بزرگ‏ترين آرزوي والدين اين است که دختر و پسر خود را در لباس عروس و دامادي ببينند و آنها را با خوبي و خوشي و دعاي خير به خانه بخت بفرستند. جوانان نيز اميد و آرزو دارند که با ازدواج، اين پيوند مقدس آسماني، کانون گرم و پرمحبت براي خود تشکيل دهند و دعاي خير پدر و مادر و بزرگ‏ترها بدرقه راهشان باشد. اما گاهي اوقات والدين و يا حتي پدربزرگ‏ها و مادربزرگ‏ها، حق انتخاب را از جوانان سلب و آنان را مجبور به ازدواج با فرد مورد نظر خود مي‏کنند که اين مسئله باعث بروز مشکلاتي بين پدر و مادر و فرزندان مي‏گردد و حتي خوشبختي و سعادت زندگي آينده آنها را به مخاطره مي‏اندازد.
«سوده»، يکي از دوستان جوان‏مان که دانشجوي سال دوم رشته علوم سياسي دانشگاه اصفهان مي‏باشد، با بخش «سنگ صبور» دختران بهار اين طور درد دل مي‏کند:
«پنج سال بيشتر نداشتم که پدرم را از دست دادم. در اين سال‏ها مادرم به سختي و زحمت وسايل رفاه من و برادرم را تأمين کرده است. مادرم با خياطي در يک توليدي (به صورت دو شيفت) کاري کرد که من و برادرم هيچ وقت کمبود پدرمان را احساس نکنيم و از نظر مادي هيچ چيز از دوستان‏مان کم نداشته باشيم. الان من به لطف خدا و کمک‏هاي دلسوزانه مادرم دانشجوي سال دوم هستم. اخيرا يکي از همکلاسي‏هايم که فرزند شهيد مي‏باشد و فرد کاملاً محجوب و متين و باايماني است، توسط مادرش از من خواستگاري کرده است. مادرم جهت احترام و مشورت، موضوع را با پدربزرگم (پدر پدرم) در ميان گذاشته است. اما پدربزرگم که در اين چند سال چندان احوالي از ما نمي‏پرسيد و از اوضاع و امور مادي خانه ما و سختي‏هايي که مادرم متحمل شده است، خبري نداشت؛ به شدت با اين قضيه مخالفت کرده و گفته که من را براي پسرعمويم در نظر دارد و به خاطر همين، پدربزرگم، عمويم را فورا از کرج براي خواستگاري به خانه ما فرستاده است. من هيچ امتياز مثبتي در پسرعمويم نمي‏بينم. يک فرد کاملاً بي‏مسئوليت و بي‏اراده که تمام دلخوشي‏اش به دارايي و ثروت پدرش مي‏باشد. الان من مانده‏ام که چه کار بکنم. مادرم مرا در انتخاب آزاد گذاشته ولي پدربزرگم مي‏گويد که ازدواج مرا با فرد ديگري غير از پسرعمويت تأييد نمي‏کنم.»
اسلام ازدواج را پيوندي مقدس و آسماني براي جوانان مي‏داند، اما اين مسئله را نيز در نظر دارد که در ازدواج نبايد طرفين را مجبور به اين امر مهم کرد چرا که از ديدگاه اسلام و معصومين(ع) ما توافق، شرط اساسي ازدواج است.
امام صادق(ع) به مردي که اظهار داشت کسي را براي ازدواج در نظر گرفته و پدر و مادرش شخص ديگري را براي او در نظر دارند، فرمود: «تزوّج التي هَوَيْتَ و اترکِ الّتي هوي ابواک؛ با آن کسي که خودت دوست مي‏داري ازدواج کن و آن کس را که پدر و مادرت خواسته‏اند رها کن.» (مکارم‏الاخلاق طبرسي)
اما طبق قانون، دختري که به سن بلوغ مي‏رسد و مي‏خواهد ازدواج کند، بايد اجازه پدر يا جد پدري (پدرِ پدر) را کسب کند، ولي در صورتي که پدر يا جد پدري با اين قضيه مخالفت کردند، چه بايد کرد؟ متأسفانه اکثر دختران در برخورد با اين مسئله فکر مي‏کنند که ديگر دنيا به آخر رسيده و همه چيز براي آنها تمام شده است. حتي گاهي فکر خودکشي، فرار از خانه و يا قهر و ستيز با والدين را در سر مي‏پرورانند. بعضي از آنها هم سعي مي‏کنند با برخوردهاي غير منطقي و تند و فيزيکي مسئله را فيصله بدهند.
در اين موارد بهترين راه اين مي‏باشد که، جوانان سعي کنند ابتدا با ايجاد رابطه‏اي دوستانه و محبت‏آميز بين خود و والدين، علت اصلي مخالفت آنها را با فرد مورد نظرشان جويا شوند و سپس هدف خود و علت انتخاب فرد مورد نظر را براي والدين بازگو نمايند و از آنها صلاحديد و مشورت بخواهند. اگر به تنهايي در اين زمينه موفق نشدند از بزرگ‏ترها و افراد بانفوذ فاميل کمک بگيرند. نهايتا اگر پدر و يا جد پدري لجاجت بيهوده و غير منطقي به خرج دادند، با توسل به قانون و دادگاه براي ازدواج خود اقدام نمايند.
طبق قانون، اگر پدر يا جد پدري زنده باشند ولي بي‏دليل يا با دلايل نامعقول نسبت به ازدواج دختر با پسر مورد نظر وي مخالفت کنند، دختر مي‏تواند با معرفي خواستگارش و اثبات اينکه علت مخالفت پدر و يا جد پدري ناموجه مي‏باشد؛ با بيان شرايط و موقعيت فرد مورد نظر و مهريه تعيين شده از دادگاه خانواده، اجازه ازدواج کسب کند.
اين مسئله در موردي هم که پدر يا جد پدري زنده باشند ولي از مکان حضور آنها اطلاعي در دست نباشد و يا دريافت اجازه در موقع ازدواج دختر ممکن نباشد، نيز حاکم است.
به هر حال مصلحت قانون ما و دين اسلام با استقلال حقوقي دختر بالغه رشيده و قايل شدن شخصيت بيشتري براي او، سازگارتر است. مثلاً در جايي که پدر يا جد پدري بي‏جهت با ازدواج دختر مخالفت کند، شرط اجازه او ساقط مي‏شود؛ اما اگر علت مخالفت آنها فساد و بي‏بند و باري، بيکاري، اعتياد مرد و يا امثال آن باشد دادگاه اين علت‏ها را موجه تشخيص مي‏دهد که اين امر نيز به مصلحت دختر و سعادت و خوشبختي آينده وي ختم مي‏شود.
از طرفي اصل ولايت پدر و جد پدري در امر ازدواج دختران به اين لحاظ مي‏باشد که دختران پشتوانه‏اي محکم و قابل اعتماد داشته باشند. دختران جوان بايد به والدين خويش حق بدهند که نگران آينده و زندگي آنها باشند. در جامعه ما تجربه و اطلاعات دختران اغلب از پسران کمتر است و از اين‏رو ممکن است دختران جوان و بي‏تجربه فريب ظاهر متين و موقّر افراد را خورده و دستخوش هوسبازي مردان ناپاک بشوند و يا بدون انديشه کافي و بررسي، بر خلاف مصلحت خود اقدام به ازدواجي نامناسب بکنند. لذا قانونگذار به حمايت آنها شتافته و اجازه پدر يا جد پدري را در مورد نکاح دختري که براي بار اول ازدواج مي‏کند، لازم شمرده است.
با توجه به اين موارد در مورد خواهر خوب‏مان «سوده» نيز مي‏توان گفت اگر چه قانون اين راه را براي دختري که در امر ازدواج با مخالفت پدر يا جد پدري روبه‏رو است، پيش‏بيني کرده، اما فرهنگ جامعه سنتي و اسلامي ما چندان ظرفيت پذيرش اين گونه مسائل را ندارد. از طرفي در شأن و شايستگي شما نمي‏باشد که رو در روي جد پدري بايستيد و احترام که حق طبيعي ايشان مي‏باشد را در پناه و توسل به الفاظ قانون به باد فراموشي بسپاريد. پس توصيه مي‏شود که شما خواهر خوب به اتفاق مادرتان نزد پدربزرگ‏تان برويد و از باب احترام و مشورت‏خواهي نظرشان را شخصا جويا شويد. خصوصيات مثبت فرد مورد نظر را براي وي بازگو کنيد و از او در مورد خصوصيات مثبت يک انتخاب بپرسيد. از او راهنمايي بخواهيد و ابراز داريد که در آغاز اين راه نيازمند محبت و دعاي خير ايشان مي‏باشيد و ... مسلما برخوردي چنين شايسته و متين پدربزرگ شما را براي رضايت به امر ازدواج متقاعد خواهد ساخت. ان شاءاللّه‏. البته اگر ايشان رضايت به ازدواج با فرد مورد نظرتان را ندهد و شما نيز نخواهيد بر اساس اجازه دادگاه اقدام کنيد، ولي به هيچ وجه مجبور نيستيد فرد مورد نظر ايشان را (در اينجا پسرعمويتان) بپذيريد و طبعا اگر فرد مورد نظر پدربزرگ‏تان، از نظر شما شايسته نباشد و يا به او علاقه‏اي نداشته باشيد آن را نخواهيد پذيرفت و کسي نيز نمي‏تواند شما را مجبور به پذيرش کند.
به اميد يک زندگي شيرين و سرشار از موفقيت براي شما و همه جوانان عزيز.
پديدآورنده:زهره دهخدا،