اساس زندگی بر انس و الفت است، نه اختلاف و شقاق: اختلاف، عامل مهمی در آسیب رسانی به بنیان خانواده است . ریشه اختلاف، تبعیت از هوای نفس و شیطان است. اعضای یک خانواده، باید بدانند که شیطان به دنبال اختلاف میان آنهاست: «(یوسف گفت:) شیطان میان من و برادرانم را بر هم زد.»
از منظر قرآن کریم، عامل تزلزل بسیاری از خانواده ها، تنگ نظری و بخل و حرصی است که انسان را احاطه کرده است و این حقیقت را در جایی که زنی از شوهرش بیم ناسازگاری یا اعراض دارد، بيان نموده است: «بر آن دو باکی نیست که به گونه ای با یکدیگر صلح کنند (گرچه با چشم پوشی از بعضی حقوقش باشد) و صلح بهتر است، ولی بخل و تنگ نظری، در نفسها حاضر شده و مانع صلح) است.» (نساء،۱۲۸)
منشأ اختلاف زن و شوهر، دو گونه است: عامل درونی که منشأ اختلاف خود آنها هستند. عامل بیرونی که منشأ اختلاف، دیگران می باشند.
ما در اینجا، ابتداء به تبیین مصادیق عامل درونی می پردازیم و در ادامه، منشأ بیرونی اختلاف را تبیین می نماییم. آشنایی با عوامل اختلاف، سبب می شود تا زن و مرد، با پرهیز از آنها، صمیمیت و دوستی را تقویت نموده و در تحکیم بنیان خانواده، نقش اساسی ایفاء نمایند.
عوامل درونی اختلاف
 1- بداخلاقی
همان گونه که خوش اخلاقی، زندگی را شیرین می کند، بداخلاقی، زندگی را تلخ و موجب بروز اختلاف می شود. پیامبر اکرم یا فرمودند: «هر یک از زن و مرد که همسرش را با زبانش اذیت کند، تا زمانی که او را راضی نکند؛ خداوند عروج هیچ عملی را از او نمی پذیرد؛ اگر چه روزش را روزه و شبش را به عبادت قیام کند و بندگانی را آزاد کند و اسبان تیزرویی را در راه خدا قرار دهد.»
همچنین، حضرت علی در سفارش به فرزندش امام حسن من فرمودند: «مبادا خانواده ات (به جهت رفتار و گفتار تو) بدبخت ترین مردم در نزد تو باشد.»

٢- هوسرانی و چشم چرانی
در بحث «عوامل تحکیم خانواده» گفتیم که اسلام، به زنان و مردان سفارش می کند که از چشم چرانی و نگاه به نامحرم به قصد لذت خودداری کنند.
برای جلوگیری از این عامل فتنه ساز، در روایات سفارش های متعددی آمده است. امیر المؤمنین (ع) فرمودند: «هرکس دیده اش را رها سازد، فکرش را خسته کرده است.» و عیسی بن مریم (ع) فرمودند: «از نگاه به نامحرم بپرهیزید! که نگاه در دل صاحبش شهوت میکارد، و همین نگاه برای گرفتار شدن صاحبش کفایت میکند.»
امام صادق (ع) فرمود: «چه بسا نگاهی کوتاه که حسرت و پشیمانی طولانی را به دنبال دارد.» لذا در دستورات دینی با تحریک غیرت مردان، آنان را از نگاه به نامحرم پرهیز داده اند؛ امام صادق (ع) فرمودند: « نسبت به زنان مردم عفاف داشته باشید تا عفت زنان شما حفظ شود.»
در روایات آمده است که در زمان حضرت داود (ع) مردی با زنی رابطه نامشروع داشت. خداوند به آن زن الهام کرد که به مرد بگوید: هر وقت متعرّض زنی شوی، مردی هم متعرّض زن تو خواهد شد. هنگامی که آن مرد به خانه بازگشت، غریبه ای را نزد همسر خود یافت. او را دستگیر و نزد حضرت داود آورد و شکایت کرد. خداوند به حضرت داود وحی کرد که به او بگو: از هر دست بدهی، از همان دست می‌گیری.
امیرالمؤمنین نیز فرمودند: «هرگاه یکی از شما زنی را دید که او را به شگفتی واداشت، پس با همسر خویش مباشرت کند؛ چرا که او هم زنی همانند همسرش است.»
گرچه چشم چرانی در میان مردان بیشتر است، اما زنان نیز از این دام شیطان در امان نیستند. لذا رسول گرامی (ص) فرمودند: «غضب خداوند سخت خواهد بود بر زن شوهرداری که زیبایی غیر شوهر او را بگیرد.»
در آیات قرآن نیز، چشم از غیر دوختن، از ویژگی های زنان بهشتی شمرده شده است.

۳- بی توجهی به نیازهای یکدیگر
یکی از عوامل اختلاف که منجر به سردی زندگی و چه بسا جدایی همسران می شود؛ عدم درک حقوق متقابل و بی توجهی به وظایف شرعی و عرفی است. بی توجهی مرد به خانواده و پاسخ ندادن به عواطف زن و یا بی توجهی زن به شوهر و نرسیدن به خود و بی توجهی در امور جنسی، از عوامل ویرانگر بنای خانواده است. ما در خصوص ضرورت توجه همسران به نیازهای عاطفی و جنسی یکدیگر در بخش‌های مختلف کتاب نکاتی را بیان کردیم و در اینجا به برخی مطالب دیگر، اشاره می‌کنیم:
تذکر این نکته ضروری است که یکی از عوامل جدی اختلاف، بی توجهی به نیازهای جنسی طرف دیگر است. در برخی گزارشهای آماری، عامل بسیاری از طلاق ها، «غریزه جنسی» بیان شده که توجه معقول و متعارف به این نیاز و درمان افرادی که مشکل دارند، می تواند جلوی بسیاری از روابط سرد را گرفته و از عمق پیدا کردن اختلاف جلوگیری کند. ضمن اینکه زنان در این زمینه نباید حیا نمایند. در روایتی که قبلا اشاره کرده ایم، آمده که یکی از ویژگی های بهترین زنان این است که: زمانی که با همسرش خلوت کند، خود را در اختیار او قرار دهد و مانند مردان، جامه هر روزش را نپوشد (و با لباس مناسب بستر و با رغبت به بستر برود.)

۴- منت نهادن
منت گذاردن و به رخ کشیدن، از کارهای نامناسب و ناشایست است که انسان را از خدای تعالی دور می کند؛ رسول اکرم (ص) فرمودند: «خداوند در قیامت به متگذاران، نگاه لطف آمیز نمیکند.»
از نگاه قرآن کریم، مهمتر از انجام کار نيك، به سلامت رساندن آن به صحنه قیامت است: «هرکه نیکی آورد، پس برای او پاداشی ده برابر آن است.» (انعام، ۱۶۰)؛ چه بسیارند کسانی که کارهای خوبی انجام می دهند، ولی به واسطه منت گذاشتن یا تحقیر دیگران، آن را از بین می برند و نمی توانند کار خوب خود را به قیامت برسانند.
خدای بزرگ برای آن همه نعمت های ابدی در بهشت منت نمی گذارد: «برایشان پاداش دائمی و بی منت است.» (فصلت، ۸) و چه زشت است که ما به خاطريك احسان كوچك و موقت منت بگذاریم. همچنین، خدای متعال، خطاب به پیامبرش (ص) می فرماید: «و (در عطا) مئت مگذار و (کارت را) بزرگ مشمار.» (مدثر، ۶).
منت گذاشتن و به رخ کشیدن، از ویژگی های مستکبران است. فرعون به موسی (ع) گفت: «آیا ما تو را در کودکی نپروردیم» (شعراء، ۱۸)
گاهی زن و مرد، مدرک، موقعیت مالی یا اجتماعی پدر و مادر و فامیل و گاهی زیبایی را به رخ هم می کشند؛ این کار، سبب دوری همسران از یکدیگر می شود.
رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: «اگر طلا و نقره های زمین را زن به خانه شوهرش ببرد، اگر آن اموال را بر سر شوهرش بزند (و منت گذارد) و بگوید: اینها همه مال من است؛ عملش حبط می گردد؛ اگر چه عابدترین مردم باشد؛ مگر اینکه توبه کند و بازگردد و از شوهرش عذرخواهی نماید.»
سلمان فارسی رضی الله عنه می گوید که از رسول خدا (ص) شنیدم که: «هر زنی به مالش بر شوهر خود منت بگذارد و بگوید: "تو از اموال من می خوری؛ "اگر آن زن این مال را در راه خداوند هم صدقه بدهد؛ خداوند از او نمی پذیرد تا اینکه شوهرش از او راضی شود.»