قرآن کریم «حیات طیبه» را در پرتو ایمان می داند؛ لذا در انتخاب همسر، «ایمان»، شرط اساسی است: (نساء،۲۵) چنانکه در جای دیگر قرآن کریم می فرماید: ((با زنان مشرك ازدواج نکنید، مگر آنکه ایمان بیاورند و کنیز با ایمان بهتر از زن آزاد مشرك است، هر چند از (زیبایی) او به شگفت آیید و به مشركان زن ندهید مگر آنکه ایمان بیاورند و همانا برده مؤمن بهتر از آزاد مشرك است هر چند از (مال و زیبایی) او شگفت زده شوید.))

پیام آیه شریفه این است که در انتخاب همسر، «ایمان» أصل است و نباید فریب جمال و ثروت و موقعیت را خورد؛ انسان باید تمایلات و غرایز خود را در مسیر مکتب کنترل و از ازدواج با غیر مسلمان پرهیز کند. کسی نباید این گونه فکر کند که من اول ازدواج می کنم و سپس او را مؤمن می کنم؛ بلکه این یک اصل قطعی است که: «ابتداء ، ایمان و پس از آن ازدواج.» چون گاهی مقام و ثروت یا زیبایی ظاهری کفار، انسان را گرفتار می کند؛ لذا قرآن می فرماید که اگر چه شرایط ظاهری یا مالی آنان و ... شما را شیفته کرده و به تعجب وادارد، نباید با آنان ازدواج کرد؛ چرا که وصلت با آنان زمینه ساز جهنم است.

ازدواج با همسران غیرمؤمن، می تواند تأثیر منفی بر تربیت فرزندان و نسل آینده انسان بگذارد، چنانکه می تواند انسان بی ایمان، همسرش را دچار انحراف نماید. آیه ای که ذکر کردیم، اگرچه درباره ازدواج با غیر مسلمانان است؛ ولی هر نوع معاشرتی که ایمان انسان را در معرض خطر قرار دهد، شامل می شود. نقش ایمان در مسایل خانوادگی و زناشویی تا آنجا مهم است که قرآن کریم می فرماید: ((ای کسانی که ایمان آورده اید! هرگاه زنان مؤمن (از شوهر کافر جدا شده) هجرت کنان نزد شما آمدند، آنان را از نظر ايمان) آزمایش کنید و خداوند به ایمان آنان آگاه تر است. پس اگر آنان را مؤمن تشخیص دادید، به سوی کار باز نگردانید، نه اینان برای آنان حلالند و نه آنان برای اینان حلال و آنچه را که شوهران کافر (برای این زنان) پرداخت کرده اند، (از قبيل مهریه) به آنان بپردازید و بر شما گناهی نیست که با اینان ازدواج کنید، به شرط آن که مهریه آنان را بپردازید و همسران کافر را به همسری نگاه ندارید و آنچه از برای آنان پرداخت کرده اید، از کار بگیرید همان گونه (اگر زن، مسلمان شده و به شما ملحق می شد، هزینه هایی را که شوهران کافر پرداخت کرده بودند، باید از شما درخواست نمایند. این حکم الهی است که خداوند میان شما مقرر داشته و خداوند آگاه و حکیم است.)) (ممتحنة، ۱۰)

امام باقر (ع) فرمودند: «ازدواج با زنان اهل کتاب (یهود و نصارا سزاوار نیست.»

در قرآن کریم، همسران مؤمن به «طيب» و همسران غیر مؤمن «خبيث» توصیف شده اند: «زنان پلید، سزاوار مردان پلیدند و مردان پلید، سزاوار زنان پلید. زنان پاك برای مردان پاك و مردان پاك برای زنان پاك .» (نور، ۲۶) این آیه نیز يك اصل کلی را مطرح می کنند که در انتخاب همسر باید دقت کرد و اصل را برایمان و پاکدامنی گذاشت، نه امور مادی.

چه بسیار انسان های کم بضاعت که از کمالات بالایی برخوردار بوده و شایسته ازدواج هستند و نباید فقر و محرومیت، مانع انتخاب ما گردد؛ چرا که فقر و بی پولی مادی عیب نیست.

امام باقر (ع) فرمود: «مردی نزد پیامبر اکرم کی آمد و از ایشان در خصوص ازدواج مشورت خواست؛ حضرت فرمودند: ازدواج کن و بر تو باد که با فرد متدین ازدواج کنی»

امام صادق (ع) فرمود: «هنگامی که مرد به خاطر مال و جمال زن با او ازدواج کند، به همان واگذار می شود و هرگاه به خاطر دینش با او ازدواج کند، خداوند مال و جمال را رزق او می سازد»

در دستورات دینی، از ازدواج با فاسق، به ویژه شارب الخمر نهی شده است. امام صادق مان می فرماید: «کسی که دخترش را به ازدواج شراب خوار در آورد، پیوند خویشاوندی خود را با دخترش قطع کرده است»؟

حسین بن بشار واسطی می گوید: ((نامه ای به أبا جعفر (ع) نوشتم و در خصوص ازدواج سؤال کردم. امام نوشت: " هرکس (از دختران شما خواستگاری نمود و شما دین و امانت او را پسندیدید؛ هر کس که باشد، به او زن بدهید و الا فتنه و فساد بزرگی در زمین واقع خواهد شد" ))

با توجه به اینکه مهمترین هدف ازدواج، ((تربیت نسل صالح)) است و راستی و درستی و پاکی والدین، عاملی مهم در تربیت اولاد است و طبق احادیث، در نسل های بعدی هم تأثیر دارد و نیکوکاری اجداد، موجب عنایت خداوند کریم، به ذریه آنان می شود؛ لذا باید به بعد «ایمان» توجه ویژه داشت. در این خصوص در فصول آینده و در بحث تربیت فرزند؛ ذیل عنوان «فرزندان صالح، پاداش مجاهدت والدين» نکاتی را بیان می نماییم.