مصادیق لحظه‌نشناسی‌ها و لحظه‌شناسی‌ها در طول تاریخ و در بیانات رهبر انقلاب

لحظه ‌نشناسی‌ها:

۱. کار را در لحظه‌ی خود انجام ندادند

«لحظه را باید شناخت، نیاز را باید دانست. کسانی در کوفه دلهاشان پر از ایمان به امام حسین بود، به اهل‌بیت محبت هم داشتند، اما چند ماه دیرتر وارد میدان شدند» «لحظه را نشناختند؛ عاشورا را نشناختند؛ در زمان، آن کار را انجام ندادند.» «عدّه‌ی توّابین، چند برابر عدّه‌ی شهدای کربلاست. شهدای کربلا همه در یک روز کشته شدند؛ توّابین نیز همه در یک روز کشته شدند. اما اثری که توّابین در تاریخ گذاشتند، یک هزارم اثری که شهدای کربلا گذاشتند، نیست! به‌خاطر این‌که در وقت خود نیامدند. کار را در لحظه‌ی خود انجام ندادند. دیر تصمیم گرفتند و دیر تشخیص دادند.»

۲. شیخ به بالای دار رفت

«در صدر مشروطه علمای بزرگی بودند -که من اسم نمیآورم، معروفند- که اینها ندیدند توطئه‌ای را که آن روز غربزدگان طراحی میکردند؛ توجه نکردند که حرفهائی که اینها دارند در مجلس شورای ملىِ آن زمان میزنند، یا در مطبوعاتشان مینویسند، مبارزه‌ی با اسلام است؛ مماشات کردند. نتیجه این شد که کسی که میدانست و میفهمید - مثل مرحوم شیخ فضل‌اللَّه نوری - جلوی چشم آنها به دار زده شد و اینها حساسیتی پیدا نکردند؛ این اشتباهی است که آنجا انجام گرفت؛ این اشتباه را ما نباید انجام بدهیم.»

۳. پنجاه سال جلوتر بودیم!

«اگر آن روزی که بعضی از علما در مقابل خودکامگیهای رضاخان ایستادند، همه با آنها همراهی میکردند، اگر آحاد ملت آگاهانه میفهمیدند که چه اتفاقی دارد در این کشور میافتد و میایستادند، شاید ملت ما پنجاه سال جلوتر بود و خسارتهای پنجاه سال دوران انحطاط رژیم طاغوتی و وابسته‌ی پهلوی را تحمل نمیکرد. غفلت موجب میشود که انسان این خسارتها را تحمل کند. غفلت نبایستی به خرج داد.»

۴.  اگر حساسیت موقع درک می‌شد...

«اگر آن روزی که آمریکائیها در این کشور کودتا راه انداختند - آمریکا و انگلیس تواماً، در سال ۳۲ - حساسیتِ موقع درک میشد، اقدام مناسب انجام میگرفت، یقیناً سالها خسارتهائی که عاید شد برای کشور، پیش نمیآمد. هوشیارانه حوادث را باید رصد کرد.»

۵. اگر عمل می‌کردند...

«چند سال قبل از این - نمیدانم حالا ده سال است یا بیشتر است - من توصیه‌های مؤکدی را راجع به مقابله‌ی با فساد اقتصادی به مسئولین کشور کردم؛ استقبال هم کردند؛ اما خب، اگر عمل میکردند، دیگر این فساد بانکی اخیر - که حالا همه‌ی روزنامه‌ها و همه‌ی دستگاه‌ها و همه‌ی ذهنها را پر کرده - پیش نمیآمد. وقتی عمل نمیکنیم، دچار این حوادث میشویم. اگر با فساد مبارزه بشود، دیگر این چند هزار میلیارد - یا هرچه - سوءاستفاده‌ای که افرادی بیایند بکنند، پیش نمیآید. وقتی عمل نمیکنیم، خب، پیش میآید؛ ذهن مردم را مشغول میکند، دل مردم را مشغول میکند، دل آدمها را میشکند.»

لحظه‌ شناسی‌ها:

۱. عمار در وقت حساس اشتباه نکرد!

«چرا شما عمار را «سلام‌اللَّه‌علیه» میگویید؟ چون عمار در وقت حساس اشتباه نکرد و فهمید؛» «یک جا میدید اختلاف پیدا شده، یک عده‌ای دچار تردید شدند، بگو مگو توی آنها هست، خودش را بسرعت آنجا میرساند و برایشان حرف میزد، صحبت میکرد، تبیین میکرد؛ این گره‌ها را باز میکرد.»

۲. پانصدهزار نفر را در تهران می‌کشتند؛

«در عصرِ روزِ هجدهم بهمن ماه سال ۵۷، در تهران حکومت نظامی اعلام شد. امام به مردم فرمود به خیابانها بریزید. اگر امام در آن لحظه چنین تصمیمی نمی‌گرفت، امروز محمّدرضا در این مملکت بر سرِ کار بود. یعنی اگر با حکومت نظامی ظاهر می‌شدند، و مردم در خانه‌هایشان می‌ماندند، اوّل امام و ساکنان مدرسه‌ی رفاه و بعد اهالی بقیه‌ی مناطق را قتل عام و نابود می‌کردند. پانصدهزار نفر را در تهران می‌کشتند و قضیه تمام می‌شد. اما امام، در لحظه‌ی لازم تصمیم لازم را گرفت.»

۳. مردم توطئه را باطل کردند؛

«سال ۷۸ که آن حوادث پیش آمد، آن کسی که این حوادث را خنثی کرد، مردم بودند. روز بیست و سوم تیر سال ۷۸ مردم آمدند در خیابانها، توطئه‌ی دشمن را سالهل برایش برنامه‌ریزی کرده بودند، در یک روز باطل کردند.»

۴. حرکت عظیم مردم در ۹ دی؛

«فتنه ۸۸ تنها آن چیزی نبود که توی خیابان دیده شد، زمینه‌هایی چیده بودند و اهداف خطرناکی داشتند، با برخوردهای سیاسی و امنیتی، حل نمی‌شد. یک حرکت عظیم مردمی لازم داشت که این حرکت، حرکت ۹ دی بود که مردم آمدند و بساط فتنه و فتنه گران را در هم پیچیدند. لذا حادثه ۹ دی در تاریخ یک حادثه ماندنی است.» «شناختن موقعیت، فهمیدن نیاز، حضور در لحظه‌ی مناسب و مورد نیاز؛ این اساس کار است که مؤمن باید این را هم با خود همراه داشته باشد تا بتواند وجودش مؤثر بشود.»

۵. جهاد اقتصادی اولویت بیشتری دارد؛

«امروز در این برهه‌ ی از زمان، مسئله‌ی اقتصادی از همه‌ی مسائل کشور فوریت و اولویت بیشتری دارد.» «این سال را ما بایستی متوجه کنیم به اساسی‌ترین مسائل کشور و محور همه‌ی اینها به نظر من مسائل اقتصادی است. لذا من از مسئولان کشور، چه در دولت، چه در مجلس، چه در بخشهای دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی میشوند و همچنین از ملت عزیزمان انتظار دارم که در عرصه‌ی اقتصادی با حرکتِ جهادگونه کار کنند، مجاهدت کنند.»

بدون شک مهم‌ترین منبع و سرمایه هر کشور که تمام کارشناسان در زمینه‌های مختلف بر روی آن تاکید دارند نیروی انسانی آن کشور است و مهم‌ترین سرمایه افراد که تشکیل دهنده‌ی آن نیروی انسانی هستند عمر و وقت آنان می‌باشد. هیچ‌گونه پیشرفتی در زمینه‌های شخصی و اجتماعی بدون مدیریت صحیح برای استفاده بهینه از وقت مردم به وجود نخواهد آمد و هرکس که برای استفاده از سرمایه‌ی گرانقدر عمر برنامه‌ریزی نداشته باشد در مسائل مادی و معنوی توفیق چندانی نخواهد یافت.

متاسفانه با وجود آن‌که در آموزه‌های دینی و سیره‌ی بزرگان ما تاکید بسیاری بر استفاده صحیح از وقت شده است در رفتار فردی و اجتماعی ما و حتی در برنامه‌ریزی‌های مدیریتی کشور آن‌گونه که شایسته یک نظام اسلامی و مردمی انقلابی است برای این موضوع اهمیت قائل نمی‌شوند و نمی‌شویم. استفاده از منابع انسانی و مصرف وقت و زمان در کشور ما نیاز به یک اصلاح اساسی دارد و باید الگوی آن تغییر یافته و همان‌گونه که رهبر فرزانه انقلاب فرموده‌اند برای این کار باید از هوی و هوس دوری نموده و برنامه‌ریزی صحیح آن‌را بر عقل سلیم استوار نماییم.

در حدیثی از امام باقر(ع) آمده است که: «خداوند از کسی که وقت خود را تلف می‌کند متنفر است» و از رسول اکرم(ص) نقل شده است که: «انسان در قیامت از حسرت لحظه‌هایی که گناه نبوده ولی از آن استفاده مناسبی نیز نکرده است انگشتان خود را در دهان می‌جود ولی از شدت حیرت و ناراحتی متوجه آن نمی‌شود».

امیرالمؤمنین علی(ع) نیز فرموده‌اند« توجه داشته باش که این تو هستی که در حال گذر و تمام شدنی، نه اینکه زمان در حال اتمام است».

در این میان بر استفاده از فرصت جوانی توصیه‌های بسیار بیشتری صورت گرفته است. برابر فرمایش پیامبر گرامی اسلام(ص) در قیامت انسان قدم از قدم بر نمی‌دارد مگر این که از چهار چیز از او سؤال ‌شود که یکی از آن‌ها این است که جوانی خود را چگونه سپری نموده است.

و باز از آن‌حضرت نقل شده است که: « فشته الهی هر شب به جوانان بیست ساله ندا می‌دهد که کوشش و جدیت کنید و برای نیل به کمال و سعادت خود مجاهده نمایید». و از امام صادق(ع) درباره این آیه که: «به دوزخیان خطاب می‌شود که آیا شما را عمری مهلت ندادیم و رسولان بر شما نفرستادیم تا هر که قابل تذکر و پند شنیدن است این روز را متذکر شود ـ فاطر 37» نقل شده است که فرمود: « این آیه ملامت و سرنش جوانان عافلی است که به سن هجده سالگی رسیده‌اند و از فرصت جوانی خود استفاده نمی‌کنند».

متاسفانه به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح وقت زیادی از مردم در قسمت‌های زیادی در کشور از بین می‌رود که می‌تواند در زمینه‌های بسیار مهم‌تری استفاده شود.

طبق اعلام سازمان مديريت و برنامه‌ريزى، فعاليت مفيد كاركنان در ایران روزانه حدود چهار ساعت است اما بعضی از کارشناسان ميزان كار مفيد را ۴۵ دقيقه تا يك‌ساعت و نیم می‌دانند. حتی اگر آمار سازمان مدیریت را صحیح بدانیم معنی آن این است که میزان کار مفید تنها 50 درصد از کل زمان کار می‌باشد که این به خودی خود یک فاجعه است. از طرفی متأسّفانه روزهاي تعطيل رسمي و غير رسمي در كشور ما نسبت به ساير كشورها بسيار بالا است و فرهنگ "پل زدن" بين تعطيلات براي تفريح و سفر و برخی دلایل دیگر و در نتيجه تعطيل كردن كار و توليد بسيار رايج مي‏باشد و اين در حالي است كه اقتصاد كشور نیازمند کار و تلاش و تولید بیش از گذشته است.

تعطيلات رسمي در ايران تقریباً سالانه 24 روز است ولی در بسياري از كشورها بين 5 تا 6 روز. در اروپا كه به دليل رفاه حاصله، از تعطيلات بيشتري نسبت به ساير كشورها برخوردار هستند، تعطيلات رسمي بين 7 تا حداكثر 16 روز است. اگر به 24 روز تعطیلات رسمی، 104 روز تعطيلی روزهاي پنج‌شنبه و جمعه و 30 روز مرخصي استحقاقي را اضافه کنیم؛ تعطيلات قانوني و مجاز در سال  158 روز است كه بيش از 44 درصد ايام سال مي‌باشد. از طرفی تعطيلات رسمي در نيمه اول فروردين هر سال قانوناً 4 روز است، ولی به دلیل تعطیلی 12 و 13 فروردین معمولاً تعطیلات اول سال عملاًً حداقل 15 روز می‌باشد و با این احتساب می‌توان گفت که تقریباً نیمی از سال کار و تولید در ایران تعطیل است. ولی با این وجود مردم به شدت در مقابل كاهش روزهاي تعطيل و افزايش ساعات كار مقاومت مي‏كنند و آن دسته از مديران دولتي را دلسوز و مردمي تلقي مي‏كنند كه روزهاي تعطيل را افزايش داده و از ساعات كار كم كنند. عكس‏العمل به وجود آمده در چند سال پیش در ارتباط با حذف تعطيلي 29 اسفند، سالروز ملي شدن صنعت نفت، نمونه چنين تفكر اشتباهي مي‏باشد.

با کمی دقت در تعطیلی سه‌ماهه‌ی مدارس و دانشگاه‌ها و تعطیلات مناسبتی حوزه‌های علمیه متوجه می‌شویم که این موضوع در چنین مراکزی که باید از زمان بهترین استفاده را بنمایند بسیار وخیم‌تر و بحرانی‌تر است. مقام معظم رهبری نیز تاکنون چندین‌بار نسبت به این موضوع تذکر داده‌اند.

اين تعطيلات طولانى و بى‏دليل، هيچ منطق عقلايى ندارد. وضع خوبى نيست كه اوّلِ سال، روزهاى متوالى ـ گاهى دو هفته و گاهى بيشتر ـ همه‌ی چرخ‌هاى فعّاليت در كشور از حركت بيفتد. خلاف مقرّرات هم هست، طبق مقرّرات تعطيلي‌ها محدود است. ما در ايّام سال، تعطيلى زياد داريم كه اين به زيان كشور است. در بعضى از كشورهاى دنيا، طبق فهرستى كه مشاهده مى‏كردم، همه تعطيلات رسمى در طول سال از پنج، شش روز تجاوز نمى‏كند. لكن ما تعطيلي‌هايمان بسيار زياد است. علاوه بر آن هم عدّه‏اى با بى‏توجّهى و بى‏اعتنايى خود به كار، علم، تحصيل و به اشتغالات روزمرّه زندگى و كارهاى ادارى و سازندگى، بر اين تعطيلات اضافه هم مى‏كنند؛ آن‏هم در آغاز سال. بالاخره در اوّلِ سال، اوّلِ يك دوره جديد مالى و كارى است. توصيه مؤكّدِ بنده اين است كه هم مسؤولين و هم آحاد مردم عزيزمان تصميم بگيرند اين تعطيلات را كم كنند. اين همه تعطيلاتِ پى‏درپى، زيان‌هايى به بار مى‏آورد كه هر چند در اوّل كار محسوس نيست، لكن نتايج آن براى همه زيان‌بار است.

ما ملت ایران برای رسیدن به ایرانی پیشرفته و سربلندتر از گذشته، همان‌گونه که مقام عظمای ولایت فرموده‌اند: بايد خودمان را اصلاح كنيم. بايد الگوى مصرف جامعه و كشور اصلاح شود. و این کار با هوى‏ و هوس، با خواهش دل و آنچه كه نفس انسان از انسان مطالبه مي‌كند، نمي‌شود. برای رسیدن به اهداف متعالی باید به جای منافع فردی به منافع اجتماعی و ملی اندیشید اگر چه با اصلاح الگوی مصرف زمان، منافع فردی تک تک مردم نیز افزایش چشمگیری خواهد یافت.

با وجود تمام مطالب ذکر شده اگر کسی بخواهد از وقت خود استفاده کند می‌تواند با برنامه‌ریزی شخصی کاری کند که کمترین زمان را از دست ندهد. همان‌گونه که درباره‌ی حضرت امام‌خمینی(ره) نقل شده است که در هنگام پیاده‌روی هم‌زمان اخبار را از رادیو گوش می‌داد و برای هر لحظه از زندگی برنامه‌ریزی فرموده بود.

زمان، بهترین هدیه خالق جهان به گل سر سبد مخلوقات (انسان) است که در صورت شناخت و استفاده صحیح از آن توانایی­های نهفته درون انسان بروز می­یابد. شناخت زمان، بصیرت لازم برای استفاده صحیح از آن را فراهم می­سازد و استفاده صحیح از عمر، مستلزم یادگیری الگو و اصولی است که به کمک آنها می­توان از این دریای  بی­کران، بهترین گوهرها را صید نمود. از این­رو پرداختن به اصولی که تضمین کننده بهره­وری مناسب از زمان است اهمیت پیدا می­کند.

انسان مومن لحظه­ای از عمرش را درون حرام وبیهوده صرف نمی­کند زیرا بزرگ­ترین و ارزشمندترین سرمایه انسان عمر است.(و آنها که از لغو و بيهودگى روى‏گردانند؛) در سوره مبارکه­ی فاطر می­خوانیم؛ گروهی از دوزخیان فریاد می زدنند پروردگارا ما را از دوزخ بیرون بیاور تا عمل صالحی انجام دهیم غیر ازآنچه انجام می­دادیم. (در پاسخ گفته می شود) آیا شما را به اندازه­ای که هر کس اهل تذکر است متذکر شود، عمر و فرصت ندادیم؟»

از مهم‏ترين راه‏هاي دست‏يابي به موفقیت، نظم است. بزرگان گفته‏اند: «توزيعُ الوقتِ توسيعُهُ؛ تقسيم وقت، سبب افزوني آن مي‏گردد». تقسيم ساعت‏ها، افزون بر آن كه باعث پديد آمدن نظم می­شود، سبب بهره‏مندي‏ انسان از اوقات فراغت و برنامه‏ريزي و استفاده از همه فرصت‏ها نیز می­شود. حساس­ترین و ارزشمندترین سرمایه­های نهادها و سازمان­ها، انسان­های متعهد و متخصص هستند و ارزشمند­ترین سرمایه هر انسانی، فرصت و عمری است که در اختیار اوست؛ بنابراین تنها سرمایه­ای که می­توان از طریق آن همه چیز را به دست آورد، ولی با همه چیز نمی‌توان لحظه­ای از آن را به عقب برگرداند، عمر است. و چقدر دقیق و زیبا  اميرالمؤمنين امام علی عليه‌السلام می فرمایند: عمر انسان (آنقدر گرانبها است که) به هيچ قيمتي قابل ارزيابي نيست.