در لزوم عفت و پاکدامنی و ترك روابط خارج از خانواده، میان زن و مرد فرقی نیست. با اینکه خداوند در قرآن به جزئیات احکام نماز و زكات اشاره نکرده و بیان آنها و بسیاری از مسائل دیگر را به عهده پیامبر اکرم واگزارده، ولی در بیان مسائل خانوادگی و تربیتی به ریزترین مسائل پرداخته است.
در فرهنگ اسلامی، مردان باید از نگاه آلوده بپرهیزند و زنان نیز نباید از روی شهوت به مردان نامحرم بنگرند، بلکه باید نگاه خود را کنترل کنند و زینت و زیبایی خود را از نامحرم بپوشانند، جز صورت و دستها که به طور طبیعی ظاهر است و پوشش آنها، موجب مشکلاتی در انجام امور زندگی می شود. خداوند متعال می فرماید:
«به زنان با ایمان بگو: از برخی نگاه ها چشم پوشی کنند و دامن های خود را حفظ نمایند و جزء آنچه (به طور طبیعی) ظاهر است، زینت های خود را آشکار نکنند و روسری خود را بر گریبان بیفکنند تا علاوه بر سر، گردن و سینه ی آنان نیز پوشیده باشد)... و پای خود را به گونه ای بر زمین نکوبند که آنچه از زیور مخفی دارند آشکار شود. ای مؤمنان! همگی به سوی خدا بازگردید و توبه کنید تا رستگار شوید.» (نور، ۳۱)
از مسائلی که در سردی روابط همسران، مؤثراست؛ جلوه گری برخی زنان و اشتباه گرفتن محیط جامعه با محیط منزل است تا جایی که متاسفانه برخی زنان، وقتی می خواهند از منزل بیرون بروند، تازه به فکر آرایش می افتند و در محیط منزل و برای همسر خود به این مسأله توجهی ندارند. در این خصوص، در بحث وظایف مشترک همسران، نکاتی بیان نمودیم که از تکرار آن پرهیز می کنیم.
خودآرایی، برای زن يك غريزه است که اگر در خانه به کار گرفته شود، زندگی را شیرین و پر محبت خواهد کرد؛ اما اگر به بیرون از خانه کشیده شد، بساط چشم چرانی را پهن نموده و سبب متزلزل کردن خانواده های دیگر خواهد شد. مردی که در خیابان صدها زن آرایش کرده را می بیند، وقتی به خانه برمی گردد، نسبت به همسر خود، علاقه چندانی نشان نمی دهد؛ زیرا در مقایسه با همسرش، زنانی زیباتر و جذاب تر دیده است و هرچه عمر همسر بالا می رود، در مقایسه با زنان جوان، جاذبه کمتری دارد.
همین بی عفتی ها در نوع پوشش و آرایش، موجب بروز پدیده ای به نام سوء قصد و تجاوز می شود که امروزه حتی در آزادترین کشورهای غربی، آمار بالایی دارد و عموم این گونه زنان، آن را به نوعی تجربه کرده اند.
آراستگی و زینت زن برای شوهر، سبب شیرینی زندگی و تحکیم و تداوم آن می شود. پیامبر اکرم (ص) در تفسیر جمله ی « إلا لبعولتهن» (نور،۳۱) فرمودند: خداوند آن دسته از زنان را که روی و موی خود را برای شوهر آرایش نمی کنند و نیازهای شوهر را برآورده نمی سازند، لعنت کرده است.
با توجه به اینکه جلوه گری زنان در جامعه موجب تزلزل بنیان خانواده می شود، یکی از دستوراتی که خدای تعالی در قرآن صادر نموده این است که: «در خانه های خود قرار گیرید و همچون دوران جاهلیت نخستین، با خودآرایی، در جامعه ظاهر نشوید.» (احزاب ،۳۳)
چشم چرانی مردان از يك سو و جلوه گری زنان از سوی دیگر موجب می شود که مرد میان همسر خود و زنانی که در خیابان می بیند مقایسه کند و کم کم نسبت به همسر خود دلسرد شود، مانند کسی که در خیابان هر خوراکی خوشمزه ای که دید می خورد و دیگر در خانه، اشتهایی ندارد.
البته، اگر مردان، از چشم چرانی پرهیز کنند و به زنان نگاه نکنند، انگیزه ای برای خودنمایی زنان وجود نخواهد داشت. چشم چرانی آثار سوء فراوانی دارد و کم شدن علاقه به همسر و سردی روابط، یکی از آثار سوء آن است. از پیامبر بزرگوار نقل شده که فرمودند: «نگاه به نامحرم، تیری است زهرآگین از تیرهای ابلیس، پس هرکه به جهت ترس از خدا، از آن چشم بپوشد، خداوند ایمانی به او عنایت می کند که شیرینی آن را در قلب خود احساس کند.»
از مواردی که بستر چشم چرانی را فراهم می نماید، مهمانی های مختلط و عدم رعایت شئونات دینی در روابط محرم و نامحرم است که اهمیت ندادن به این امر و برادر و خواهر دانستن آشناها و بستگان ، موجب برقراری روابط پنهانی میان دختران و پسران جوان و حتی مردان و زنان همسردار می شود. امیرالمؤمنین (ع) در خصوص زنان به امام مجتبی (ع) فرمودند:
«با حجابی که قرار می دهی، چشمشان را (از نامحرمان) بازدار؛ چرا که جدی گرفتن حجاب (و سخت گیری در این زمینه) برای تو و آنان بهتر از ارتیاب (و گرفتار شدن به شک و در معرض اتهام قرار گرفتن است. و خروج زنان از منزل، بدتر از ورود مردانی که به آنها اطمینان نداری، نیست؛ و اگر بتوانی که غیر از تو مردان دیگر را نشناسند، این کار را بکن.»
حساسیت اسلام به مسائل محرم و نامحرم بسیار است: ممنوعیت خلوت مرد با زن نامحرم، نهی از شوخی با نامحرم، نهی از مصافحه و دست دادن با نامحرم، حرمت زینت زن برای نامحرمان، حرمت نظر به نامحرم، داشتن رفتار غیر متواضعانه زنان با نامحرم، پرهیز زنان از نرمی در کلام با نامحرم، بخشی از حساسیت های اسلام در موضوع «محرم و نامحرم» است. اسلام، آنقدر در این خصوص، حساسیت نشان داده که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «وقتی زنی در جایی بنشیند و از آنجا بلند شود، تا زمانی که جایش سرد نشده، مرد در جایش ننشیند.»