عقل و وجدان به سپاسگزاری از نیکان و نیکوکاران و تشکر از محبت ها و خوبیهای دیگران، فرمان می دهد. دستورات دینی نیز که هماهنگ با عقل و فطرت است، همان فرمان را می دهد. حقیقت این است که تشکر از تلاش دیگران، کاری الهی است و خداوند، با آنکه بی نیاز است، ولی از بنده کوچکش تشکر می کند: «و هرکس خواهان آخرت باشد و برای آن تلاش شایسته و در خور کند، و مؤمن باشد، پس تلاش آنان سپاس گزارده می شود.» (اسراء، ۱۹)

رسول گرامی اسلام می فرمودند: «کسی که از مخلوق تشکر نکند، از خداوند تشکر نکرده است.» و امام سجاد (ع) می فرماید: «خداوند هر قلب محزون و هربندۂ شکر گزار را دوست دارد؛ در روز قیامت، به بنده ای از بندگانش می فرماید که آیا از فلانی تشکر کردی؟ عرض می کند: ای پروردگار! بلکه ترا شکر کردم. خداوند می فرماید: وقتی از او تشکر نکردی ، شکر مرا نکردی. سپس می فرماید: شکرگزارترین شما برای خدا، شکرگزارترین شما برای مردم است.»

بر همین اساس امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق از خداوند می خواهد که توفیق تشکر از مردم را به او مرحمت فرماید: «و اینکه کار نیک را شکر نمایم.» و در دعایی دیگر به درگاه خداوند عرض می کند: «و به خدا پناه می برم از ترک شکر نسبت به کسی که کار خوبی انجام بدهد.»

از وظایف همسران، دیدن کارهای نیک یکدیگر و تشکر از زحمات و خدمات یکدیگر است. گاهی خودی بودن و نزدیک بودن افراد، سبب بی توجهی و غفلت از تشکر میگردد؛ لذا زن و مرد نباید بگذارند که کارها عادی و روزمره جلوه کنند و تشکر نکردنی عادت شود. امام صادق خان می فرماید:

بهترین همسران شما کسانی هستند که اگر به آنها (نعمتی و چیزی) عطا شود، شکر می کنند و اگر (از نعمتی) محروم کردند راضی هستند.»

در روایات آمده است که قبل از ازدواج، دو رکعت نماز بخوانید و پس از نماز، دعا کنید و یکی از خواسته ها، همسرشکور و قدردان باشد: «خداوندا! همسری روزی ام کن بسیار با محبت... سپاسگزار و ...»

از آنجا که «مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.»، لذا در برابر كار هایی که زنان در خانه انجام می دهند، مردان وظیفه دارند سپاسگزار زحمات همسر خود باشند.

اسلام برای احسان به همسر باردار سفارش های ویژه ای دارد و برای جایگاه مادری، مقام ممتازی قائل است. قرآن کریم در سفارش به والدین، به صورت ویژه از «مادر» نام می آورد: «و ما انسان را درباره ی پدر و مادرش سفارش کردیم، مادرش او را حمل کرد، در حالی که هر روز ناتوان تر می شد ...» (لقمان، ۱۴) و چون حق مادر بیش از پدر است، خداوند سفارش مخصوص نموده است؛ چرا که هرکس زحمت بیشتری می کشد، باید به صورت ویژه تقدیر شود و نامش جداگانه برده شود. نباید مرد به بهانه آن که بارداری، امری طبیعی است، از سپاس و احسان به همسر شانه خالی کنند.

رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: «کسی که به او نیکی شود، پس او نیز نیکی را (به مثلش) پاداش دهد؛ و اگر نتوانست، لااقل او را ستایش کند؛ و اگر (این کار را هم) نکند؛ حقیقتا کفران نعمت نموده است.»

امام صادق (ع) فرمودند: «خداوند راهزنان راه های معروف را لعنت کند؛ گفته شد که راهزنان راه های معروف چه کسانی هستند؟ فرمودند: «کسی که به او نیکی می شود و او در قبال نیکی، کفران می کند؛ در نتیجه، آن فرد نیکوکار از نیکی کردن به دیگران امتناع می ورزد.»

اگرچه تشکر کردن از همسر، یک وظیفه انسانی و اسلامی است؛ اما کسی که خدمتی می کند، باید نیت خالصانه داشته و انتظار تشکر نداشته باشد که با این نگاه، ضمن برخورداری از پاداش الهی به جهت اخلاص، در صورت تشکر نکردن همسرش، از کاری که می کند، دلسرد نمی گردد. آنچه به عمل ارزش میدهد، انگیزه خالصانه و اخلاص در عمل است و نیکان، نه تنها با زبان درخواست تشکر ندارند، بلکه در دل هم به فکر تمجید و تشکر نیستند.