لزوم شناخت حقوق و وظايف دو جانبه در خانواده
قلب
شناخت وظايف دو جانبه و تقسيم كار، مى تواند در نظام خانواده تعادل پديد آورد. بدين خاطر برآنيم تا در اين مقاله به بررسي و معرفي اين وظايف بپردازيم :
شناخت حقوق
در بسيارى مواقع ، نشناختن حق و وظيفه ، ريشه ي عدم انجام وظيفه است و اگر آگاهى از وظيفه وجود داشته باشد ، تا حدى جلوى كوتاهي ها و تخلفات گرفته مى شود.
پس در يك مجموعه كه هر كدام از افراد ، وظايفى بر دوش دارند ، گام نخست آن است كه وظيفه را بشناسند ، سپس به آن عمل كنند.
وظايف دو جانبه
در يك خانواده ، دو طرفى كه زندگى مشترك دارند ، حقوق متقابل نيز دارند. وقتى زن و شوهر ، همچنين اولياء و فرزندان هر كدام وظيفه اى نسبت به طرف مقابل دارند ، اگر آن را بشناسند و به آن عمل كنند ، على القاعده نبايد در خانه مشكل و اختلافى پديد آيد.
بايد هم زن در برابر شوهرش مطيع ، صبور ، متحمل ، قدردان و وفادار باشد ، هم شوهر نسبت به همسرش بردبار، نيكوكار، قدر شناس ، احترام گذار و تامين كننده نيازهاى معيشتى و آسايش باشد.
در سامان يافتن مساله حقوق و وظايف در خانواده سه مرحله وجود دارد:
اول : شناخت اين حقوق و وظايف
دوم : عمل به آن وظيفه و تكليف
سوم : مراعات دو جانبه اين حقوق
اگر اين سه با هم در رفتار و معاشرت خانوادگى وجود داشته باشد ، كار به بروز مشاجره و دعوا و شكايت و دادگاه و زندان و جدايى و... كشيده نمى شود و محلى براى نزاع نخواهد بود.
بايد هم زن در برابر شوهرش مطيع ، صبور ، متحمل ، قدردان و وفادار باشد ، هم شوهر نسبت به همسرش بردبار، نيكوكار، قدر شناس ، احترام گذار و تامين كننده نيازهاى معيشتى و آسايش باشد.
اگر صبورى و قناعت و پرهيز از پرخاش و بددهنى و بى احترامى خوب است ، بايد از هر دو سو باشد ، نه آنكه يكى به خود حق بدهد هر چه خواست بگويد و هر چه خواست انجام دهد ، ولى از طرف مقابل انتظار داشته باشد كه جز تسليم و سكوت و تحمل و ادب ، برخوردى نداشته باشد و در مقابل هتاكي ها و بى حرمتي هاى او حتى پاسخى معمولى هم ندهد!
در احاديث آمده است كه : زن از شوهر خويش ، فرمانبردارى داشته باشد ، بى رضايت او كارى نكند و جايى نرود ، نسبت به او حالت تمكين داشته باشد ، شوهر را نيازارد ، او را اندوهگين نسازد ، در خانه خدمت كند ، شوهر دارى نمايد ، رضايت او را از هر جهت جلب كند ، چراغ روشن كند ، غذا بپزد ، خانه را مرتب كند ، وقتى شوهر مى آيد از او استقبال كند و آنگاه كه از خانه بيرون مى رود بدرقه اش كند ، خود را براى غير شوهرش نيارايد ، بى اجازه و رضايت او در اموالش دخل و تصرف نكند و... (1)
از سوى ديگر بر عهده مرد است كه لوازم زندگى و خوراك و پوشاك و مسكن را تهيه كند ، در حد توان بر خانواده اش وسعت و گشايش دهد ، احترام زن را نگه دارد و از آزار و ضرب و شتم او بپرهيزد ، خود را براى همسرش آراسته و مرتب سازد ، بخشى از وقت خود را صرف رسيدگى به كارهاى خانه و انس با خانواده كند ، با مدارا و خوش زبانى برخورد كند و...
طبيعى است كه اگر زن و شوهر ، هر دو به اين وظايف عمل كنند ، خانه و خانواده اى خواهند داشت با صفا، آرام ، گرم و با محبت كه زمينه ي رشد اخلاقى و تعالى فرهنگى خود و فرزندان شان نيز فراهم خواهد بود.
رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرمود: خيركم ، خيركم لاهله و انا خيركم لاهلى (2)؛ بهترين شما كسى است كه نسبت به خانواده اش بهتر باشد و من بهترين شمايم نسبت به خانواده ام .
اگر در روايات است كه : زن ، محبت خويش را نسبت به شوهر ابراز كند و خويش را براى او بيارايد و سخنان دلپسند بگويد تا در چشم و دل شوهرش جاى بگيرد ، اين را هم گفته اند كه شوهر ، در بيرون از خانه حريم نگاه ها و ارتباط هايش را نگه دارد و به نواميس ‍ديگران چشم ندوزد و چون از سفر باز مى گردد براى همسرش سوغاتى بياورد و هديه بدهد و نيازهاى عاطفى و جسمى او را بر آورد و...
اگر همسران پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله ) به سفارش قرآن كريم ، به زندگى با قناعت و زاهدانه آن حضرت مى ساختند ، آن حضرت نيز در كارهاى خانه كمك مى كرد ، از هر چه مى خوردند ، مى خورد و هرگز از هيچ غذايى بد نمى گفت .
اين است مفهوم عدل و انصاف در زندگى مشترك و خانوادگى . مراعات دو جانبه نسبت به حقوق متقابل زن و شوهر، رمز دوام و استحكام بنيان خانواده و تقويت انس و الفت در ميان همسران است .
پي نوشت ها :
1- وسائل الشيعه ، ج 14، ص 111،
2- وسائل الشيعه ، ج 14، ص 122