمسفر کمتر مي شود . از 3000 متر به بالا هر 20 متر يک آتمسفر کمتر مي شود .

در هر ارتفاعي نسبت اکسيژن با گازهاي ديگر ترکيب هوا ثابت و 21% مي باشد .
اگر کسي سوار هواپيما و يا هليکوپتر شود و در ارتفاع 6000 متر پياده شود گرفتار مشکلات تنفس و کمبود اکسيژن بوده به تنگ نفس ، سر گيجه و تهوع و بيحالي گرفتار خواهد شد و از 8000 متر به بالا قادر به تنفس و زندگي نخواهد شد . ولي با صعود چند مرحله و اقامت چند روزه در فواصل ارتفاعات مکانيزم اتوماتيک بدن با تحولات و تغييرات هشيارانه و اعجاب انگيز در ترکيبات خون کمبود اکسيژن را جبران خواهد کرد . در استراحت چند روزه در ارتفاعات با مکانيزم اسرار آميزي طبيعت هشيار بدن به نسبت کم شدن غلظت اکسيژن در هواي بلندي ها تعداد گلبول هاي قرمز ( اکسيژن آور ) خون را بالا مي برد تا گلبول هاي زياد از غلظت کم هوا اکسيژن کافي را فراهم کرده آفتي از کمبود اکسيژن در سلول هاي بدن عارض نشود . اين اختلاف در تعداد گلبول هاي قرمز خون به طور طبيعي در خون ساکنين کنار دريا و يا ارتفاعات وجود دارد.
ساکنين همسطح دريا در يک ميليمتر مکعب خون در حدود 4 ميليون گلبول قرمز دارند ، در حاليکه ساکنين فلاتهاي بلند مانند تبت ، هيماليا ، جبال آند در آمريکاي جنوبي در هر ميليمتر مکعب خون 6 ميليون گلبول قرمز دارند .

موقع فعاليت بدني هنگام صعود در ارتفاعات با توجه به کمبود غلظت اکسيژن و نياز مبرم بدن به اکسيژن بيشتر در موقع فعاليت بدني ، قلب و دستگاه تنفس همزمان فعاليت فوق العاده اي را از خود نشان مي دهند . تعداد تنفس از 16 به 40-50 بار در دقيقه و ضربان قلب از 72 به 140-180 بار در دقيقه بالا مي رود . اين افزايش فوق العاده ضربان هاي قلب و شمار تنفس هاي عميق احتياجات اکسيژن بدن از فعاليت زياد را از فشار کم اکسيژن هوا فراهم و از بروز عوارض کمبود آن جلوگيري مي نمايد . رابطه حرکت و ورزش با دستگاه تنفس در اخذ و جذب و استفاده صحيح از اکسيژن خلاصه مي شود .
ريه ورزشکاران در حکم ماشين سيار و آماده به کار است . ورود هوا با فشارهاي مکرر در نفس هاي عميق هنگام فعاليت بدني ، هجوم امواج هوا به داخل ريه ها برونشها را بازتر ، عضلات آنها را ورزيده تر و امواج تارهاي کرکي داخل برونشها را زنده تر و شاداب تر نگه مي دارد و در آنها تمام حبابهاي ريه ها در حال فعاليت مي باشند و جريان سريع خون در جدار حبابها رشد شان را کاملتر و جذب اکسيژن را سهل تر و فراوان تر مي نمايد .

چرا ورزش کنيم ؟

 مـيلـيـون هـا بـار تا  به حال شنيده ايد :  ورزش کردن  برايتان خوب و يـکـجـا  نشـسـتن و تلويزيون  تماشا کردن برايتان  بد است. امـا در کـنـار ايـنـکـه  به شما کمک مي کند تا کالري بيشتري سوزانده  و خوش هيکل تر شويد، چه  فوايد  ديگري دارد؟  در ايـنجـا مـي خواهيم ۵  فايده مهم ورزش کردن را براي شما بازگو کنيم.

1-  کمک مي کند که بهتر و راحت تر بخوابيد.

اگرچه ممکن است از نظر شما مسئله اي بديهي بيايد، اما تحقيقات مربوط به ورزش کردن با راحت خوابيدن به تازگي انجام شده است. اين تحقيقات نشان داده است که به طور ميانگين 20 الي 30 دقيقه ورزش براي سه تا چهار روز در هفته کمک مي کند که خواب راحت تري داشته باشيد. هر چند، بهتر است که روز ها يا بعد از ظهرها ورزش کنيد نه شب ها قبل از خواب چون در اينصورت خيلي پرانرژي خواهيد شد و به سادگي خوابتان نخواهد برد.

ورزش کردن کمک مي کند راحت تر خوابتان ببرد و بهتر بخوابيد و ساعت خوابتان را هم بيشتر خواهد کرد. همچنين کيفيت خواب شما را هم بالاتر خواهد برد و سبب مي شود که خواب عميق تري داشته باشيد.

2- باعث مي شود ديرتر پير شويد و از مرگ نابهنگام هم جلوگيري مي کند.

هر چه سنتان بالاتر مي رود، ورزش منظم مي تواند شما را از نظر بدني متناسب و سالم نگاه دارد. همچنين وضعيت پوست و ماهيچه هاي شما را هم بهتر خواهد کرد، قابليت انعطاف شما را بالاتر خواهد برد و از بسياري بيماري هاي مربوط به پيري از قبيل پوکي استخوان و بيماري هاي قلبي جلوگيري خواهد کرد.

3-  مفصل ها، استخوان ها و ماهيچه هاي شما را سالم تر نگاه خواهد داشت.

هر چه سنتان بالاتر مي رود، تراکم استخوان هايتان و انعطاف پذيري مفصل هايتان کمتر خواهد شد. ورزش کردن به طور منظم يکي از بهترين راه ها براي کم کردن مشکلات مربوط به ماهيچه ها، مفصل ها و استخوان ها است. يک برنامه ورزشي منظم به شما کمک مي کند که قوا و انعطاف پذيري خود را حفظ کنيد.

4-  سيستم دفاعي بدنتان را تقويت خواهد کرد.

تحقيقات مختلفي نشان داده است که ورزش قدرت سيستم دفاعي بدن را بالا مي برد. در نوجوانان و بزرگسالان ورزش مي تواند به عنوان يک محرک طبيعي براي سلول هاي دفاعي به حساب آيد. در افراد سالخورده عملکرد سيستم دفاعي خود به خود ضعيف مي شود که مي تواند خطر ابتلا به بيماري هاي مسري و واگيردار را افزايش دهد. اما تمرينات ورزشي منظم و متعادل مثل پياده روي و دوچرخه سواري مي تواند به طور تقريبي اين ضعف سيستم دفاعي را در بدن کاهش دهد.

5-  حافظه را قوي تر خواهد کرد.

تحقيقات بسياري نشان داده است که افرادي که روي قاعده اي منظم ورزش مي کنند حافظه و قدرت تمرکز بهتري دارند. پياده روي سه روز در هفته به مدت 45 دقيقه براي بالا بردن زيرکي و هوش شما کافي است. ورزش هاي هوازي قسمت هاي جلويي و جداره هاي بالايي مغز که به تمرکز مرتبط است را تحريک مي کند.