ازدواج، هسته اوّل ايجاد خانواده و خانواده نيز سنگ بناي جامعه انساني است. لذا نوع پايه‏گذاري، و ميزان توجّه و تدبير در اين امر مهم، در پيشرفت و توسعه و نيز انحطاط و سقوط جامعه، تأثير مستقيم دارد.
ازدواج، عاملي براي رفاه، سکون و گسترش مدنيّت بشري است. راهي مهم براي آسايش جامعه و رفاه بشريت است. بنا بر اين، ازدواج آثار و نتايج بسيار سازنده‏اي براي افراد و به تبع آن، براي جامعه دارد که در اين جا به برخي از آنها اشاره مي‏کنيم:1 . ارضاي نيازها و گرايش‏هاي غريزي، 2 . بقاي نسل بشر، 3 . ايجاد آرامش و اطمينان روحي و رواني و نجات از تنهايي،4 . ريشه‏کن شدن بسياري از انحرافات و فسادها، 5 . حفظ و تقويت ايمان و معنويت در افراد (تکميل شدن دين) 6 . تکامل روحي، فکري و جسمي افراد، 7 . توسعه و رشد ارزش‏هاي اخلاقي (اعم از فردي و اجتماعي) و... .
«بهترينْ ازدواج، آسان‏ترينِ آن است»(2)
ازدواج در دنياي امروز
در دنياي امروز که با مظاهر فريبنده خود، الگوهاي بسيار نامناسبي را براي زندگي افراد معرفي مي‏کند، بسياري از جواناني که اطلاعات کمي از ازدواج و مسائل مربوط به تشکيل خانواده دارند، گرفتار انتخاب‏هاي نسنجيده و در نتيجه، شکست‏هاي جبران‏ناپذيري در زندگي خويش مي‏شوند. جوانان ما بايد هميشه اين نکته مهم را در نظر بگيرند که انتخاب همسر بدون بررسي، دقت و انديشه، همانند خريدن يک عينک بدون معاينه، آزمايش و سنجش، براي چشم است ؛ چرا که همان‏گونه که عينک خريداري شده، احتمال دارد که به چشم‏هاي ما نخورد و حتي زيان و ضررهايي نيز براي چشممان داشته باشد، همسري هم که بدون دقت و بررسي لازم انتخاب شده باشد، همين وضع را داراست.
سختگيري و دقت تا چه اندازه؟!
سختگيري در انتخاب همسر تا آن‏جا که انسان را از سهولت و سهل‏انگاري در انتخاب، باز دارد و او را به دقت لازم و مفيد در اين امر وادارد، بسيار به‏جا و سازنده است ؛ اسلام، درباره بسياري از مسائل پيرامون ازدواج مثل: مهريه، جهيزيه، ثروت، تشريفات، آداب و رسوم و... به آسان‏گيري و سادگي و عدم سختگيري توصيه مي‏نمايد. همچنان که در روايات آمده است: «بهترين همسران، کساني‏اند که مهريه‏شان کمتر باشد»(1) و... اما هنگامي که سخن، در باب «انتخاب همسر» است، شخص را بر حذر مي‏دارد و از او مي‏خواهد که معيار و ملاک‏هايي را لحاظ کند و دقت و سختگيري لازم را براي رعايت شدن ملاک‏هاي واقعي در انتخاب همسر، داشته باشد، «بنگر چه گردنبندي برگردنت مي‏اندازي!»(3) و نيز سفارش شده که: «از ازدواج با احمق بپرهيزيد»(4) و ده‏ها مورد ديگر که معيار و ملاک‏هاي اسلامي را براي يک انتخاب موفق در گزينش همسر براي انسان، مشخص مي‏کند. وليکن سختگيري‏هاي بي‏مورد که بعضي اوقات فرد را پس از مدتي از ازدواج، بيزار مي‏کند و يا موجب تأخير در ازدواج براي چند سال مي‏شود، و همچنين سختگيري‏هايي که ناشي از يک دسته تفکرات ايده آل (آرماني) و دور از واقعيت (خيالي) باشد، بسيار ناشايست است که انسان بايد از آن دوري گزيند.
درمان سختگيري‏هاي افراطي در انتخاب همسر
اگر انسان در مسئله انتخاب همسر، معيار و ملاک صحيح داشته باشد، هيچ وقت دچار سرگرداني و اشتباه نمي‏شود ؛ بايد بدانيم آن دقتي که در مورد انتخاب همسر، مطرح مي‏شود، غير از سختگيري‏هاي بي‏مورد و افراطي است ؛ چرا که هيچ وقت، همسرِ کاملِ بدون هيچ عيب و نقص و از هر جهت مطابق با ميل انسان، يافت نشده و نمي‏شود. آيا خود شما از هر جهت، بي‏عيب و نقص هستيد بنا بر اين در انتخاب همسر نبايد خيلي آرمانگرايانه فکر کنيم ؛ هماهنگي و همفکري صد در صد با همسر آينده‏مان، امکان‏پذير نيست و هميشه تعدادي ناهماهنگي و فاصله باقي خواهند ماند که ما بايد اين فاصله‏ها و ناهماهنگي‏ها را به حداقل برسانيم تا باقي آنها هم به وسيله تفاهم، گذشت، محبّت و بزرگواري، پس از ازدواج، برطرف شوند.
يکي از پيامدهاي مهم سختگيري افراطي
يکي از پيامدهاي مهمِ سختگيري افراطي در زمينه انتخاب همسر، تأخير افتادن در کار ازدواج و گاهي هم منصرف شدن شخص از ازدواج و تشکيل خانواده است.اين پيامد، به خودي خود، آثار بسيار منفي‏اي بر زندگي اشخاص دارد که از آن‏جمله است: 1 . ايجاد ناراحتي‏هاي عصبي و رواني در فرد، 2 . بروز انحرافات جنسي و فساد اخلاقي، 3 . عدم بهره‏وري از دوران شيرين و بانشاط جواني، 4 . تزلزل پايه‏هاي اعتقادي و ارزش‏هاي ديني در فرد، 5 . عدم آرامش روحي و رواني و از دست دادن قدرت تصميم‏گيري 6 . فاصله گرفتن از موفقيت و سعادت در زندگي و عدم بروز استعدادها.
بنا بر اين، با تقويت روحيه تصميم‏گيري، پرهيز از تفکّرات آرمان گرايانه (ايده‏آل) و آشنايي با معيارها و ملاک‏هاي واقعي انتخاب همسر، جلوي اين‏گونه سختگيري‏هاي بي‏مورد و افراطي را بگيريد
.«از ازدواج با زن زيبايي که اصالت خانوادگي ندارد، دوري کنيد»(5)
معيارهاي انتخاب همسر
اگر افراد بدانند که مشخصات لازم براي انتخاب شريک زندگي چيست، هرگز در انتخابشان دچار سرگرداني و سختگيريِ بي‏فايده نخواهند شد، پس در اين جا شايسته است که به ذکر برخي از معيارهاي انتخاب همسر بپردازيم و به دليل محدوديت اين نوشتار، از توضيح و تفسير آنها صرف‏نظر مي‏نماييم:
1 . ايمان و پايبندي به دين، 2 . اخلاق پسنديده انساني، 3 . شرافت خانوادگي، 4 . سلامت جسمي و روحي، 5 . برخورداري از دانش لازم براي زندگي، 6 . زيبايي متناسب با همسر، 7 . کُفْوِ يکديگر بودن (همتايي) که البته اين مورد در برگيرنده بسياري از شرايط و ملاک‏هاي مهم است. همتايي را مي‏توان در موارد زير بيان کرد: همتايي ديني و ايماني، همتايي فرهنگي و فکري، همتايي اخلاقي، همتايي سنّي، همتايي خانوادگي، همتايي اجتماعي و سياسي، همتايي روحي و رواني، همتايي علمي و عقلي، و... .
پي نوشت:
1 . الکافي، ج 5، ص 324.
2 . کنز العمال، ج 16، ص 296.
3 . معاني‏الأخبار، ص 144.
4 . بحارالأنوار، ج 103، ص 237.
5 . همان، ص 232.