گوناگونی وتنوع در انواع پوست به علت نژاد ( مانند : سياه - سفيد -زرد - قهوه ای ) ؛ به علت ارثی و محيطی (  پوست : خشک - چرب - معمولی و مخلوط ) نياز به مراقبتهای گوناگون بسته به نوع پوست دارد.

 

توضيحی در رابطه با انواع پوست

پوستها بسته به ترشحات طبيعی و مرطوب کنندگی خود به 4 دسته تقسيم ميشوند :

 پوســت چــرب : اين نوع پوست در بين نوجـوانان و جــوانان شـايع ميباشد . در اين نوع پوست ترشحات غــدد چــربی زياد ميباشد . افزايش ترشحات غـدد چربی به ارث و فعاليت هورمونهای جنسی مربوط ميشود .

 پوســـت خشــک : در افراد با سنين بالاتر اين نوع پوست شايع ميباشد . به دليل کاهش ترشحات چربی و عدم فعاليت مرطوب کننده طبيعی پوست اين حالت از پوست ديده ميشود .

 پوسـت طبيعی و نرمال : ترشحات چربی و فعاليت مرطوب کننده پوست در حد طبيعی ميباشد

 

 پوســت مخلوط : ترشحات چربی و مرطوب کنندگی در ناحيه ای از پوست با ناحيه ديگر فرق ميکند  مثلا" : در روی گونه خشک و در کنار بينی چرب ميباشد .

 

بسته به نوع پوست بهترين مراقبتهای روزانه شامل :

1) انتخاب محصولات آرايشی و بهداشتی با در نظر گرفتن نوع پوست .

 

 2) پاک کردن صورت از آلــودگــيهای محـيطی و ترشحـات پوســتی ( عرق - چربی ) وپوسـته ريزی طبيعی پوست .

3 ) استفاده از مرطوب کننده جهت اصلاح و کمک به مرطوب کننده طبيعی پوست .

4 ) محــافظت پوســت از نور خــورشيد جهــت حـذف رسيدن اشعه ماورا بنفش به پوست توسط ضدآفتاب { مکانيکی ويا شيميائی ( در قسمت ضدآفتاب توضيح داده شده ) } .

5 ) درمان هر نوع ناراحتی و ضايعات پوستی .

 

  جوش صورت يا آكنه

 

آكنه يا جوش يک اختلال پوستی ميباشد که در سنين نوجوانی شروع وتا آخر جوانی همراه افراد درگير ميباشد درمان بيشتر جنبه كنترل جوش صورت  به منظور بهبودي موقتي تا ما داماي كه تحت درمان دارويي قرار دارندو به منظور جلوگيري ااز بوجود آمدن جوشگاهاي عميق مي باشد

اول از همه بايد  ديد که ضايعات  واقعاً  جوش هستند. چون خيلی از ضايعات پوستی  شبيه جوش  بروز ميکنند. جوش  بيشتر در نواحی سبوره ( نواحی از بدن  که دارای  غدد چربی فراوان ميباشد) ديده ميشود.

 

غدد چربی  بطور طبيعی  در تمام سطح  پوست  گسترش دارند و مسئو ل چرب نگه داشتن سطح پوست ميباشند. همچنين به علت دارا بودن  بعضي مواد دارای خاصيت ضد ميکروبی و قارچی هستند. اين غدد در کف  دست و پا و لـب  وجود  ندارند و  بيشترين  تراکم آنها در صورت ؛ سر ؛ سينه  و قسمت  بالای  پست  ميباشد.

جوش  بيشتر در صورت  ديده  ميشود و بصورت انواع شکلها از قبيل: کومدون ( جوشهای ريزی  که  بصورت  سر سياه و سر سفيد  ديده ميشوند )؛  پاپول (جوشهای  برجسته و قرمز رنگ)؛  پاسچول (جوشهای چرکی ) و  بالاخره  ناجول  و کيست (جوشهای بزرگ و دارای عمق و مواد داخل آنها).

از بسته شدن دهانه خروجی غدد چربی  بعلتهای  گوناگون جوش بوجود ميايد. علتهای بسته شدن اين دهانه ها شامل:

۱) توليـد و ترشح  زيادی  چربی در اين غدد  که خود اين ميتواند  بعلت ارثی  بودن  يا عدم تنظيم  هورمونی باشد. البته گاهی سطح هورمون در سطح طبيعی ميباشد ولی پوست به اين مقدار طبيعی نيز حساس است.

۲) رشد ميکروب در دهانه غدد که باعث التهاب و بسته شدن اين غدد ميشوند.

۳) اختلال در کراتيني شدن ( در تشکيل  کراتين دهانه  اختلال  وجود دارد مثل افرادی  که سوء تغـذيه  يا رژيم غـذائي دارند که اسيدهای  چرب ضروری  در بدن آنها کـم ميباشد و يا بعـلتهای  ديگری اين  اختلال وجود دارد).

جوشهای  صورت را نميتوان  بطور کامل از بين  برد ولی  ميتوان آنها را  تحت کنترل در آورد.

درمان اين جوشها بستگی به نوع جوش انجام ميگيرد. در کل شستشوی مکرر نواحی جوش بويژه با  صابونهائی که اسيديته ميباشند و از خود  بقايايي به جا  نميگذارند از تشکيل جوش جـديد  تا حـد زيادی  مـوثر هسـتند و در درمان  نيز کـمک کـننده  ميباشند. اين  صابونها در داروخانه ها موجودند و به عنوان ضد جوش معرفی ميشوند. در درمان  جوش از داروهای ضد باکتری ( ميکروبي ) نيز استفاده ميشود. که بستگي به نوع جوش و گسترش آن دارد.

داروهای  ديگری نيز بسته به نوع جوش در درمان مصرف  دارند که اختصاصي ميباشند و از حوصله اين بحث خارج هستند.

افرادی که دارای جـوش ميباشـند بايد از مصـرف هر گـونه کـرم يا پـماد اجـتناب کنند: چون باعث  بدتر شدن جوشها ميگردند.

افرادی هستند که منافذ پوست آنها به اصطلاح باز ميباشد و در داخل اين منافذ بصورت سياه ديده ميشود. ترشح چـربی و در معرض هوای آزاد قرار گرفتن اين چـربي باعث اکسيد شدن آن ميگردد و به صورت سياه ديده ميشوند. برای از بين بردن آن ميتوان از همان صابونهايي که گفته شد استفاده کرد و همچنين از اسکراب صورت نيز ميتوان کمک گرفت.

 

يکـــی از عارضـــه های جــــــوش صــــــورت باقـــی ماندن لکه در آن ناحيه بعلت التهاب

 و فــعال بودن سيسـتم دفـاعـی بدن در آنجا ميباشد. جـوشـهايی که بيشـتر دستـــکاری شــوند احـتمال بوجـود آمـدن لکه بيشتر است . در ضمن افراد با رنگ پوست تيره تر لکه ناشی از جوش در آنها بيشتر است

 

درمان اين عارضه در حقــيقـت درمــان جـوش ميباشد . يعـنــی با درمان جوش بعلت کم شدن التهاب احتمال  بوجود آمدن  لکه  کم ميشود . درمان قاطـعی برای از بين بردن اين نوع  لکه وجود ندارد و در طـول زمان بسته به نوع پوست اين لــکه ها از بين ميروند . البته بعضــی از داروهای  موضعی اين  طول زمان را  کاهش ميدهند که از آن  جمله  ميتوان از ژل های حاوی AHA  نام برد اين ژل حاوی  اسيدهای ميوه ميباشد و باعث  تسهيل در پوسته ريزی طبيعی پوست ميشوند و به اين  خاطر پوست جوان  و شاداب ميماند .

داروهای  موضــعی  ديگر کـه کـمک کننده  ميــباشند :  کرم و ژلــهای حاوی  ويتامين ث  و مشتقات  ويتامين آ ( کرم و ژل تره تينوئن ) .

 

   از نظر علمي و آنچه در کتب علمي - پزشکي موجود است هيچ نوع غذا و خوراکي در ايجاد  و تشـديد جــوش صورت دخـيل نيسـتند ؛ ولي بر اساس طـب قـديـم و گـفته افرادي کـه جــوش صورت دارند بعضـي از خوراکيـها در بدتر کردن جـوش صورت دخيل ميـباشند و پرهـيز از اين خوراکيها باعث بهبودي در جوش ميشود .

 

  از جمله غذا و خوراکيهايي که باعث اين علت ميشوند شامل : غذاهای چرب ، تنقلات ، خرما، کشمش ، محصولات دريايي ( ماهي و ميگو ) ، بعضي از ميوه جات ( موز ، کيوي ، خرمالو ) و غيـره .  بهـترين راهکار پرهـيز از مواد غذايي و خوراکيهايي است که فرد اظهار ميکند با خوردن آنها جوش صورتش بدتر ميشود.

 

    طبق مطالعات و بررسی های انجام شـده افرادی که جـوش صورت دارند کمتر دچار سرطان پوسـت از نوع  بازال سـل ميشوند. البته اين به آن معـنا نيسـت که برای درمـان جـوش پيگـير نباشند.

 

لك صورت يا ملاسما

 

لک صـورت يا ملاسـما يک عـارضه پوستی شـايع  بخصوص در دختران و خانمهای  جوان ميباشد اين عارضه  بصورت لکه های  قهـوه ای تا خـاکستری تيره بر روی گونه ها ؛ پيشانی و چانه ديده ميشود. شـايعـترين  سنين بروز آن 20 تا 30  سالگی است و در خانمها از آقـايان بيشتر ميباشد.

 

عـلت های زيادی در ايجـاد آن نقـش دارند ولي ثابت ترين علـت را اشعـه ماورابنفش خورشيد ميدانند . يعنی هميشه اين علت باضافه علل ديگر را در ايجاد لک سهيم ميدانند.

علل ديگر:

۱) مصرف  دارو بويژه داروهای  هورمونی  و بخصوص  داروهای  پيشگيری از حاملگی  ( بصورت  قرص ؛ تزريقي  ويا  کاشتني ).... داروهای ديگر نيز در بروز آن نقش دارند ، از جمله داروهای اعصاب.

۲) تغييـرات هورموني در بـدن از جـمله کـيستهاي متعـدد تخمــدان ( pco ) و يا بيماری غــده فوق کليوی.

با پيشگيری از تابش اشعه خورشيد بطور مستقيم بر روی صورت از ايجاد لک تا حد زيادی ميتوان  جـلوگـيري  کرد. مصرف  کرمهای  ضد آفتاب  بطور منظم با عيار بالاتر از 20 به فواصل هر ۳ ساعت  و همچـنين  اجـتناب ار تابش  نور خـورشـيد بطـور مسـتقـيم  بر روی صورت در افراد مستعـد از ايجـاد لک ميتوان  پيشگيري  نمود.  برای از بين  بردن  لک با تجويز پزشک  متخصص از کرمهای حــاوی هـيدروکـينون با در صد های  گـوناگـون ( نبايد بيشتر از6 تا 7 درصد باشد )  ميتوان اسـتفاده نمود.

روشـهای  ديگـر در درمان  لک  صورت : لايه برداری ( peeling ) ؛ سايش پوست  بوسيله ميکانيکـي  ( dermabresion & salabresion )   و لـيزر ميباشـد کـه بسـته به پوسـت افـراد انتخـاب ميشود .  افـراد با رنگ چـشــم روشـن  و مـوهـای روشــن مـقـــدار رنگـدانـه پـوسـتی کـمتری  نسـبت به پوسـتهای  تيره دارند و به همين دليل نور آفتاب بيشتر در پوست اين افراد نفوذ دارد و چون يکی از اثرات نور آفتاب ايجاد لک صورت و همچنين كــک و مک ميباشـد برای پيشگيری و درمان اين افراد نياز مبرم به ضد آفتاب دارند.

 

    يکی از درمانهاي لک صـورت همچـنان که قـبلاُ نيز گفته شد استفاده از پيـلينگ ميباشد. ولي اين روش مناسب همه افراد نمي باشد . چـون افراد با رنگ پوست تيره اصلاْ مناسـب پيلينگ نميباشند.  چــون يکی از عـوارض پيلـينگ خـود لک ميباشـد و شانـس ايجـاد لک در افراد با پوست تيره خيلی بالا است .

 درمان ديگر لک صورت ليزر درماني ميباشد .

 هيچکدام از روشهاي درمانی لک صورت دائمي نيست و در يک جلسه نيز انجام نميگيرد و نياز به تجـديد درمان دارد و ادامه درمان دارد ، زيرا استـعداد افراد براي ايجاد لک که با اين روشــهاي درمانــی برطرف نميگردد . مصرف ضد آفتاب در افراد مستعد يک نياز حياتي در درمان و پيشگيری از لک ميباشد .

 

 فراورده هاي ضدآفتاب

 

اشعه ماورا بنفش خورشيد اثرات ثابت شده ای بر روی افزايش انواعی از سرطانهای پوست  تـسـريع  و تـشـديد پـيري چروک پوست و بـدتـر شــدن بـرخـی از بيماريهای پـوسـتی و ايجاد و تشديد لک صورت و کک و مک دارد.

به مواردی که بتوانند از نـفـوذ اشعـه ماورا بـنـفـش به قسمتهای عـمقی اپيدرم ( روی پوست ) و درم جـلوگـيري کـنند را محـافـظ يا ضـد آفتاب مي گويند . نحـوه اثر ا ين ضد آفتابها جذب  انعکاس اشعه ماورا بنفش مي باشد  از رسيدن آن به لايه  های عمقی پوست جلوگيري میکنند

 

ضد آفتابها دو گونه هستند

 

اول : ضد آفـتابـهای  فـيزيكي: با انعـکاس اشـعه از رسيدن آن به پـوسـت جـلوگـيري ميكنند هـر مانـع فـيزيكي  کـه اين عمل را انجام دهد از اين گروه ميباشد مانند پمادهای حاوی اکسيد زينک که از نـفـوذ اشعـه به روش انـعکاس آن جـلوگيری میکند. و يا مصرف کلاه لبه دار و حتی نقاب که مانع رسيدن اشعه به پوست ميشوند را جزء اين گروه به حساب می آورند . ر

دوم :  ضد آفتابهای شيميائی:این گروه از ضد آفتابها از طريق جذب اشعه از رسيدن آن به لايه های عمقی پوست جلو گيری ميکنند.

عـيار محافظتی ضد آفتابها : مقـدار جذب اشعه توسط ضد آفتاب را ميگويند. هر چه اين عـيار بالاتر باشد مقدار جذب اشعه نيز بیشتر ميشود . در آب و هوای ايران عـيار محافـظـتی بالاتر از20 نياز ميباشد. هر چه اشعه در ناحيه ای مسـتـقـيم تر بتابد بايد عيار را بالاتر انتخاب کنيم . در مناطق جنوبی ايران اشعه مستقيم تر تابش دارد . هر نوع ضد آفتاب با هر عياری بيشتر از   سه ساعـت روی پوست موثر نيست و بايد بعد از 3 ساعت تکرار شود. بيشترين مقدار اشعه در فاصله زمانی 10 صبح تا 3 بعد از ظهـر به زمـيـن ميـرسد.در اين فاصـله زمانی از قرار گـرفـتن بطـور مستـقـیم در برابر اشعـه آفـتاب اجـتـناب شود. افرادی که پوست روشن دارند بيشترين صدمه را از اشعـه ميگـيرند و نياز است اين افراد بيشتر مراقب باشند. در فعاليتهای روز مره از قبيل کوهنوردی - شنا - اسکی - فوتبال و غيرو حتما" از ضد آفتاب استفاده شود . اکثر ضد آفتابها در آب محلول بوده و با شستشو و شنا يا تعريق پاک ميشوند و بايد مصرف آن تکرار شود.

در کـودکـان از سن 6 ماهـگی به بعـد براحـتی ميـتوان از ضـد آفـتابهای شيميائی استفاده کرد  ترکيبات موجود در ضـد آفـتاب مـيـتواند در بعـضی افراد حسـاسـيـت ايـجـاد کـند و بايـد نوع ضد آفتاب در اين مواقع عوض شود. افرادی که جوش صورت دارند بايد از ضـد آفـتابـهـای محلول و يا لوسيون استفاده کنند ; چون کرمها و پماد که چرب ميباشند باعث بدتر شدن جوش صورت  آنها ميگردد .

 

  توجـه توجــه ::::: استـفـاده از ضد آفتابها به معـنی ايـمـنی 100% نـیـست و بايد ساير موارد محافظتی را رعايت نمود .************ استفاده از ضد آفتاب اثرات سوء براي پوست ندارد ؟ مصرف ضد آفتاب هيچ گونه عوارضی ندارد و مفيد نيز ميباشد ولی انتخاب نوع و مارک ضدآفتاب و درجه محافظتی برای هر پوستی و منطقه ای بسيار مهم ميباشد .

 

پيلينگ يا لايه برداري

 

پيلينگ يا همان لايه برداري به عملي گفته ميشود که لايه سطحي پوست بطرقي برداشته شود.

مواردي که لايه برداری انجام ميگيرد :

*‌وجود جوش صورت و از بين بردن اسکارهاي باقيمانده از جوش صورت

* وجود لک صورت يا ملاسما

* وجود کک و مک يا فرکل ( freckle )

* وجود هر نوع اسکار از قبيل : سوختگي؛ باقيمانده هر نوع ضايعه در صورت

* وجود انواعي از لک باقيمانده از التهاب قبلي

طريقه پيلينگ:

لايه برداری را ميتوان به طرق گوناگون انجام داد:

* لايه برداری شيميائي :بوسيله مواد شيميائي که عمدتا" از اسيد با در صدهای متفاوت است انجام ميگيرد.معمولا" از الفا هيدروکسي اسيد ( AHA )؛ تری کلرو استيک اسيد ( TCA ) و فنل با در صدهای متفاوت استفاده ميشود.

 

        * لايه برداری ميکانيکي : بوسيله ابزارهاي تراشنده لايه سطحي پوست را ميتراشند از جمله:

dermabresion (استفاده از يک دستگاه دوار و تراشنده ) و يا  بوسيله سنباده .

* لايه برداري بروش ليزر: معمولا" از ليزر CO2 برای اين منظور استفاده ميشود.

انتخاب پوست مناسب جهت هر نوع پيلينگ در نتيجه عمل بسيار دخيل ميباشد به اينصورت که نميتوان هر نوع پيلينگ را برای هر نوع پوست انتخاب کرد.

جـدا از اينکـه پيلينگ را در چـند جـلسه ميتوان انجـام داد. روش پيلينگ بصورت طـولاني و مداوم نيز صورت ميگيرد، اين روش بوسيله کرم هاي داراي الفا هيدروکسي اسيد با در صد متفاوت معمولا" کمتر از %15 انجام ميگيرد در اين روش فرد هر شب از اين کرمها بر روي جـاههايي که ميخـواهـد لايه برداری شود؛ استفاده ميکند. در مواقعي که فرد از پيلينگ استفاده ميکند بايد از نور خورشيد اجتناب کند و حتمآ از ضد آفتاب در مواقع خارج از منزل استفاده کند.

البته پيلينگ را نميتوان به همه افراد تجويز کرد و بايد جهت پيلينگ افراد انتخاب شوند

 

روزنه هاي پوستي

 

روزنه پوستی چيست؟

روزنه يا همان منافذ پوستـي در حقيقت محل خـروج چربـي از غدد چربي ميباشد . در افرادي که تا حدودي اين غدد فعال ميباشند و پوست چـربي دارند اين منافذ ديده ميشود ( در همه افراد اين منافذ وجود دارد ) . نبايـد هـيچـوقـت به فکر بستن اين منافـذ بود ؛ چـون با بستن اين منافـذ محـل خـروجي اين غـدد بسـته شـده و باعـث جـوش صورت ميشوند. البته به اشتباه در جـامعه مرسوم است که اين منافذ را ميبندند. ولی در حقيقت اينگونه نيست .

روشهايي وجود دارد که ميتوان اين منافذ را غير رويت کرد يعني ديده نشوند .

وقــتي ترشحات چــربي در اين منافــذ وجود داشته باشند بعلت اکسيده شدن مواد چربي در اين منافذ برنگ تيره ديده ميشوند . راحــترين روش اين است که اين ترشحـات چــربي را بوسـيله شستشو از بين برد . شستشوي مکرر با صابونهاي ضد جوش به اين امر کمک ميکنند.

 

روش بعدي : با استفاده از کرم و ژلهاي حاوی AHA که مقداری لايه برداري ميکنند ميتوان اين منافـذ را غـير رويـت کرد ..روشـهاي ديگري نيز وجود دارد که احتياج به پزشک مجرب دارد و از ذکر آنها خودداری ميکنم

 

 چروك صورت

 

چـروک صورت : بوجود آمدن شيارهای عـرضي در پيشانی و شيارهای طـولي در بين دو ابرو و نيز شيارهاي کنار چشم ها و دهان و بر روی گونه ها.

علل بوجود آورنده چروک: در ايجاد چروک صورت علتهای گوناگوني وجود دارد.

مسئول نگه داشتن قوام پوست کلاژن داخل درمي ميباشد; حال به هر علتي در روند کلاژن سازی اختلالی بوجود آيد مي تواند باعث چروک پوست گردد. با افزايش سن کلاژن سازی دچار وقفه ميگردد و افراد با سنين بالا پوستي افتاده دارند..اختلالات ارثي در توليد کلاژن در بيماران سندرم مارفان و سندرم اهلر دانلس از اين جمله اند در اين بيماران پوست بعلت نقص در کلاژن سازی دچار افتادگي زود رس ميگردد.

علاوه بر کلاژن سازی علتهای ديگري نيز در ايجاد چروک پوست دخيلند از جمله : افزايش قـدرت عـضلاني زير پوست ميباشـد; افراد عـصبي و اخـمو بعـلت اسـتفاده زياد از عضلات صورت دچار اين حالت ميشوند و با افزايش قدرت اين عضلات چروک زود رس پيدا ميکنند. افرادی که قـبلا" چاق بوده ولي دچار لاغری ميشوند بعلت از دست دادن چربي زير پوستی دچار افتادگي پوست ميشوند و چروک بوجود ميآيد.

افراد سيگاری بعلت از دست دادن چربي زير پوستي ( عدم تغذيه مناسب و کاهش اشتها ) و همچنين نقص در کلاژن سازی و علتهای گوناگون ديگر دچار چروک زود رس ميشوند.

پوسـتهای خشـک نسـبت به پوسـتهای چـرب زودتر دچـار چروک ميشوند که ميتواند به دليل علت زمينه ای پوست خشک باشد ( عدم نگهداری آب در پوست به دلايل سرشتي ). علتهای ديگری نيز وجود دارد که از حوصله اين بحث خارج ميباشد.

برای  پيشـگيری در ايجاد چروک بايد عـوامل ايجاد کننده آن را از بين برد از جمله : تغـذيه مناسب - عدم مصرف مواد مخدر و دخانيات - اعصاب آرام و غيرو.

روشهای متنوعي برای از بين بردن چروک صورت وجود دارد:

1) مصرف کرمهای مرطوب کننده تا حدودی ميتوانند چروکهاي ريز را بطور موقت از بين ببرند.

2) انجام پيلينگ : چه بصـورت تدريجـي با مصـرف کـرمهای حـاوی AHA با درصـدهای پائين و چه به صـورت پيلينگ در مطــب با داروهای پيلينگ با درصــد بالا. با اين روشــها تحريک کلاژن سازی صورت ميگيرد.

3) انجام ليزر با انواع گوناگون ليزر(تحريک کلاژن سازي)

4) جديد ترين روش برای از بين بردن چروک صورت تزريق آمپول رقيق شده و غيرسمی شده ســم ميکــروب بوتيليسم ( botox) در داخــل عـضلات پوســت صـورت. با اين روش عضلات صورت را فلج يا ضعيف ميکنند و باعث از بين رفتن چروک صورت ميگردد. اين روش موقتي ميباشد و بسته به افراد از 3 ماه تا 9 ماه طول ميکشد. با تکرار تزريق اين فاصله زماني افزايش مييابد