لهستان

جنس زن در لهستان از جنبه‌های گوناگون قابل‌بررسی است و به‌عبارت‌دیگر حکمی کلی و سریع درباره او نمی‌توان صادر کرد. از منظر خانواده، زن پایگاه و ستون اصلی قوام خانواده است و از این حیث بیشترین مسئولیت‌ها گردن اوست.

بر طبق آمار‌های رسمی حدود ده سال پیش (1382 ش) به ازاء هر یک‌صد مرد، 108 زن در لهستان وجود دارد، ولی واقعیات و مشاهدات عینی در معابر عمومی تعداد زنان را بیشتر از نسبت اعلام شده رسمی نشان می‌دهد.

در بیشتر مشاغل اداری، اداره فروشگاه‌ها، بازارچه‌ها و داروخانه‌ها هشتاد درصد زن دیده می‌شود تا مرد، حتی در دانشگاه‌ها نیز تعداد استادان زن نسبت به مردان بیشتر است. منشأ اصلی حضور فراوان در این‌گونه مشاغل را دستمزد کم و حقوق ثابت ناچیز دولتی و بنگاه‌های خصوصی می‌دانند. مردان لهستانی به‌ندرت حاضرند زیر بار حقوق کم و کار مستمر بروند. بیشتر اوقات ترجیح می‌دهند بیکار باشند تا چنین کارهایی را عهده‌دار شوند.

به‌رغم آزادی‌های ظاهری و برابری صوری حقوق زن و مرد، همیشه در استخدام، اولویت با مردان است به‌ویژه در بنگاه‌های خصوصی اول چیزی که از زن می‌پرسند، مجرد یا متأهل بودن آنان است؛‌ زیرا مرخصی‌های قانونی و تعهدات شوهر و خانه‌داری و غیره را به‌طور مستقیم در کم‌کاری دخیل می‌دانند و این را به ضرر شرکت می‌شمارند. گاهی از زنان مجرد تعهد می‌گیرند که در مثل تا سه سال دیگر حق ازدواج نداشته باشند و همین نکته آغاز بحرانی است که نتایج وخیم آن امروز دیده می‌شود. بدین معنی زنان در پی چنین واقعیتی ازدواج‌ها را به تعویق می‌اندازند و با عبور از مرز سی‌سالگی شانس تشکیل خانواده‌ را ای‌بسا از دست می‌دهند و یا زوج‌های مناسب و فرصت‌های لازم را ضایع می‌سازند.

طبق معمول همه‌جا، مقدار فراوانی از درآمد خانم‌ها صرف آرایش و پیرایش و پیروی از مد می‌شود. اصولاً در تاریخ گذشته لهستان فرهنگ زندگی‌شان طوری بود که خیلی به مد اهمیت نمی‌دادند و فقط اشراف لهستانی، پس از آشنایی با دربار امپراتوری عثمانی و صفوی، لباس‌های خود را از آنان تقلید می‌کردند و این حادثه از اواخر قرن شانزدهم به بعد رخ داد. بعدها لهستانیان الگوهای لباس، زروزیور و تجملات زندگی را از مدل‌های هنری مشرق‌زمین به‌ویژه ایرانیان الهام گرفتند.

در روزگار کمونیسم، کمی دستمزد، بسته‌ بودن دروازه‌ها، تبلیغات زندگی ساده و سوسیالیستی، فرصت مدگرایی را از خانم‌ها می‌گرفت، اما پس از فروپاشی کمونیسم، امکانات جدید و حضور شرکت‌های خارجی و توسعه فرهنگ مصرف و تبلیغات شگرف، همه دست‌به‌دست هم آمده و بخش مهمی از درآمد خانم‌ها را تصرف می‌کند.

خانم‌های امروزی لهستان به‌ویژه آنان که هنوز پا به پیری نگذاشته‌اند، خیلی کم از لوازم‌آرایش استفاده می‌کنند، اما در نزد خانم‌های مسن به‌وفور مشاهده می‌شود، زیرا سالمندان دوست ندارند در چشم دیگران منظره نادلچسبی داشته باشند.

جلجتای غرب، ص 211.

دکتر منصور ثروت

مجله آشنا، شماره 221، صفحه 83.