اگرچه مرد در قبال نفقه زن و توسعه معقول در زندگی وظایفی به عهده دارد، تا جایی که رسول خدا فرمودند: «ملعون است، ملعون است، کسی که عیال و خانواده اش را ضایع کند.» ولی زن نیز باید در قبال تلاشهای مرد و رزقی که نصیب او می گردد، قانع بوده و ساز مخالف نزند. داشتن روحیه سازگاری، سبب تحکیم بنیان خانواده می گردد و ناسا گازی، تزلزل خانواده را به دنبال دارد. پیامبر گرامی اسلام (ص) فرمودند:
«مردی که همسری ناسازگار و غیر همراه دارد و به آنچه خداوند روزی مرد کرده صبر نمی کند و شوهرش را به زحمت می اندازد و چیزی را که در توان او نیست، بر او تحميل می کند، خداوند حسنه ای که او را از آتش (جهنم) بازدارد، نمی پذیرد و تا زمانی که همین حالت را داشته باشد، خداوند بر او غضب کند.»
امام صادق (ع) فرمودند: «بهترین زنان شما، کسی است که اگر به او عطا شود، شکرگزار است و اگر چیزی داده نشود، راضی است.»
براساس روایات، « روزی حضرت علی به فاطمه ای گفت: آیا در خانه چیزی داریم؟ فاطمه (س) گفت: نه، قسم به کسی که حق ترا بزرگ قرار داده است، سه روز است چیزی نداریم تا شما را به آن پذیرایی کنم. علی (ع) گفت: پس چرا خبرم ندادی (و چیزی نگفتی؟) فاطمه (س) گفت: رسول خدا ای مرا از اینکه چیزی از شما درخواست کنم، نهی کرده و فرمود: از پسر عمویت چیزی درخواست نکن، اگر چیزی برایت آورد، حلال ترین و پاکیزه ترین مال است و اگرنه، از او درخواستی نکن.» سپس حضرت علی (ع) از خانه بیرون رفت و مقداری پول قرض کرد تا غذایی به منزل آورد. مقداد را دید که بی موقع در کوچه هاست، پرسید: چرا اين وقت بیرون آمده ای؟ گفت: فقر و گرسنگی خود و خانواده ام. حضرت مبلغ قرض را به او داد تا غذایی تهیه کند که هم خانواده او مصرف کند و مقداری را به خانه حضرت علی (ع) بیاورد.
زن باید بداند که تکلیف مرد در تأمین نیازهای خانواده، به قدر توان او است. امام رضا ان مقدار هزینه و انفاق معتدل را همان مقدار معروفی دانستند که در سوره بقره آمده است: (بقره، ۲۳۶)؛ یعنی توانگردر شان توانمندی خود و تهیدست در حد توان خود، مطابق شرف پسندیده و شأن خود بدهد. زن، نباید زندگی خود را با افراد دیگر مقایسه کند؛ بلکه باید توان شوهرش را مد نظر قرار دهد که از منظر قرآن کریم ملاك در میزان هزینه زندگی، توان مالی مرد است، نه خواسته ها یا آرزوهای زن؛ اسلام، دینی واقع گراست و تکلیف فوق طاقت ندارد؛ بلکه تکلیف، به مقدار توان است؛ خداوند کریم می فرماید:
«هر کس که دارای وسعت (مالی) است، باید طبق وسعت خود نفقه دهد و کسی که روزی بر او تنگ شده، باید از آنچه خداوند به او داده (به اندازه توان خود) انفاق کند. زیرا خداوند هیچ کس را مگر به اندازه آنچه به او داده است، تکلیف نمی کند. به زودی خداوند پس از سختی، آسانی و فراخی پدید می آورد.» (طلاق ، ۷)
امام صادق (ع) برکت زن را در کم هزینه بودن او دانسته و پر هزینه بودن را نشانه شومی زن دانسته و در بیانی فرمودند: «هر زنی که به شوهرش بگوید از تو هیچ خیری ندیده ام، عمل خود را سوزانده و از بین برده است.»
در صدر اسلام، پس از کسب غنایم جنگی به وسیله مسلمانان، همسران پیامبر اکرم (ص) به توسعه زندگی رو آوردند و از آن حضرت وسایل و امکانات رفاهی طلب کردند. رسول خدا با خواسته آنان مخالفت کرد و به مدت يك ماه از آنان فاصله گرفت تا آیاتی بر او نازل شد: «ای پیامبر! به همسرانت بگو: اگر شما زندگی دنیا و زینت (و زرق و برق) آن را می خواهید، بیایید تا شما را (با پرداخت مهرتان) بهره مند سازم و به وجهی نیکو (بدون قهر و خشونت) رهایتان کنم.» (احزاب، ۲۸) ادامه آيه بالا، خدای تعالی خطاب به همسران پیامبر گرامی (ص) می فرماید که انسان باید میان دلبستگی به دنیای فانی و آخرت باقی، یکی را انتخاب کند: «و اگر خدا و رسولش و سرای آخرت را می خواهید، پس (بدانید که) قطعا خداوند برای نیکوکاران از شما پاداش بزرگی را آماده کرده است.» (احزاب، ۲۹)
روشن است که اگر زن باید سازگار و همراه و قانع باشد، مرد نیز نباید در آنچه که خدای تعالی به او داده ، گرفتار بخل گردد. قرآن می فرماید: «و کسانی که نسبت به (انفاق) آنچه خداوند از فضلش به آنان داده، بخل می ورزند، گمان نکنند که (این بخل) برای آنان بهتر است، بلکه آن برایشان بدتر است.» (آل عمران، ۱۸۰)