- تلاش در راه رفاه خانواده:
خداوند رزاق و رحيم در قرآن کريم مي‏فرمايند:
«مردان و زنان بي‏همسر خود را همسر دهيد،... اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بي‏نياز مي‏سازد، خداوند گشايش دهنده و آگاه است.» (1)
پيامبر اکرم صلي‏الله و عليه واله وسلم مي‏فرمايند: «بي‏ همسرانتان را همسر دهيد ، زيرا خداوند در پرتو ازدواج، اخلاق آنان را نيکو مي‏گرداند و رزق و توان مالي آنها را وسعت مي‏دهد، و بر مروّت و ارزش‏هاي انساني‏شان مي‏افزايد.» (2)
امير مومنان علي‏ عليه ‏السلام مي‏فرمايند:
«خداوند متعال روزي همه را تضمين کرده و قوت آنان را معين ساخته ... هر کس زنده باشد، روزي‏اش بر اوست و هر کس بميرد، بازگشتش به سوي اوست...»(3)
اما رضا عليه ‏السلام در رابطه با تلاش مرد در راه رفاه خانواده مي‏فرمايند:
«کسي که از راه حلال براي رفاه خانواده‏اش تلاش مي‏کند، همانند مجاهدي است که در راه خدا جهاد مي‏کند.» (4)
با توجه به دستور الهي و کلام نوراني معصومين (عليهم ‏السلام) بايد به اين نکته دقت داشت که نفقه زن بر شوهر واجب است، يعني قانوناً و شرعاً مرد موظف است کليه مخارج خانواده از قبيل خوراک، پوشاک، مسکن، دارو و درمان و... را تامين نمايد و در صورت امتناع يا کوتاهي ايشان، شرعاً و قانوناً مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.
بنابراين مرد خردمند و آينده ‏نگر و با تدبير، حساب دخل و خرج خانواده را به طور دقيق مي‏کند. اشياء و لوازم زندگي را نسبت به لزوم و احتياج درجه‏بندي مي‏کند. حوائج ضروري زندگي مانند خوراک و پوشاک را بر ساير چيزها مقدم مي‏دارد و کار و شغلش، کمال جديّت و تلاش را دارد و مقداري از درآمدش را براي حوادث ناگهاني روزگار از قبيل بيماري و ... کنار مي‏گذارد. در کار و زندگي‏اش اعتدال و قناعت را در نظر دارد و از هر گونه اسراف و تبذير خودداري مي‏کند. و همه سعي و تلاشش اين است که با توکل بر خدا، از راه حلال و در حدّ توان و اعتدال، وضع اقتصادي خانواده را بهتر کند.

1- نظافت و آراستگي:

نظافت و تميزي از ارکان زندگي انسان است، که حيات و لذت بردن از حيات، بستگي به آن دارد. نظافت در خانه، کوچه، بازار، اداره و مغازه ضروري و اجتناب‏ناپذير است. نظافت با خوردن، آشاميدن، پوشيدن و حتي نفس کشيدن انسان ارتباط دارد.
در نظام آفرينش، خداوند متعال همه موجودات را زيبا آفريد ، خصوصاً انسان که گل سر سبد خلقت است زيباتر. در بين انسان‏ها خداوند سبحان خلقت زنان را نسبت به مردان زيبا پسندتر و نظافت دوست‏تر آفريده است.
پيامبر اسلام صلي‏ الله عليه و اله وسلم مي‏فرمايند: «هر چه مي‏توانيد پاکيزه باشيد، زيرا خداوند اسلام را بر پاکيزگي بنيان نهاده و جز مردم پاکيزه کسي به بهشت نمي‏رود.» 5
و امام باقر عليه‏ مي‏فرمايند: «همان گونه که مردان دوست دارند زينت را در زنانشان ببينند، زنان نيز دوست دارند زينت را در شوهرانشان ببينند.» 6
و در همين رابطه امام کاظم عليه‏السلام مي‏فرمايند: «آراستگي شوهر موجب عفت زياد همسر مي‏شود و بي‏عفتي زنان به خاطر ناآراستگي شوهرانشان بوده است.» 7

2- بوي دهان و مسواک زدن:

يکي از دستورات مهم اسلام که بر انجام آن تاکيد فراوان شده است مسواک زدن مي‏باشد. زن و شوهر به خاطر نزديکي بسياري که با يکديگر دارند و به واسطه همسري، از بوي دهان يکديگر يا شادان و خرّم مي‏شوند و يا افسرده و متنفر.
پيامبر اکرم صلي‏ الله عليه واله وسلم خطاب به مردان مي‏فرمايند: «لباس‏هاي خود را تميز کنيد و موهاي خود را کم کنيد، مسواک بزنيد و آراسته و پاکيزه باشيد، که بني ‏اسرائيل چنين نکردند تا زنانشان به فساد کشيده شدند.»8
اميرالمومنين علي عليه‏ السلام مي‏فرمايند: «مسواک کردن موجب رضايت خداست و سنّت پيغمبر صلي‏الله عليه وآله و سلم است و پاک‏کننده دهان است.» 9

3- حفظ عفت و پاکدامني خود :

پيامبر امين اسلام صلي‏الله عليه و اله وسلم مي‏فرمايند: «نسبت به زنان ديگران عفت داشته باشيد، تا ديگران نسبت به زنان شما عفت داشته باشند.»10

همانطور که مرد همسر خود را عفيف و پاکدامن مي‏خواهد، خود نيز بايد عفيف و پرهيزگار باشد. بايد مواظب رفتار، کردار و گفتار خود باشد و از هواهاي نفساني پيروي نکند. هرگز از زيبايي‏هاي زنان ديگر در نزد همسر خود سخن نگويد.

امام علي عليه‏السلام در باره پرهيز از نگاه به نامحرم و خطر آن مي‏فرمايند: «قلب، کتاب چشم است (آنچه چشم ببيند در قلب نشيند). 11
و در همين رابطه امام صادق عليه‏السلام مي‏فرمايند: «نگاه شهوت آلوده، تيري زهرآگين از تيرهاي ابليس است و چه بسيار از نگاه‏هاي به نامحرم که سبب اندوه و حسرت طولاني مي‏شود.» 12
بنابراين نگاه به نامحرم حرام است و مرد مسلمان نبايد به زن نامحرم خيره شود و با قصد لذّت به او نگاه کند. و مهمترين هدف اسلام در ممنوع کردن نگاه به نامحرم مراقبت از کانون گرم خانواده، ثبات پايه‏هاي زندگي خانوادگي و حفظ اخلاق جامعه است.
گذراندن اوقات فراغت در کنار همسر و فرزندان سبب به وجود آمدن تفاهم و صميميّت، انس و الفت، عشق و محبّت بين اعضاي خانواده مي‏شود و مهمتر اينکه شوهر از مسائل خانواده (کمبود‏ها و کاستي‏ها و ديگر مشکلات احتمالي) اطلاع پيدا مي‏کند و زمان اختيار و کنترل خانواده همچنان در دست اوست.

4- وقت‏ گذاري براي همسر: 

اشتغال و کار بيرون از منزل براي مرد يک امر ضروري، لازم، نيکو و مورد پسند است؛ در عين حال، وضع بايد به گونه ‏اي باشد که مرد ساعاتي را در خانواده و در جمع صميمي همسر و فرزندان حضور داشته باشد. مثلاً به غير از ساعات شبانه‏ روز که مقداري را در اختيار آنان مي‏گذارد ، روزهاي تعطيل آخر هفته و نيز تعطيلات سالانه را با آنها بگذراند. اگر به گردش و تفريحي براي رفع خستگي مي‏رود، آنها را فراموش نکند.
گذراندن اوقات فراغت در کنار همسر و فرزندان سبب به وجود آوردن تفاهم و صميميّت، انس و الفت، عشق و محبّت بين اعضاي خانواده مي‏شود و مهمتر اينکه شوهر از مسائل خانواده (کمبود‏ها و کاستي‏ها و ديگر مشکلات احتمالي) اطلاع پيدا مي‏کند و زمان اختيار و کنترل خانواده همچنان در دست اوست. از درس و بحث و فرزندان و نيازهاي آنها اطلاع پيدا مي‏کند و زمينه رشد و شکوفايي استعدادها و ارتقاء علمي ايشان را فراهم مي‏نمايد و فرزندان نيز اعتماد بيشتري نسبت به پدر خود پيدا مي‏کنند و با همه وجود به او مهر و عشق و علاقه مي‏ورزند و مطمئن هستند که او در همه لحظات يار و ياور و غمخوار آنها مي‏باشد.
اما متاسفانه مشاهده مي‏شود چه بسيار خانواده‏هايي که شوهر در آن فقط اسمي دارد و نقش او تنها تهيه غذا و لباس براي اهل خانه است. و چه بسيار خانواده‏هايي که در اثر غفلت و سهل‏ انگاري مرد خانواده‏، زن و يا فرزندان دچار مشکلات فراوان، گمراهي‏ها، انحرافات اخلاقي، اعتياد و ... شده‏اند که اگر شوهر (پدر) قبلاً مقداري از وقت خود را صرف آنها کرده بود، هرگز چنين وضعي پيش نمي‏آمد.
بنابراين بسيار نيکو و بجاست که شوهر، هر گاه به منزل وارد مي‏شود، پس از سلام و احوالپرسي گرم و صميمي، چند لحظه‏اي از وقت خود را در اختيار اعضاي خانواده بگذارد و با آنها مشغول به تناول چاي، شربت، ميوه و غذا شود و پس از گفتگوي صميمانه خانوادگي، به ساير فعاليت‏هاي خصوصي خود از قبيل: مطالعه روزنامه، مجلات، کتب علمي و حسابرسي‏هاي تجاري و... بپردازد.
پي نوشت ها:
1- سوره نور،آيه 32
2- ترجمه ميزان الحکمه ،ج5
3- نهج البلاغه ،بخش16
4- بحارالانوار ،ج104،ص72
5- نهج الفصاحه،ص72
6- مکارم الاخلاق
7- وسايل الشيعه
8- نهج الفصاحه
9- وسايل الشيعه
10-مستدرک الوسايل
11- نهج البلاغه ،ترجمه محمد دشتي
12- وسايل الشيعه ،ج14،ص138